Professor Jan Szymczyk’s Sociological Narrative on Values
Abstract
Father Jan Szymczyk researched social life from a sociological-axiological perspective. Following in the footsteps of his deliberations, we will try to present his sociological understanding of values from a theoretical standpoint, present the theoretical aspects of the values orientations research model and briefly outline the concept of value transformation in Polish society. In this regard, values are construed as spiritual and moral core beliefs that determine attitudes and behavioural patterns of individuals. If values change, so do the attitudes and behaviour patterns that depend on them. Values are more general and permanent orientations, defining the perspectives of everyday life and its meaning and significance and indirectly setting the norms that determine specific actions. Conceived as goals of action, values function in the consciousness of individuals and are activated and actualised in specific contexts and situations when appropriate reasons, motivations or challenges arise. They play a special role in each person’s belief system. Indeed, something is always valuable or represents a value to someone. Ultimately, value results from the relation between the active, experiencing subject and certain objects of the external world.
The axiological perspective adopted by Fr. Jan Szymczyk constitutes one of the most essential research concepts that make it possible to view and construct images of concrete subjects and phenomena of social life. Applying this perspective allows sociological research – conducted from the point of view of values (their declaration, and especially their recognition and internalisation) – to provide a lot of valuable information on the quality and condition of various forms and structures of public life. An accepted set or arrangement of values often translates into an affirmed lifestyle, mentality, a specific social identity and action strategy of individuals and various social actors. The researcher’s intention is often not to directly characterise values as such but rather to reveal them in the ways of conceiving politics, the economy, public life and culture, i.e. when discussing the fundamental issues at the core of theoretical analyses and sociological research.
The psychosocial and relationalist perspectives that Jan Szymczyk adopts in his sociological research on values afford him a relatively integrated view of the diverse attitudes that subjects (individuals) hold towards values. First, values can be seen as existing in tangible and intangible objects (objective understanding). Second, they are identified with actions, i.e. they are related to the very relationship that exists between a subject and an object (“indirect” understanding). Third, axiological categories fall within human experience (subjective understanding).
Keywords:
values, taxonomy of values, research model of value orientations, values recognised by youthReferences
Baniak J., Kondycja współczesnej rodziny polskiej – jaka ona jest naprawdę i co jej zagraża?, w: Między nakazem a wyborem. Dylematy moralne małżeństw i rodzin w Polsce, red. Józef Baniak, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2012, s. 7–28.
Dobrogowska M., Pabich A., Bibliografia publikacji ks. dr hab. Jana Szymczyka, prof. KUL, „Zeszyty Naukowe KUL” 2021, nr 1–2(64), s. 21–35.
Jabłoński A., Jana Szymczyka rozumienie aksjologicznego wymiaru polskiej socjologii, „Zeszyty Naukowe KUL” 2021, nr 1–2 (64), s. 21–35. (Crossref)
Jabłoński A., Szymczyk J., Elements of the Application of the Complementarity Principle. Issues of the Sociology of Subjectivity and Social Structures, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Mariański J., Moralność w kontekście społecznym, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2014.
Mariański J., Socjologia i moralność. Czym jest i dokąd zmierza socjologia moralności?, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
Mariański J., Socjologia moralności, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.
Motyka K., W służbie wartości. Ks. prof. Jan Szymczyk (1963–2020), „Zeszyty Naukowe KUL” 2021, nr 1–2 (64), s. 5–20. (Crossref)
Piwowarski W., ABC katolickiej nauki społecznej, część 1 (Wprowadzenie, podstawy, kierunki), Wydawnictwo Diecezjalne, Pelplin 1993.
Segmenty aktywności społecznej a wartości. Idee i praktyka, red. J. Szymczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
Szymczak W., Szymczyk J., Socjologia partycypacji społecznej i Nowych Ruchów Społecznych, w: 100 lat socjologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Idee ‒ teorie ‒ badania, red. W. Szymczak, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2018, s. 291–315.
Szymczyk J., Odkrywanie wartości. Z problematyki socjologiczno-aksjologicznej, Wydawnictwo POLIHYMNIA, Lublin 2004.
Szymczyk J., Pomiędzy marzeniami a faktami. Szkice socjologiczne, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 2005.
Szymczyk J., Przedmowa, w: J. Mariański, Aforyzmy, myśli, sentencje i refleksje socjologiczne (Religia – Kościół – moralność – wartości – godność ludzka – sens życia), Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Lublin 2020, s. 7–9.
Szymczyk J., Przemiany wartości i więzi we współczesnym społeczeństwie polskim, w: Odpowiedzialność społeczna w innowacyjnej gospodarce, red. P. Kawalec, A. Błachut, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011, s. 299–319.
Szymczyk J., Przemiany wartości Polaków. Wybrane aspekty i tendencje, w: Społeczne i etyczne aspekty rozwoju społecznego, red. W. Jedynak, J. Kinal, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2015, s. 7–34.
Szymczyk J., Ruchy społeczne, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, red. E. Gigiliewicz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2012, kol. 535–538.
Szymczyk J., Socjolog na ambonie [Refleksje nad Logosem]. Refleksje, homilie, rozważania, wywiady, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Sandomierz, bmr [2023].
Szymczyk J., Socjologiczne rozumienie wartości w aspekcie relacjonistycznym, „Zeszyty Naukowe KUL” 2019, nr 3, s. 35–54. (Crossref)
Szymczyk J., Specyfika nowych ruchów społecznych, w: Wartości ‒ interesy ‒ struktury społeczne. Uwarunkowania ludzkiej kreatywności i partycypacji w życiu społecznym, red. J. Szymczyk, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 2010, s. 33–82.
Szymczyk J., Wartości a zachowania i działania społeczne, w: Segmenty aktywności społecznej a wartości. Idee i praktyka, red. J. Szymczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012, s. 9–35.
Szymczyk J., Wokół wartości i więzi społecznych Polaków. Wybrane aspekty i tendencje, „Zeszyty Naukowe KUL” 2010, nr 4, s. 3–22.
Szymczyk J., Zamiast wprowadzenia. O Katedrze Socjologii Makrostruktur i Ruchów Społecznych, w: Wartości ‒ interesy ‒ struktury społeczne. Uwarunkowania ludzkiej kreatywności i partycypacji w życiu publicznym, red. J. Szymczyk, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 2010, s. 5–15.
Wartości ‒ interesy ‒ struktury społeczne. Uwarunkowania ludzkiej kreatywności i partycypacji w życiu publicznym, red. J. Szymczyk, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 2010.
Zagała Z., Ogrodnik w świecie demiurgów i barbarzyńców. O aksjologii posługi słowa ks. prof. Jana Szymczyka, „Zeszyty Naukowe KUL” 2021, nr 1–2(64), s. 107–119. (Crossref)
Katolicki Uniwersytet Lubelski https://orcid.org/0000-0002-0620-8000
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
This is an open access journal.
Beginning with Issue 1/2024, all texts published under a Creative Commons Attribution CC BY 4.0 licence.
The texts in Issues from 3/2018 to 4/2023 are published under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives CC BY-NC-ND 4.0 licence.
For aricles till 2/2018 your use is permitted by an applicable exception or limitation – see: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
