Dyktatorska pycha przeciwko służbie narodowi. Aksjologiczny wymiar przywództwa na przykładzie prezydentów Rosji i Ukrainy
Abstrakt
Artykuł zawiera rozważania na temat przywództwa w reżimie autorytarnym oraz w państwie demokratycznym. Celem wywodu jest wykazanie istotnych różnic między tymi przywództwami w aspekcie etycznym. Po wprowadzeniu, w którym uzasadniono wybór tematyki, wyjaśniono, czym w świetle teorii polityki jest reżim polityczny, jakie cechy określają demokrację oraz autorytaryzm, jaki model przywództwa obowiązuje w każdym z tych ustrojów. Kolejny fragment poświęcono koncepcji osobowości autorytarnej. Wskazano wartości respektowane i pożądane w systemie demokratycznym oraz systemie autorytarnym, odnosząc się zarówno do zachowań obywateli, jak i do osobowości i zachowań polityków, w szczególności przywódców. Zasadnicza część artykułu dotyczy aksjologicznego wymiaru wizerunków przywódców Rosji i Ukrainy. Wyniki uzyskano na podstawie analizy wybranych publikacji, które ukazały się na polskojęzycznych portalach ogólnoinformacyjnych oraz na portalu społecznościowym Instagram w pierwszej fazie inwazji Rosji na Ukrainę. Wykazano, w jaki sposób różnice wizerunkowe korelują z różnicami w wymiarze aksjologicznym.
Słowa kluczowe:
Aksjologia polityki, autorytaryzm, demokracja, prezydent, przywództwo polityczne, wizerunek polityka, Rosja, UkrainaBibliografia
Berger A., Semiotic Analysis, w: tegoż, Media Analysis Techniques, SAGE Publishing, San Francisco 2018, s. 3–42. (Crossref)
Dziemidok-Olszewska B., Pozycja ustrojowa prezydentów Polski i Rosji, „Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne” 2019, t. 5, nr 1, s. 33–50. (Crossref)
Everly G.S., Five Principles of Crisis Intervention: Reducing the Risk of Premature Crisis Intervention, „International Journal of Emergency Mental Health” 2000, no. 2 (1), s. 1–4.
Głażewska E., Kusio U., Komunikacja niewerbalna. Płeć i kultura (wybór zagadnień), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012.
Górna-Kubacka A., Autorytaryzm XXI wieku – czy nam grozi?, „Przegląd Politologiczny” 2010, nr 1 (15), s. 25–34.
Hartliński M., Przywództwo polityczne. Wprowadzenie, Wydawnictwo Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2012.
Heywood A., Politologia, tłum. N. Orłowska, B. Maliszewska, M. Masojć, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Jeziński M., Wizerunek polityczny jako element strategii wyborczej, w: Kampania wyborcza: marketingowe aspekty komunikowania politycznego, red. B. Dobek-Ostrowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
Kolczyński M., Sztumski J., Marketing polityczny. Kształtowanie indywidualnych i zbiorowych opinii, postaw i zachowań, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2000.
Kurczab-Redlich K., Wowa, Wołodia, Władimir. Tajemnice Rosji Putina, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2016.
Laska A., Między autonomią jednostki a dobrem publicznym – etyczne dylematy liberalizmu politycznego, „Świat Idei i Polityki” 2001, t. 1, s. 20–35.
Leathers D.G., Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowania, tłum. M. Trzcińska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Łyżwa P., Aksjologiczne uwarunkowania polityki jako sfery społecznej – zarys problemu, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2012, t. 13, s. 23–36.
Madras T., Etyczne podstawy polityki w systemie liberalno-demokratycznym. Trzy głosy sceptyczne, w: Ekonomia, polityka, etyka, t. 4, red. A. Bocian, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2011, s. 138–158.
Maruszewski T., Doliński D., Łukaszewski W., Marszał-Wiśniewska M., Emocje i motywacja, w: Psychologia akademicka, t. 1, red. J. Strelau, D. Doliński, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2016, s. 553–562.
Miller D., Ze Wschodu na Zachód, czyli wielopłaszczyznowa lingwistyczna analiza dyskursu w pigułce, „Oblicza Komunikacji” 2012, t. 5, s. 155–172.
Pease A., Pease B., Mowa ciała, tłum. J. Grabiak-Pasiok, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2011.
Pierzchalski F., Rydliński B., Autorytarny populizm w XXI w. Krytyczna rekonstrukcja, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2017.
Pietnoczka P., Ewolucja pozycji ustrojowej instytucji prezydenta na Ukrainie, „Studia Politologiczne” 2018, vol. 47, s. 220–238.
Pietraś Z.J., Decydowanie polityczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000.
Potocki P., Wizerunek przywódcy w systemie totalitarnym, autorytarnym i demokratycznym. Analiza porównawcza, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Ekonomia i zarządzanie” 2010, t. 2, nr 1, s. 61–90.
Przesławski T., Rola etyki w systemie prawnym, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja” 2015, t. 28, s. 37–50.
Rogacin W., Zełenski. Biografia, Wydawnictwo Wielka Litera, Warszawa 2022.
Russell G., Psychiatry and Politicians: the „Hubris Syndrome”, „The Psychiatrist” 2011, no. 35, s. 140–145. (Crossref)
Sartori G., Teoria demokracji, tłum. P. Amsterdamski, D. Grinberg, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Skarżyńska K., Psychologiczne i społeczne aspekty poparcia dla autorytarnej polityki, „Przegląd Socjologiczny” 2018, t. 67, nr 2, s. 93–117. (Crossref)
Stec A., Odpowiedzialność polityczno-prawna Prezydenta Ukrainy, „Przegląd Sejmowy” 2020, nr 6 (161), s. 163. (Crossref)
Środa M., Etyka i polityka. Poza dobrem i złem?, „Etyka” 2014, t. 48, s. 5–10. (Crossref)
Żyro T., Wstęp do politologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Netografia
Address by the President of the Russian Federation, http://en.kremlin.ru/events/president/news/67843 (dostęp: 24.02.2022).
Delius M., Klęska toksycznej męskości Putina. Kto inny jest prawdziwym bohaterem,
https://wiadomosci.onet.pl/swiat/kleska-toksycznej-meskosci-putina-kto-inny-jest-prawdziwym-bohaterem/nrgbe1n (dostęp: 10.05.2022).
Guerrini G., Authoritarian Governments: How Much Do Investors Care?, „Emerging Europe” 2020, https://emerging-europe.com/news/authoritarian-governments-how-much-do-investors-care/ (dostęp: 29.05.2021).
Kulasek A., Serial z Zełenskim podbija sieć. Czy widzowie zobaczą go na Netflixie?, https://wyborcza.pl/7,90535,28174793,serial-z-wolodymyrem-zelenskim-hitem-you-tube-polscy-widzowie.html (dostęp: 23.03.2022).
Mateusiak T., Pajączek T., Eksperci o prezydencie Ukrainy: Zełenski stanął na wysokości zadania. Obywatel numer jeden, https://wiadomosci.onet.pl/warszawa/eksperci-o-prezydencie-ukrainy-zelenski-to-obywatel-numer-jeden/mcwbc0v (dostęp: 30.03.2022).
Nowicki M., Co Zachód wie o zdrowiu Putina? „Nie jest już taki sam”, „wynik dotkliwego bólu”, https://www.newsweek.pl/swiat/czy-wladimir-putin-jest-chory-zachod-ma-powazne-podejrzenia/qfbrtnr (dostęp: 19.03.2022).
Onet liderem w informacjach i publicystyce, WP.pl przyciąga najdłużej, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/onet-lider-informacje-publicystyka-wp-pl-przyciaga-najdluzej (dostęp: 31.03.2022).
Papiernik W., Domniemana partnerka Putina ukrywa się w Szwajcarii? Powstała petycja o jej wydalenie, https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8382275,wladimir-putin-alina-kabajewa-szwajcaria-petycja.html (dostęp: 18.03.2022).
Pieper O., Wołodymyr Zełenski. Od komika do bohatera, https://www.dw.com/pl/wo%C5%82odymyr-ze%C5%82enski-od-komika-do-bohatera/a-60929969 (dostęp: 2.04.2022).
Potocki M., Wołodymyr Zełenski. Prezydentura w czasach kryzysu, „Pismo. Magazyn opinii”, https://magazynpismo.pl/rzeczywistosc/portret/wolodymyr-zelenski-prezydent-ery-tindera-ukraina/?gclid=Cj0KCQjwxtSSBhDYARIsAEn0thS-A1GQaHOvWeyZ7IUz9sJUH-L819lnFZbH2Ci6X2WFNl1Zeom1v7kaAmfJEALw_wcB (dostęp: 8.04.2022).
Rosja – Ukraina. Putin wydał rozkaz operacji militarnej. Celem „demilitaryzacja Ukrainy”, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-02-24/rosja-ukraina-putin-wydal-rozkaz-operacji-militarnej-celem-demilitaryzacja-ukrainy/ (dostęp: 6.04.2022).
Saja K., Etyka, http://etykapraktyczna.pl/encyklopedia/etyka (dostęp: 29.05.2021).
Serial „Sługa narodu” z Zełenskim w roli głównej dostępny na platformie Netflix, https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/serial-sluga-narodu-z-zelenskim-w-roli-glownej-dostepny-na-platformie-netflix/mfpevj3 (dostęp: 5.04.2022).
Sondaż państwowego instytutu: Putinowi ufa prawie 8 na 10 Rosjan, https://www.rp.pl/polityka/art35892451-sondaz-panstwowego-instytutu-putinowi-ufa-prawie-8-na-10-rosjan (dostęp: 6.04.2022).
Stankiewicz P., Jaki sens ma dzisiaj ukraińska flaga?, „Przekrój”, https://przekroj.pl/spoleczenstwo/jaki-sens-ma-ukrainska-flaga-piotr-stankiewicz (dostęp: 11.04.2022).
Superbohater Ukrainy. Jak wyglądała kariera Wołomydyra Zełenskiego?, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1102218%2Csuperbohater-ukrainy-jak-wygladala-kariera-wolodymyra-zelenskiego.html (dostęp: 4.03.2022).
W Rosji rośnie poparcie dla Putina. Ten sondaż mówi wiele, https://wiadomosci.wp.pl/w-rosji-rosnie-poparcie-dla-putina-ten-sondaz-mowi-wiele-6753081426332160a (dostęp: 6.04.2022).
What Do Ordinary Russians Really Think about the War in Ukraine?, https://www.worldvaluessurvey.org/WVSNewsShow.jsp?ID=452 (dostęp: 7.04.2022).
World Values Survey, Who we are, https://www.worldvaluessurvey.org/wvs.jsp (dostęp: 07.04.2022).
zelenskiy_official, https://www.instagram.com/p/CbpkvsdghYH/ (dostęp: 7.04.2022).
Zięba S., Od komika do męża stanu, czyli bohaterska postawa prezydenta Ukrainy. „To zapisze go na kartach historii”, https://dziendobry.tvn.pl/gorace-tematy/wolodymyr-zelenski-kim-byl-prezydent-ukrainy-kariera-zona-i-pochodzenie-5615009 (dostęp: 7.04.2022).
Zubel M., Australia pomoże Ukrainie. Ogromne wsparcie w walce z Rosją, https://wiadomosci.wp.pl/australia-pomoze-ukrainie-ogromne-wsparcie-w-walce-z-rosja-6742538183109120a (dostęp: 2.03.2022).
Uniwersytet Mikołaja Kopernika https://orcid.org/0000-0002-5959-1082
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości.
Od numeru 1/2024 teksty udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa CC BY 4.0.
Teksty opublikowane w numerach od 3/2018 do 4/2023 udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych CC BY-NC-ND 4.0.
Z utworów opublikowanych w niniejszym czasopiśmie przed nr 3/2018 można korzystać w ramach dozwolonego użytku zgodnie z art. 23-35 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
