KIEDY KOBIECOŚĆ NIE JEST OCZYWISTA – KONTROWERSJE WOKÓŁ PŁCI ZAWODNICZEK W KONTEKŚCIE IGRZYSK OLIMPIJSKICH
Elżbieta Pawlak-Hejno
Abstrakt
Celem artykułu jest retoryczna analiza przekazów medialnych na temat Caster Semenyi opublikowanych w serwisach sportowych: sport.pl [3]przeglądsportowy.pl [4] oraz sportowe fakty.pl [5]. W 2009 roku namistrzostwach świata w Berlinie, lekkoatletka wygrała bieg na 800 m,znacznie wyprzedzając rywalki. Sukces biegaczki został przyćmionyprzez kontrowersje wokół jej płci i konieczność poddania siętestom, które miały potwierdzić czy Caster Semenya może startować razem z kobietami. Przypadek zawodniczki wzbudził duże zainteresowanienie tylko mediów, ale także naukowców, którzy analizowali dyskurswokół jej postaci z różnych perspektyw. W historii polskiego sportutakże dwukrotnie zanegowano płeć biegaczek: Stanisławy Walasiewiczowny i Ewy Kłobukowskiej. Artykuł ma odpowiedź na pytanie: w jaki sposób prezentowane są kontrowersje wokół Caster Semenyi w elektronicznych mediach sportowych oraz jak w ramach tego dyskursu profilowane są historie Polek, których płeć także zanegowano.
Słowa kluczowe:
Caster Semenya, Stanisława Walasiewicz, Ewa Kłobukowska, hyperandrogenizmBibliografia
BIBLIOGRAFIA
Opracowania
Arystoteles, Retoryka. Poetyka, tłum. H. Podbielski, Warszawa 1958.
Birrell S., Discourses on the gender/sport relationship: From „women in sport” to „gender relations”, “Exercise and Sport Science Review” 1988, 16, s. 459-502.Cole Ch., One chromosome too many?, [w:] The Olimpics at the Millenium: power, politics and the games, red. K. Schaffer, S. Smith, New Brunswick 2000, s. 128-146.
Gender Testing in Sport: Ethics, cases and controversies, red. S. Montañola, Aurèlie Olivesi, Routledge 2016.
Heggie V., Testing sex and gender in sports; reinventing, reimagining and reconstructing histories, “Endeavour” 2010, 34 (4), s. 157-163, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3007680/, [dostęp 17.03.2017].
Igrzyska olimpijskie w mediach masowych: 1948-1984, red. P. Nowak, E. Pawlak-Hejno, M. Piechota, Lublin 2016.
Jakubowska H., Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie, Warszawa 2014
H. Jakubowska, Kiedy płeć nie ma znaczenia. Nie/normatywne ciała w dyskursie narodowym i sportowego sukcesu, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2015, t.9, nr 2, s. 116-129.
Jakubowska H., Świat sportu w prasie codziennej na przykładzie „The International Sports Press Survey”, „Studia medioznawcze” 2013, nr 1, s. 47-64.
Mayerowitz J., How sex changed. A history of transsexuality in United States, Harvard 2004.
Mazur Z., Organista N., Niedoreprezentowanie kobiet w sporcie. Analiza sportowych przekazów medialnych, [w:] Kobiety w sferze publicznej. Perspektywy interdyscyplinarne problemu, red. M. Pataj, Toruń 2017, s. 132-147.
Muszałówna K., Pod olimpijskim sztandarem, Warszawa 1938, s. 45-52.
Nowożytne Igrzyska Olimpijskie w mediach polskich do 1936 roku, red. Paweł Nowak, K. Stępnik, Lublin 2010.
Pawlak-Hejno E., Polska reprezentacja w Lake Placid i w Los Angeles na łamach „Przeglądu Sportowego”, [w:] Nowożytne Igrzyska Olimpijskie w mediach polskich do 1936 roku, red. P. Nowak, K. Stępnik, Lublin 2010, s. 73-88.
Riedner R. C., From Spectacle to crisis of feeling: slow violence, affective rhetoric, and the case of Caster Semenya, [w:] Tejże, Writing neoliberal values. Rhetorical Connectivities and Globalized Capitalism, Palgrave Macmillan UK, 2015, s. 99-123.
Ritchie R., Reynard J., Lewis T., Intressex and the Olimpic Games, “Journal of the Royal Society of Medicine” 2008, 1001 (8), s. 395-399.
Rotkiewicz M., Halina Konopacka - mistrzyni dysku, pióra i palety, [w:] Tejże, Światło Olimpii, Warszawa 2011, s. 188-241.
Sloop J., „This is not natural”. Caster Semenya’s gender threats, “Critical Studies in Media Communication” 2012, t. 29, s. 81-96.
Tannenbaum R., The life and murder of Stella Walsh intersex Olimpic champion, https://longreads.com/2016/08/18/the-life-and-murder-of-stella-walsh-intersex-olympic-champion/, [dostęp: 17.03.2017].
Tuszyński B., Sprintem przez prasę sportową, Warszawa 1975.
Weiderkehr S., Sportsmen(k)i na frontach zimnej wojny. Obraz ciała zawodniczek z krajów socjalistycznych w zachodniej prasie sportowej, „Przegląd Historyczny” 2009, 100/3, s. 567-586.
Zdebska-Biziewska H., O istocie fair play, [w:] Czyta gra. Fair play, red. K. Hądzelek i in., Warszawa 2014, s. 15.
Źródła
Anagram prawdę Ci powie, http://www.zczuba.pl/zczuba/1,90957,6957682,Anagram_prawde_ci_powie.html, [dostęp: 17.03.2017].
Berezowski O., Ewa Kłobukowska – nieznana historia, http://www.magazynbieganie.pl/ewa-klobukowska-nieznana-historia/, [dostęp: 17.03.2017r.];
Bielas J., Ewa Kłobukowska. Nie jest pani kobietą!, http://www.planetakobiet.com.pl/artykul-3431-ewaklobukowskaniejestpanikobieta.htm, [dostęp: 17.03, 2017].
Caster Semenya – badania IAAF a prysznic, http://www.zczuba.pl/zczuba/1,90957,6945449,Caster_Semenya___badania_IAAF_a_prysznic.html, [dostęp: 17.03.2017].
Czy umięśnione kobiety są seksowne? https://kobieta.wp.pl/umiesnione-kobiety-sa-seksowne-znane-sportsmenki-o-swoich-cialach-5983149703074433g/10, [dostęp: 17.03.2017].
Drużyna polska przed wyjazdem na olimpiadę, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 53, s. 2.
Dwa starty – dwa srebrne medale, „Przegląd Sportowy 1936, nr 66, s. 3.
Erd., W Tokio trzy złote medale – obiecuje Walasiewiczówna sportowi polskiemu, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 76, s. 4.
Gapiński D., Caster Semenya – kobieta czy mężczyzna?, https://sportowefakty.wp.pl/la/94249/caster-semenya-kobieta-czy-mezczyzna, [dostęp: 17.03.2017];
Głuszek Z., Polki przed wielką szansą, „Przegląd Sportowy” 1967 nr 111, s. 8.
Hemafrodyta ze złotem w kieszeni, https://queer.pl/artykul/186985/stanislawa-walasiewicz-sport-lgbt, [dostęp: 17.03.2017].
Iwańczyk P., Lekkoatletyka. Caster Semenya wraca i wciąż dzieli świat, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,9762440,Lekkoatletyka__Caster_Semenya_wraca_i_wciaz_dzieli.html, [dostęp: 17.03.2017r.].
Kołodziejski F., Testosteron znów namiesza w lekkoatletyce. Wraca sprawa Caster Semenyi, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,lekkoatletyka-caster-semenya-iaaf-znow-walczy-z-testosteronem,artykul,796803,1,287.html, [dostęp: 15.07.2017 r.];
Kowalski W., Ta Polka zdobyła olimpijski medal, a przy okazji… zadrwiła z Hitlera. „Wcale nie czuję się mniejsza od pana”, http://natemat.pl/186847,ta-polka-zdobyla-olimpijski-medal-a-przy-okazji-zadrwila-z-hitlera-wcale-nie-czuje-sie-mniejsza-od-pana, [dostęp: 17.03.2017].
Kurkowski P., Joanna Jóźwik znowu przegrała z testosteronem. Fantastyczna forma Polki, https://sportowefakty.wp.pl/la/627631/joanna-jozwik-znowu-przegrala-z-testosteronem-fantastyczna-forma-polki, [dostep: 17.03.2017r.].
Kusociński J., Z wizytą u Pań, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 65, s. 4.
Lekkoatletyka. Semenya może stratować jako kobieta, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,7996233,Lekkoatletyka__Semenya_moze_startowac_jako_kobieta.html, [dostęp: 17.03.2017].
Leniarski R., Pobiegła czy pobiegł, wygrała czy wygrał, http://www.sport.pl/sportGW/1,91756,6948814,Berlin_2009__Pobiegla_czy_pobiegl__wygrala_czy_wygral.html, [dostęp: 17.03.2017].
Leniarski R., Rio 2016. Caster Semenya rozpęta burzę. Czy powinna startować?, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,20557049,rio-2016-caster-semenya-rozpeta-burze-czy-powinna-startowac.html, dostęp [17.03.2017].
Majchrzak P., Wilkowicz P., Sensacyjny obród spraw. Caster Semenya może się obawiać o swoją przyszłość, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/7,64989,22052350,sensacyjny-obrot-spraw-caster-semenya-moze-sie-obawiac-o-swoja.html, [dostęp 17.03.2017];
Mostin R., Kwaśniewska, Walasiewiczówna i Wajsówna – po zwycięskich walkach, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 67, s. 4.
Najsłynniejsze płciowe skandale w sporcie, http://www.zczuba.pl/zczuba/1,90957,6949810,Najslynniejsze_plciowe_skandale_w_sporcie.html, [dostęp: 17.03.2017].
Nasza rekordzistka i jej pupilka, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 78, s.5.
Obojnak z olimpijskim złotem czyli nieprawdopodobna historia Stanisławy Walasiewicz, http://historia.org.pl/2015/10/29/obojnak-z-olimpijskim-zlotem-czyli-nieprawdopodobna-historia-stanislawy-walasiewicz/, [dostęp: 17.03.2017].
Olimpiada, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 57, s. 5.
Olimpijskie grzechy – złamana kariera Ewy Kłobukowskiej, http://gazetabaltycka.pl/promowane/olimpijskie-grzechy-zlamana-kariera-ewy-klobukowskiej, [dostęp: 17.03.2017].
Pan czy pani?, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,pan-czy-pani-,artykul,93398,1,287.html, [dostęp 17.03.2017].
Petruczenko M., Czy jakąś płeć trzeba mieć?, http://www.przegladsportowy.pl/igrzyska-olimpijskie/rio-2016,felieton-macieja-petruczenki-czy-jakas-plec-trzeba-miec-,artykul,712166,1,13452.html, [dostęp: 17.03.2017].
Petruczenko M., Echa skandalu: jaką płeć trzeba mieć?, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,echa-skandalu-jaka-plec-trzeba-miec-,artykul,57651,1,287.html, [dostęp: 17.03.2017].
Petruczenko M., Międzynarodowy skandal trwa, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,caster-semenya-startuje-rywalki-nie-kryja-oburzenia,artykul,85411,1,287.html, [dostęp: 17.03.2017].
Petruczenko M., Zagadka płci Caster Semenyi, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,iaaf-chce-zabronic-caster-semenyi-wystepow-w-zawodach-kobiet,artykul,67149,1,287.html, [dostęp: 17.03.2017r.].
Rio 2016: to one będą przyciągać wzrok kibiców. Zobacz piękne polskie olimpijki, https://sportowefakty.wp.pl/sportowybar/617352/to-one-beda-przyciagac-wzrok-kibicow-w-rio-zobacz-piekne-polskie-olimpijki [dostęp: 17.03.2017].
Rozmowa z Walasiewiczówną, „Przegląd Sportowy” 19132, nr 63, s. 3.
Składkowski K., Olimpijscy oszuści, czyli ciemna strona igrzysk, http://www.przegladsportowy.pl/igrzyska-olimpijskie,olimpijscy-oszusci-czyli-ciemna-strona-igrzysk,artykul,142895,1,969.html, [dostęp: 17.03.2017].
Sportowi oszuści i spryciarze, http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3103196,sportowi-oszusci-i-spryciarze,id,t.html, [dostęp: 17.03.2017].
Sprawa Caster Semenyi: IAAF stworzy definicję kobiety, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,7131275,Sprawa_Caster_Semenyi__IAAF_stworzy_definicje_kobiety.html, [dostęp: 17.03.2017].
Stec R., Sport tylko dla prawdziwych kobiet, http://www.sport.pl/sportGW/1,91756,6956870,Rafal_Stec__Sport_tylko_dla_prawdziwych_kobiet.html, [dostęp: 17.03.2017 ].
Straszak K., Caster Semenya: Miałam być piłkarką, teraz chcę mieć dzieci, https://sportowefakty.wp.pl/la/160621/caster-semenya-mialam-byc-pilkarka-teraz-chce-miec-dzieci, [dostęp: 17.03.2017].
Szarwark P., Wraca sprawa lekkoatletek z wyższym poziomem testosteronu, https://sportowefakty.wp.pl/la/697173/wraca-sprawa-lekkoatletek-z-wyzszym-poziomem-testosteronu, [dostęp: 15.07.2017 r.].
Walasiewicz E., Stanisława Walasiewicz – kontrowersyjna mistrzyni sprzed ery Szewińskiej, http://www.magazynbieganie.pl/stanislawa-walasiewicz-kontrowersyjna-mistrzyni-sprzed-ery-szewinskiej/, [dostęp: 17.03.2017].
Walasiewiczówna i Tolan – najszybsza para świata, „Przegląd Sportowy”1932, nr 63, s. 3.
Walasiewiczówna w barwach Polski, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 51, s. 2.
Zwycięstwa Polaków w Chicago, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 68.
Opracowania
Arystoteles, Retoryka. Poetyka, tłum. H. Podbielski, Warszawa 1958.
Birrell S., Discourses on the gender/sport relationship: From „women in sport” to „gender relations”, “Exercise and Sport Science Review” 1988, 16, s. 459-502.Cole Ch., One chromosome too many?, [w:] The Olimpics at the Millenium: power, politics and the games, red. K. Schaffer, S. Smith, New Brunswick 2000, s. 128-146.
Gender Testing in Sport: Ethics, cases and controversies, red. S. Montañola, Aurèlie Olivesi, Routledge 2016.
Heggie V., Testing sex and gender in sports; reinventing, reimagining and reconstructing histories, “Endeavour” 2010, 34 (4), s. 157-163, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3007680/, [dostęp 17.03.2017].
Igrzyska olimpijskie w mediach masowych: 1948-1984, red. P. Nowak, E. Pawlak-Hejno, M. Piechota, Lublin 2016.
Jakubowska H., Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie, Warszawa 2014
H. Jakubowska, Kiedy płeć nie ma znaczenia. Nie/normatywne ciała w dyskursie narodowym i sportowego sukcesu, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2015, t.9, nr 2, s. 116-129.
Jakubowska H., Świat sportu w prasie codziennej na przykładzie „The International Sports Press Survey”, „Studia medioznawcze” 2013, nr 1, s. 47-64.
Mayerowitz J., How sex changed. A history of transsexuality in United States, Harvard 2004.
Mazur Z., Organista N., Niedoreprezentowanie kobiet w sporcie. Analiza sportowych przekazów medialnych, [w:] Kobiety w sferze publicznej. Perspektywy interdyscyplinarne problemu, red. M. Pataj, Toruń 2017, s. 132-147.
Muszałówna K., Pod olimpijskim sztandarem, Warszawa 1938, s. 45-52.
Nowożytne Igrzyska Olimpijskie w mediach polskich do 1936 roku, red. Paweł Nowak, K. Stępnik, Lublin 2010.
Pawlak-Hejno E., Polska reprezentacja w Lake Placid i w Los Angeles na łamach „Przeglądu Sportowego”, [w:] Nowożytne Igrzyska Olimpijskie w mediach polskich do 1936 roku, red. P. Nowak, K. Stępnik, Lublin 2010, s. 73-88.
Riedner R. C., From Spectacle to crisis of feeling: slow violence, affective rhetoric, and the case of Caster Semenya, [w:] Tejże, Writing neoliberal values. Rhetorical Connectivities and Globalized Capitalism, Palgrave Macmillan UK, 2015, s. 99-123.
Ritchie R., Reynard J., Lewis T., Intressex and the Olimpic Games, “Journal of the Royal Society of Medicine” 2008, 1001 (8), s. 395-399.
Rotkiewicz M., Halina Konopacka - mistrzyni dysku, pióra i palety, [w:] Tejże, Światło Olimpii, Warszawa 2011, s. 188-241.
Sloop J., „This is not natural”. Caster Semenya’s gender threats, “Critical Studies in Media Communication” 2012, t. 29, s. 81-96.
Tannenbaum R., The life and murder of Stella Walsh intersex Olimpic champion, https://longreads.com/2016/08/18/the-life-and-murder-of-stella-walsh-intersex-olympic-champion/, [dostęp: 17.03.2017].
Tuszyński B., Sprintem przez prasę sportową, Warszawa 1975.
Weiderkehr S., Sportsmen(k)i na frontach zimnej wojny. Obraz ciała zawodniczek z krajów socjalistycznych w zachodniej prasie sportowej, „Przegląd Historyczny” 2009, 100/3, s. 567-586.
Zdebska-Biziewska H., O istocie fair play, [w:] Czyta gra. Fair play, red. K. Hądzelek i in., Warszawa 2014, s. 15.
Źródła
Anagram prawdę Ci powie, http://www.zczuba.pl/zczuba/1,90957,6957682,Anagram_prawde_ci_powie.html, [dostęp: 17.03.2017].
Berezowski O., Ewa Kłobukowska – nieznana historia, http://www.magazynbieganie.pl/ewa-klobukowska-nieznana-historia/, [dostęp: 17.03.2017r.];
Bielas J., Ewa Kłobukowska. Nie jest pani kobietą!, http://www.planetakobiet.com.pl/artykul-3431-ewaklobukowskaniejestpanikobieta.htm, [dostęp: 17.03, 2017].
Caster Semenya – badania IAAF a prysznic, http://www.zczuba.pl/zczuba/1,90957,6945449,Caster_Semenya___badania_IAAF_a_prysznic.html, [dostęp: 17.03.2017].
Czy umięśnione kobiety są seksowne? https://kobieta.wp.pl/umiesnione-kobiety-sa-seksowne-znane-sportsmenki-o-swoich-cialach-5983149703074433g/10, [dostęp: 17.03.2017].
Drużyna polska przed wyjazdem na olimpiadę, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 53, s. 2.
Dwa starty – dwa srebrne medale, „Przegląd Sportowy 1936, nr 66, s. 3.
Erd., W Tokio trzy złote medale – obiecuje Walasiewiczówna sportowi polskiemu, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 76, s. 4.
Gapiński D., Caster Semenya – kobieta czy mężczyzna?, https://sportowefakty.wp.pl/la/94249/caster-semenya-kobieta-czy-mezczyzna, [dostęp: 17.03.2017];
Głuszek Z., Polki przed wielką szansą, „Przegląd Sportowy” 1967 nr 111, s. 8.
Hemafrodyta ze złotem w kieszeni, https://queer.pl/artykul/186985/stanislawa-walasiewicz-sport-lgbt, [dostęp: 17.03.2017].
Iwańczyk P., Lekkoatletyka. Caster Semenya wraca i wciąż dzieli świat, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,9762440,Lekkoatletyka__Caster_Semenya_wraca_i_wciaz_dzieli.html, [dostęp: 17.03.2017r.].
Kołodziejski F., Testosteron znów namiesza w lekkoatletyce. Wraca sprawa Caster Semenyi, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,lekkoatletyka-caster-semenya-iaaf-znow-walczy-z-testosteronem,artykul,796803,1,287.html, [dostęp: 15.07.2017 r.];
Kowalski W., Ta Polka zdobyła olimpijski medal, a przy okazji… zadrwiła z Hitlera. „Wcale nie czuję się mniejsza od pana”, http://natemat.pl/186847,ta-polka-zdobyla-olimpijski-medal-a-przy-okazji-zadrwila-z-hitlera-wcale-nie-czuje-sie-mniejsza-od-pana, [dostęp: 17.03.2017].
Kurkowski P., Joanna Jóźwik znowu przegrała z testosteronem. Fantastyczna forma Polki, https://sportowefakty.wp.pl/la/627631/joanna-jozwik-znowu-przegrala-z-testosteronem-fantastyczna-forma-polki, [dostep: 17.03.2017r.].
Kusociński J., Z wizytą u Pań, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 65, s. 4.
Lekkoatletyka. Semenya może stratować jako kobieta, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,7996233,Lekkoatletyka__Semenya_moze_startowac_jako_kobieta.html, [dostęp: 17.03.2017].
Leniarski R., Pobiegła czy pobiegł, wygrała czy wygrał, http://www.sport.pl/sportGW/1,91756,6948814,Berlin_2009__Pobiegla_czy_pobiegl__wygrala_czy_wygral.html, [dostęp: 17.03.2017].
Leniarski R., Rio 2016. Caster Semenya rozpęta burzę. Czy powinna startować?, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,20557049,rio-2016-caster-semenya-rozpeta-burze-czy-powinna-startowac.html, dostęp [17.03.2017].
Majchrzak P., Wilkowicz P., Sensacyjny obród spraw. Caster Semenya może się obawiać o swoją przyszłość, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/7,64989,22052350,sensacyjny-obrot-spraw-caster-semenya-moze-sie-obawiac-o-swoja.html, [dostęp 17.03.2017];
Mostin R., Kwaśniewska, Walasiewiczówna i Wajsówna – po zwycięskich walkach, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 67, s. 4.
Najsłynniejsze płciowe skandale w sporcie, http://www.zczuba.pl/zczuba/1,90957,6949810,Najslynniejsze_plciowe_skandale_w_sporcie.html, [dostęp: 17.03.2017].
Nasza rekordzistka i jej pupilka, „Przegląd Sportowy” 1936, nr 78, s.5.
Obojnak z olimpijskim złotem czyli nieprawdopodobna historia Stanisławy Walasiewicz, http://historia.org.pl/2015/10/29/obojnak-z-olimpijskim-zlotem-czyli-nieprawdopodobna-historia-stanislawy-walasiewicz/, [dostęp: 17.03.2017].
Olimpiada, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 57, s. 5.
Olimpijskie grzechy – złamana kariera Ewy Kłobukowskiej, http://gazetabaltycka.pl/promowane/olimpijskie-grzechy-zlamana-kariera-ewy-klobukowskiej, [dostęp: 17.03.2017].
Pan czy pani?, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,pan-czy-pani-,artykul,93398,1,287.html, [dostęp 17.03.2017].
Petruczenko M., Czy jakąś płeć trzeba mieć?, http://www.przegladsportowy.pl/igrzyska-olimpijskie/rio-2016,felieton-macieja-petruczenki-czy-jakas-plec-trzeba-miec-,artykul,712166,1,13452.html, [dostęp: 17.03.2017].
Petruczenko M., Echa skandalu: jaką płeć trzeba mieć?, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,echa-skandalu-jaka-plec-trzeba-miec-,artykul,57651,1,287.html, [dostęp: 17.03.2017].
Petruczenko M., Międzynarodowy skandal trwa, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,caster-semenya-startuje-rywalki-nie-kryja-oburzenia,artykul,85411,1,287.html, [dostęp: 17.03.2017].
Petruczenko M., Zagadka płci Caster Semenyi, http://www.przegladsportowy.pl/lekkoatletyka,iaaf-chce-zabronic-caster-semenyi-wystepow-w-zawodach-kobiet,artykul,67149,1,287.html, [dostęp: 17.03.2017r.].
Rio 2016: to one będą przyciągać wzrok kibiców. Zobacz piękne polskie olimpijki, https://sportowefakty.wp.pl/sportowybar/617352/to-one-beda-przyciagac-wzrok-kibicow-w-rio-zobacz-piekne-polskie-olimpijki [dostęp: 17.03.2017].
Rozmowa z Walasiewiczówną, „Przegląd Sportowy” 19132, nr 63, s. 3.
Składkowski K., Olimpijscy oszuści, czyli ciemna strona igrzysk, http://www.przegladsportowy.pl/igrzyska-olimpijskie,olimpijscy-oszusci-czyli-ciemna-strona-igrzysk,artykul,142895,1,969.html, [dostęp: 17.03.2017].
Sportowi oszuści i spryciarze, http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3103196,sportowi-oszusci-i-spryciarze,id,t.html, [dostęp: 17.03.2017].
Sprawa Caster Semenyi: IAAF stworzy definicję kobiety, http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,7131275,Sprawa_Caster_Semenyi__IAAF_stworzy_definicje_kobiety.html, [dostęp: 17.03.2017].
Stec R., Sport tylko dla prawdziwych kobiet, http://www.sport.pl/sportGW/1,91756,6956870,Rafal_Stec__Sport_tylko_dla_prawdziwych_kobiet.html, [dostęp: 17.03.2017 ].
Straszak K., Caster Semenya: Miałam być piłkarką, teraz chcę mieć dzieci, https://sportowefakty.wp.pl/la/160621/caster-semenya-mialam-byc-pilkarka-teraz-chce-miec-dzieci, [dostęp: 17.03.2017].
Szarwark P., Wraca sprawa lekkoatletek z wyższym poziomem testosteronu, https://sportowefakty.wp.pl/la/697173/wraca-sprawa-lekkoatletek-z-wyzszym-poziomem-testosteronu, [dostęp: 15.07.2017 r.].
Walasiewicz E., Stanisława Walasiewicz – kontrowersyjna mistrzyni sprzed ery Szewińskiej, http://www.magazynbieganie.pl/stanislawa-walasiewicz-kontrowersyjna-mistrzyni-sprzed-ery-szewinskiej/, [dostęp: 17.03.2017].
Walasiewiczówna i Tolan – najszybsza para świata, „Przegląd Sportowy”1932, nr 63, s. 3.
Walasiewiczówna w barwach Polski, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 51, s. 2.
Zwycięstwa Polaków w Chicago, „Przegląd Sportowy” 1932, nr 68.
Pawlak-Hejno, E. (2020). KIEDY KOBIECOŚĆ NIE JEST OCZYWISTA – KONTROWERSJE WOKÓŁ PŁCI ZAWODNICZEK W KONTEKŚCIE IGRZYSK OLIMPIJSKICH. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 60(2), 141–160. https://doi.org/10.31743/zn.2017.60.2.141-160
Elżbieta Pawlak-Hejno
elzpawlak@gmail.com
Licencja
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
