Postawa Stanów Zjednoczonych wobec aneksji Krymu przez Rosję i wojny w Donbasie w perspektywie pozimnowojennej – konflikt wartości w tle konfliktu interesów
Abstrakt
Przedmiotem analizy jest postawa Stanów Zjednoczonych wobec aneksji Krymu przez Rosję i wojny w Donbasie w perspektywie pozimnowojennej w odniesieniu do kwestii konfliktu wartości i interesów. Artykuł składa się z dwóch głównych części. W pierwszej z nich omówiono politykę Stanów Zjednoczonych wobec Ukrainy i Rosji po zimnej wojnie. Podczas analizy znaczną uwagę poświęcono interesom, jakie Stany Zjednoczone miały wobec regionu Europy Wschodniej, jak również promowanym w nim wartościom pokoju, stabilności i demokracji. Druga część artykułu poświęcona została reakcji USA na bezprawne działania Rosji na Krymie i w Donbasie, podważające podstawowe wartości i zasady społeczności międzynarodowej, tj. niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej państw. Przeanalizowano w nim strategię odpowiedzi Stanów Zjednoczonych wobec kryzysu na Ukrainie, w tym działania w obszarze politycznym, gospodarczym i wojskowym. Analiza miała umożliwić odpowiedź na dwa podstawowe pytania badawcze. Po pierwsze, czy naruszone przez Rosję zasady społeczności międzynarodowej oraz interesy Stanów Zjednoczonych w Europie Wschodniej i promowane w regionie wartości demokratyczne były wystarczającą przesłanką do podjęcia przez Waszyngton zdecydowanych działań w obronie Ukrainy? Po drugie, czy podjęte przez USA działania realizowane we współpracy ze społecznością międzynarodową są wystarczające, aby zmusić Rosję do zmiany polityki wobec Ukrainy? Odpowiedź na oba z postawionych pytań jest negatywna. Działania Rosji na Ukrainie nie podważyły żywotnych interesów Stanów Zjednoczonych, dlatego nie zdecydowały się one sięgnąć po rozwiązania militarne. Również promowane przez Amerykanów wartości nie były wystarczającą przesłanką do zastosowania bardziej zdecydowanych metod odpowiedzi. Umiarkowane działania Waszyngtonu niosą za sobą negatywne konsekwencje dla Rosji, jednak nie są w stanie wymusić na niej zmiany polityki wobec Ukrainy. Wynika to z wagi interesów Moskwy wobec Ukrainy, która jest szczególnie istotna w kontekście odbudowy mocarstwowości Rosji oraz zapewnienia sobie bezpiecznego i przyjaznego sąsiedztwa. Mimo, że Stany Zjednoczone nie chcą nadmiernie eskalować konfliktu, to podjęte przez nie działania pogłębiają obserwowany od prawie dwóch dekad negatywny trend w rozwoju stosunków między Moskwą i Waszyngtonem.
Słowa kluczowe:
Stany Zjednoczone, Rosja, Ukraina, aneksja Krymu, wojna w Donbasie, konflikt wartości, konflikt interesówBibliografia
Adamsky D., Change and continuity in Russian perceptions of the United States, w: US Foreign Policy and Global Standing in the 21st Century. Realities and Perceptions, red. E. Inbar, J. Rynhold, London-New York 2016, s. 129.
Apeldoorn van B., Graaff de N., American Grand Strategy and Corporate Elite Networks. The Open Door since the End of the Cold War, London-New York 2016, s. 128, 179.
Bandeira L.A., The Second Cold War. Geopolitics and Strategic Dimensions of the USA, New York 2017, s. 45.
Bindi F., Transatlantic Foreign Policy Cooperation in the Obama Era, w: The New and Changing Transatlanticism. Politics and policy perspectives, red. L. Buonanno, N. Cugleșan, K. Henderson, London-New York 2015, s. 57.
Bouchet N., Bill Clinton, w: US Foreign Policy and Democracy Promotion. From Theodore Roosevelt to Barack Obama, red. M. Cox, T.J. Lynch, N. Bouchet, London-New York 2013, s. 168.
Bouchet N., Democracy Promotion as US Foreign Policy. Bill Clinton and democratic enlargement, London-New York 2015, s. 92.
Buonanno L., Nugent N., Cuglesan N., Transatlantic Governance, w: US Foreign Policy and Global Standing in the 21st Century. Realities and Perceptions, red. E. Inbar, J. Rynhold, London-New York 2016, s. 97-98.
Callahan J.M., The moral, physical, and technological: Communication and the wars of the 21st century, w: The Future of US Warfare, red. S.N. Romaniuk, F. Grice, London-New York 2017, s. 88.
Cameron F., US Foreign Policy after the Cold War. Global hegemon or reluctant sheriff? Second edition, London-New York 2005, s. 167.
Chapman R., US special warfare units overseas, w: The Future of US Warfare, red. S.N. Romaniuk, F. Grice, London-New York 2017, s. 120.
David M., US–Russia relations in Obama’s second term: a damage limitation exercise, w: The Obama Doctrine. A legacy of continuity in US foreign policy?, red. M. Bentley, J. Holland, London-New York 2017, s. 171.
David S., Obama: the reluctant realist, w: US Foreign Policy and Global Standing in the 21st Century. Realities and Perceptions, red. E. Inbar, J. Rynhold, London-New York 2016, s. 49.
Deychakiwsky O., Analysis: U.S. Assistance to Ukraine, 28 February 2018, https://www.usukraine.org/analysis-u-s-assistance-ukraine/ (dostęp: 18.08.2018).
Douglas J., Futter A., Plus ça change? Reflecting on Obama’s nuclear agenda and legacy, w: The Obama Doctrine. A legacy of continuity in US foreign policy?, red. M. Bentley, J. Holland, London-New York 2017, s. 122.
Dumbrell J., Clinton’s Foreign Policy. Between the Bushes, 1992-2000, London-New York 2009, s. 103.
Dunay P., NATO enlargement: close to the end?, w: Understanding NATO in the 21st Century. Alliance strategies, security and global governance, red. G.P. Herd, J. Kriendler, London-New York 2013, s. 59-60.
Dunne T., Schmidt B.C., Realizm (tł. M. Filary), w: Globalizacja polityki światowej. Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych, red. J. Baylis, S. Smith, Kraków 2008, s. 213.
Gardner H., American Global Strategy and the “War on Terrorism”, London-New York 2005, s. 104.
Handley P., Shylenko O., US pledges to strengthen Ukraine army, Russia sanctions to stay, “Business Insider”, 24 August 2017, https://www.businessinsider.com/afp-us-pledges-to-strengthen-ukraine-army-russia-sanctions-to-stay-2017-8?IR=T (dostęp: 16.08.2018).
Hansen B., Toft P., Wivel A., Security Strategies and American World Order. Lost Power, London-New York 2009, s. 56.
Herszenhorn D.M., NATO cheers Trump’s military budget, “Politico”, 24 May 2017, https://www.politico.eu/article/nato-donald-trump-military-spending-cheers-military-budget-jens-stoltenberg/ (dostęp: 20.08.2018).
Kitchen N., Ending ‘permanent war’: security and economy under Obama, w: The Obama Doctrine. A legacy of continuity in US foreign policy?, red. M. Bentley, J. Holland, London-New York 2017, s. 35.
Larsen J.A., NATO’s responses to Russian belligerence: an overview, w: NATO and Collective Defence in the 21st Century. An Assessment of the Warsaw Summit, red. K. Friis, London-New York 2017, s. 12.
MacFarlane S.N., Russia, NATO enlargement and the strengthening of democracy in the European space, w: NATO-Russia Relations in the Twenty-First Century, red. A. Braun, London-New York 2008, s. 40.
Marshall A., Rofe J.S., An aborted special relationship: US–Russia relations in the post-Cold War world: 1989–2007, w: America’s ‘Special Relationships’. Foreign and domestic aspects of the politics of alliance, red. J. Dumbrell, A.R. Schäfer, London-New York 2009, s. 137.
McArdle M., U. S. Releases $200 Million in Security Aid to Ukraine, “National Reviev”, 20 July 2018, https://www.nationalreview.com/news/united-states-releases-200-million-security-aid-to-ukraine/ (dostęp: 20.08.2018).
Mearsheimer J.J., The Case for a Ukrainian Nuclear Deterrent, “Foreign Affairs” 1993, Vol. 72, No. 3, Summer, s. 50.
Memorandum on Security Assurances in connection with Ukraine’s accession to the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons, Budapest, 5 December 1994, http://www.pircenter.org/media/content/files/12/13943175580.pdf (dostęp: 16.08.2018).
NATO, Bucharest Summit Declaration Issued by the Heads of State and Government participating in the meeting of the North Atlantic Council in Bucharest on 3 April 2008, Bucharest, 3 April 2008, https://www.nato.int/cps/en/natolive/official_texts_8443.htm (dostęp: 16.08.2018).
Pifer S., Why should the United States be interested in Ukraine?, 12 April 2017, https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2017/04/12/why-should-the-united-states-be-interested-in-ukraine/ (dostęp: 18.08.2018)..
Ringsmose J., Rynning S., Can NATO’s new Very High Readiness Joint Task Force deter?, w: NATO and Collective Defence in the 21st Century. An Assessment of the Warsaw Summit, red. K. Friis, London-New York 2017, s. 16.
Steff R., Strategic Thinking, Deterrence and the US Ballistic Missile Defense Project. From Truman to Obama, London-New York 2013, s. 120.
Strange H., Oliphant R., Ukraine revolution: 150,000 Russian troops on alert as US warns Putin, “The Telegraph”, 26 February 2014, https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/ukraine/10662187/Ukraine-revolution-Protesters-in-stand-off-in-pro-Russian-Crimea.html (dostęp: 18.08.2018). .
Taylor W.A., US national security strategy and threats, w: The Future of US Warfare, red. S.N. Romaniuk, F. Grice, London-New York 2017, s. 37.
The White House, National Security Strategy, Washington D.C., February 2015, s. 10, http://nssarchive.us/wp-content/uploads/2015/02/2015.pdf (dostęp: 16.08.2018).
The White House, National Security Strategy of the United States of America, Washington D.C., December 2017, s. 2, 25, 47, http://nssarchive.us/wp-content/uploads/2017/12/2017.pdf (dostęp: 16.08.2018).
The White House, Vice President’s Remarks at the 2006 Vilnius Conference, Vilnius, 4 May 2006, https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2006/05/20060504-1.html (dostęp: 18.08.2018).
Toje A., America, the EU and Strategic Culture. Renegotiating the transatlantic bargain, London-New York 2008, s. 93.
Treverton G.F., A Post-Modern Transatlantic Alliance, w: Hard Power, Soft Power and the Future of Transatlantic Relations, red. T.L. Ilgen, London-New York 2016, s. 53.
USAID, U.S. Foreign Aid by Country. Russia, https://explorer.usaid.gov/cd/RUS?fiscal_year=2007&measure=Obligations (dostęp: 18.08.2018)
USAID, U.S. Foreign Aid by Country. Ukraine, https://explorer.usaid.gov/cd/UKR?fiscal_year=2016&measure=Obligations (dostęp: 18.08.2018).
Wang Ch., Obama’s Challenge to China. The Pivot to Asia, London-New York 2015, s. 212.
Weisman J., Joachim D.S., Congress Approves Aid of $1 Billion for Ukraine, “The New York Tomes”, 27 March 2014, https://www.nytimes.com/2014/03/28/world/europe/senate-approves-1-billion-in-aid-for-ukraine.html (dostęp: 20.08.2018).
Widmaier W.W., Presidential Rhetoric from Wilson to Obama. Constructing crises, fast and slow, London-New York 2015, s. 122.
Zakaria F., The rise of the rest, w: Debating a Post-American World. What lies ahead?, red. S. Clark, S. Hoque, London-New York 2012, s. 18.
Zygar M., The Russian Reset that Never Was, “Foreign Policy”, 9 December 2016, https://foreignpolicy.com/2016/12/09/the-russian-reset-that-never-was-putin-obama-medvedev-libya-mikhail-zygar-all-the-kremlin-men/ (dostęp: 18.08.2018).
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego
Dr hab. Łukasz Jureńczyk – ur. w 1981 r. w Bydgoszczy. Absolwent Uniwersytetu Wiedeńskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego na kierunkach Politologia, Europeistyka oraz Administracja. Stypendysta Central European Exchange Program for University Studies. W 2009 r. uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 2018 r. stopień doktora habilitowanego nauk społecznych w zakresie nauki o polityce na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Od 2008 roku pracuje jako adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. W latach 2009-2014 pracował również jako adiunkt na Wydziale Ekonomiczno-Społecznym Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Specjalizuje się w międzynarodowych stosunkach politycznych i polityce bezpieczeństwa. Jest autorem monografii pt. Polska misja w Iraku. Implikacje dla Iraku i Polski (2010), Wojna z talibami i Al-Kaidą. Afganistan w latach 1994-2012 (2013), Polska misja w Afganistanie. Wojsko Polskie w operacji reagowania kryzysowego NATO (2016) i Polska w Sojuszu Północnoatlantyckim. Wojsko Polskie w operacjach reagowania kryzysowego NATO (2016), współredaktorem pięciu monografii zbiorowych oraz autorem licznych artykułów naukowych.
https://orcid.org/0000-0003-1149-925XLicencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
