Refleksje wokół biosfery
Mirosław Twardowski
Instytut Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska, Zakład Inżynierii Produkcji Rolno-Spożywczej, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 4, Budynek D9, 35-601 Rzeszów , PolskaStanisław Zięba
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie - Akademia Nauk Stosowanych, ul. Zamojska 47, 20-102 Lublin , PolskaAbstrakt
Przyroda to świat roślin i zwierząt z terenem, na którym się znajdują, biosfera zaś to warstwa globu ziemskiego i otaczającej go atmosfery zamieszkana przez organizmy żywe. Biosfera jest przestrzenią obejmującą całą hydrosferę oraz część litosfery i część atmosfery, gdzie występują organizmy żywe. Podlega ona procesowi rozwoju, w którym wynurzają się coraz to nowe zjawiska i gatunki kształtujące życie. Biosfera jest globalnym ekosystemem, w którym poprzez procesy fizyczne i udział organizmów żywych następuje krążenie elementów, np. pierwiastków. Zasadniczą cechą biosfery jest złożoność. Biosfera na poziomie organizacji odróżnia się i hierarchizuje, wyróżniają ją emergentne nowe właściwości. Biosfera jest organizatorem życia. Każdy gatunek w biosferze pełni swoje funkcje, ale funkcję organizatora nie może wypełnić poszczególny gatunek, może to zrobić duży system. Ważną cechą biosfery jest różnorodność biologiczna: zróżnicowanie gatunków, rozmaitość form życia. Przynajmniej kilka kluczowych elementów musiało pojawić się, aby mogła kształtować się biosfera. Motor jej ewolucji upatrujemy w przechowywaniu informacji i jej powielaniu.
Słowa kluczowe:
biosfera, biokompleks, informacja, przyroda, system, życieBibliografia
Andel H.T. van (1997), Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi, tłum. W. Studencki, PWN, Warszawa.
Atlan H. (2006), L’organisationbiologique et la théorie de l’information, Seuil, Paris.
Biosfera (1973), przeł. B. Molski, PWN, Warszawa.
Blandin P., Lamotte M. (1985), Fondementsrationnels de l’aménagement d’un territoire, Masson, Paris.
Christian D. (2018), Opowieść o początku. Wielka historia wszystkiego, przeł. A. Wojciechowski, Zysk i S-ka, Poznań.
Dartnell L. (2020), Początki. Opowieść o tym, jak ziemia nas stworzyła, tłum. J. Dzierzgowski, Zysk i S-ka, Poznań.
Denton M. (2023), Fenomen wody. Doskonałe przystosowanie wody do istnienia człowieka i życia na ziemi, tłum. Z. Kościuk, En Arche, Warszawa.
Dunn R. (2023), Historia naturalna przyszłości, tłum. K. Skonieczny, Copernicus Center Press, Kraków.
Dzik J. (1992), Dzieje życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii, PWN, Warszawa.
Falińska K. (1996), Ekologia roślin, PWN, Warszawa.
Hand K.P. (2022), Pozaziemskie oceany. Poszukiwanie życia w głębinach kosmosu, tłum. Z. Lamża, Copernicus Center Press, Kraków.
Hazen R.M. (2022), Symfonia C. Węgiel i ewolucja prawie wszystkiego, tłum. R. Śmietana, Copernicus Center Press, Kraków.
Kauffman S.A. (2021), Świat poza fizyką. Powstanie i ewolucja życia, tłum. T. Lanczewski, Copernicus Center Press, Kraków.
Knoll A.H. (2022), Ziemia. Cztery miliardy lat historii w ośmiu rozdziałach, tłum. D. Rossowski, Copernicus Center Press, Kraków.
Lamarck J.-B. (1983), Philosophie zoologique, Culture et civilisation, Bruxelles.
Lévêque Ch. (2001), Écologie. De l’écosystѐme à la biosphѐre, Dunod, Paris.
Lovelock J. (1995), The Ages of Gaia: A Biography of Our Living Earth, Oxford University Press, Oxford.
Parrochia D. (1994), Cosmologie de l’information. Pour une nouvelle modélisation de l’universinformationnel, Hermès, Paris.
Press F., Siever R. (1974), Earth, Freeman, San Francisco.
Siever R. (1983), The Dynamic Earth, „Scientific American” vol. 249,nr 3, s. 46-55. (Crossref)
Solé R.V., Goodwin B.C. (2000), Signs of Life. How Complexity Pervades Biology, Basic Books, New York.
Vitousek P.M., Hooper D.U. (1993), Biological Diversity and Terrestrial Ecosystem Biogeochemistry, w: E.-D. Schulze, H.A. Mooney (eds.), Biodiversity and Ecosystem Function, Springer, Berlin, s. 3-14. (Crossref)
Zięba S. (2020), Informacyjny wymiar wszechświata, życia i człowieka, PWN, Warszawa.
Zięba S. (2022), Przyroda procesem ewolucji i informacji, Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Lublin.
Instytut Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska, Zakład Inżynierii Produkcji Rolno-Spożywczej, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza 4, Budynek D9, 35-601 Rzeszów
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie - Akademia Nauk Stosowanych, ul. Zamojska 47, 20-102 Lublin
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
