Surogacja z perspektywy judaizmu
Mirosław Twardowski
Kolegium Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Rzeszowski, Aleja Rejtana 16c, 35-959 Rzeszów , PolskaAbstrakt
Żydowski stosunek do prokreacji wywodzi się z polecenia Boga: „Bądźcie płodni i rozmnażajcie się”. Bóg nie stworzył świata, aby był pustkowiem, ale by był zamieszkany przez ludzi i inne istoty żywe. Czy wolno więc nam pomagać niepłodnym małżonkom w wypełnianiu Bożego nakazu? Współcześni autorzy żydowscy z punktu widzenia prawa próbują sklasyfikować niespotykane dotąd praktyki związane z prokreacją, w tym macierzyństwo zastępcze. W tym celu podejmują wiele szczegółowych kwestii z tym związanych, które wymagają rozstrzygnięcia, a wśród nich: (i) czy da się ograniczyć do minimum stosowanie nowoczesnych technologii w celu przezwyciężenia niepłodności?; (ii) czy etycznie dopuszczalne jest korzystanie z pomocy osoby trzeciej w celu umożliwienia prokreacji?; (iii) w przypadku, gdy jest dozwolone, to kogo należy uważać za prawną matkę dziecka: czy dostarczycielkę gamety, czy matkę, która nosiła ciążę?; (iv) jaki jest status surogatki, bez której dziecko nie mogłoby przyjść na świat? W niniejszym opracowaniu podjęto próbę odpowiedzi na te i inne trudne pytania związane z tematem macierzyństwa zastępczego.
Słowa kluczowe:
bioetyka, surogacja, judaizmBibliografia
Bleich J. D. (1998), Survey of Recent Halakhic Periodical Literature: Surrogate Motherhood, „Tradition: A Journal of Orthodox Jewish Thought”, vol. 32, nr 2, s. 146-167.
Gordis D. H. (1989), Wanted – The Ethical in Jewish Bio-Ethics, „Judaism: A Quarterly Journal”, vol. 38, nr 1, s. 28-40.
Jakobovits I. (1975), Jewish Medical Ethics, Bloch Publishing Company, New York.
Jotkowitz A. (2019), Jews, Genes, and Motherhood: Modern Science and Jewish Chosenness, „Modern Judaism – A Journal of Jewish Ideas and Experience”, vol. 39, nr 2, s. 144-160. (Crossref)
Jotkowitz A. (2011), Surrogate Motherhood Revisited: Maternal Identity from a Jewish Perspective, „Journal of Religion and Health”, vol. 50, nr 4, s. 835-840. (Crossref)
Lasker J. N., Parmet H. L. (1990), Rabbinic and Feminist Responses to Reproductive Technology, „Journal of Feminist Studies in Religion”, vol. 6, nr 1, s. 117-130.
Laufer-Ukeles P. (2016), Multiplying Motherhood: Gestational Surrogate Motherhood and Jewish Law, w: Mishpachah: The Jewish Family in Tradition and in Transition, red. L.J. Greenspoon, Purdue University Press, Lafayette, s. 235-268. (Crossref)
Mackler A. L. (1997a), An Expanded Partnership with God? In Vitro Fertilization in Jewish Ethics, „The Journal of Religious Ethics, vol. 25, nr 2, s. 277-304.
Mackler A. L. (1997b), Maternal Identity and the Religious Status of Children Born to a Surrogate Mother, „Responsa CJLS 1991-2000”, s. 137-145.
Montrone M., Sherman K. (2020), Surrogacy, w: Encyclopedia of Behavioral Medicine, red. M. D. Gellman, Springer Nature Switzerland AG, Cham, s. 2204-2206. (Crossref)
Naef S. (2017), Legal Status, Moral Values and Cosmological Order. Embryo Politics in Iran, „Ethnologie française”, nr 3, s. 459-470. (Crossref)
Raucher M. (2017), Whose Womb and Whose Ethics? Surrogacy in Israel and in Jewish Ethics, „Journal of Jewish Ethics”, vol. 3, nr 1, s. 68-91. (Crossref)
Rosner F. (1983), In Vitro Fertilization and Surrogate Motherhood: The Jewish View, „Journal of Religion and Health”, vol. 22, nr 2, s. 139-160. (Crossref)
Sanger C. (1996), Separating from Children, „Columbia Law Review”, vol. 96, nr 2, s. 375-517. (Crossref)
Spitz E. (1997), On the Use of Birth Surrogates, „Responsa CJLS 1991-2000”, s. 529-550.
Spitz E. (1996), „Through Her I Too Shall Bear a Child” Birth Surrogates in Jewish Law, „The Journal of Religious Ethics”, vol. 24, nr 1, s. 65-97.
Schenker J.G., (2008) Assisted Reproductive Technology Perspectives in Halakha (Jewish Religious Law), „Reproductive BioMedicine Online”, vol. 17, Suppl. 3, s. 17-24, https//www.sciencedirect.com/ science/article/abs/pii/S1472648310603264 (dostęp: 30.01.2023). (Crossref)
Steinberg A. (2017/2018), In Search of the Halakhic Definition of Motherhood, „B’OrHa’Torah”, vol. 25, s. 45-60.
Teman E. 2010a, Birthing a Mother. The Surrogate Body and the Pregnant Self, University of California Press, Berkeley-Los Angeles-London. (Crossref)
Teman E. (2010b), My Bun, Her Oven, „Anthropology Now”, vol. 2, nr 2, s. 33-41.
Teman E. (2001), Technological Fragmentation and Women’s Empowerment: Surrogate Motherhood in Israel, „Women’s Studies Quarterly”, vol. 29, nr 3/4, s. 11-34.
Teman E. (2003), The Medicalization of „Nature” in the „Artificial Body”: Surrogate Motherhood in Israel, „Medical Anthropology Quarterly”, vol. 17, nr 1, s. 78-98. (Crossref)
Teman E., Berend Z. (2020), Surrogacy as a Family Project: How Surrogates Articulate Familial Identity and Belonging, „Journal of Family Issues”, s. 1-23. (Crossref)
Tendler M. D. (2016/2017), Halakhic Parameters of ART (Assisted Reproduction Technology), „B’OrHa’Torah”, vol. 24, s. 56-65.
Weitzman G. (2016/2017), Egg Donation and Gestational Carriers – a View from the Field, „B’OrHa’Torah”, vol. 24, s. 68-78.
Wolowelsky J. B., Grazi R. V. (2014), Current Jewish Perspectives on Maternal Identity, „Gynecological Endocrinology”, vol. 30, nr 12, s. 929. (Crossref)
Zohar N. J. (1997), Alternatives in Jewish Bioethics, SUNY Press, Albany. (Crossref)
Kolegium Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Rzeszowski, Aleja Rejtana 16c, 35-959 Rzeszów
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
