Proces realizacji reformy włoskiego systemu utrzymania duchowieństwa zgodnie z Konkordatem z 1984 r.

Ks. Piotr Stanisz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-2437-8513


Abstrakt

Funkcjonujący dziś we Włoszech system utrzymania katolickiego ducho­wieństwa, będący konsekwencją reformy zainicjowanej Układem modyfikują­cym Konkordat Laterański podpisanym w 1984 r., stanowi jedną z najpoważniej­szych, pozytywnie zweryfikowanych przez upływ czasu prób realizacji kan. 1274 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. Na baczną uwagę zasługuje jednak nie tylko treść składających się nań rozwiązań, ale i przyjęty tryb ich opracowywa­nia oraz uchwalania, co stanowi przedmiot niniejszego opracowania. Proces realizacji omawianej reformy stanowi bowiem inspirujący przykład lojalnego i efektywnego współdziałania władz państwowych i kościelnych w ustanawia­niu przepisów mających znaczenie w obu porządkach prawnych (państwowym i kościelnym), wyraźnie dowartościowując przy tym rolę krajowej Konferencji Biskupów. Natomiast po stronie kościelnej szczególną uwagę zwracają decyzje stanowiące wyraz poszukiwania równowagi pomiędzy należytym poszanowa­niem uprawnień poszczególnych biskupów diecezjalnych i Zgromadzenia Ple­narnego tworzonej przez nich Konferencji oraz potrzebą sprawnego działania, wymuszającą niekiedy odwoływanie się do reguł nieznajdujących czytelnego oparcia w normach Kodeksu Prawa Kanonicznego i ustanawianych ad hoc. Istot­ne znaczenie posiadało również niezaniedbywanie obowiązku wyjaśnienia mo­tywów decyzji podejmowanych przez władze kościelne wszystkim tym, których te decyzje miały dotyczyć. Przeprowadzona analiza pozwala na stwierdzenie, że w trakcie realizacji omawianej reformy wszystkie wchodzące w grę racje udało się odpowiednio wyważyć. Dzięki temu rozwiązania zastosowane we Włoszech mogą stanowić użyteczny punkt odniesienia przy podejmowaniu podobnych procesów w innych państwach.

Słowa kluczowe:

utrzymanie duchowieństwa, finansowanie Kościoła, włoski Konkordat z 1984 r., Konferencja Biskupów

Berlingò S., Fonti del diritto ecclesiastico, w: S. Berlingò, G. Casuscelli, S. Domianello, Le fonti e i principi del diritto ecclesiastico, Torino 2000.

Consorti P., La remunerazione del clero. Dal sistema beneficiale agli istituti per il sostentamento, Torino 2000.

Dalla Torre G., I tempi e le fasi di una lunga trattativa, w: I nuovi accordi concordatari tra Chiesa e Stato in Italia, Bologna-Roma 1985.

Dalla Torre G., La revisione del Concordato lateranense. Una vicenda lunga quarant’anni, Iustitia 2004, nr 2–3.

Feliciani G., Gli Istituti per il sostentamento del clero nella nuova normativa della CEI, Aggiornamenti Sociali 1985, nr 11.

Feliciani G., Il nuovo sistema di sostentamento del clero. Profili canonistici della legge 20.5.1985, n. 222, Aggiornamenti Sociali 1990, nr 1.

Feliciani G., Finansowanie instytucji kościelnych i utrzymanie duchowieństwa. Doświadczenia włoskie, w: Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie. Materiały Międzynarodowej Konferencji. Sandomierz 13–14 września 1999 r., red. J. Krukowski, Lublin 2000.

Feliciani G., L’Applicazione della legge 20 maggio 1985, n. 222. Gli esiti di una ricerca, Diritto Ecclesiastico 2006, cz. 1, z. 3–4.

Feliciani G., Introduzione, w: Enti di culto e finanziamento delle confessioni religiose. L’esperienza di un ventennio (1985–2005), red. I. Bolgiani, Bologna 2007.

Feliciani G., 30 lat dobra wspólnego. Referat wygłoszony na Krajowym Sympozjum Delegatów Diecezjalnych „Sovvenire” nt. Partecipazione e corresponsabilità dei fedeli a sostegno di una Chiesa in uscita, Venezia Mestre, 7–9 maja 2018 r., Studia z Prawa Wyznaniowego 2018, t. 21.

Ferrari S., Państwo i Kościół we Włoszech, w: Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, red. G. Robbers, tłum. J. Łopatowska-Rynkowska, M. Rynkowski, Wrocław 2007.

Finocchiaro F., Diritto ecclesiastico, Bologna 2015.

Fiorita N., Remunerazione e previdenza dei ministri di culto, Milano 2003.

Floris P., La remunerazione del clero, w: Enti di culto e finanziamento delle confessioni religiose. L’esperienza di un ventennio (1985–2005), red. I. Bolgiani, Bologna 2007.

Kaleta P., Prawne aspekty zarządzania dobrami kościelnymi, Lublin 2017.

Kantor R., Odpowiednie wynagrodzenie duchownych w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. Analiza kan. 281 § 1, Prawo Kanoniczne 2011, nr 3–4.

Krukowski J., Święci szafarze, czyli duchowni, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, red. J. Krukowski, t. 2/1, Poznań 2005.

Lewandowski P., Troska biskupa diecezjalnego o godziwe utrzymanie duchownych, Kościół i Prawo 2016, nr 1.

Lewandowski P., The fund for the suport of the clergy according to the 1983 Code of Canon Law, Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich 2019, nr 32.

Lynch J.E., The obligations and rights of clerics, w: New Commentary on the Code of Canon Law, red. J. P. Beal, J. A. Coriden, T. J. Green, New York, N.Y.-Mahwah, N.J. 2000.

Marcuzzi G., Il sostentamento del clero nella normativa codiciale latina, w: Il sostentamento del clero. Nella legislazione canonica e concordataria italiana, Città del Vaticano 1993.

Margiotta Broglio F., Riforma della legislazione concordataria sugli enti e sul patrimonio ecclesiastico: i «principi» della Commissione paritetica Italia – S. Sede, Foro Italiano 1984, cz. 5.

Margiotta Broglio F., Il negoziato per la riforma del Concordato tra Governo e Parlamento, w: Concordato e Costituzione. Gli accordi del 1984 tra Italia e Santa Sede, red. S. Ferrari, Bologna 1985.

Misztal H., Stanisz P., Włoski model finansowania związków wyznaniowych, w: Pro bono Reipublicae. Księga Jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.

Redaelli C., Il concreto funzionamento del sistema di sostentamento del clero in Italia, Quaderni di Diritto Ecclesiale 1989, nr 1.

Sobczyk P., Konstytucyjna zasada konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim, Warszawa 2013.

Stanisz P., Porozumienia w sprawie regulacji stosunków między państwem i niekatolickimi związkami wyznaniowymi we włoskim porządku prawnym, Lublin 2007.

Stanisz P., Perspektywy zmiany systemu finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce, Studia z Prawa Wyznaniowego 2009, t. 12.

Stanisz P., Sprawy majątkowe jako element stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi, w: Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych, red. P. Sobczyk, K. Warchałowski, Warszawa 2013.

Stanisz P., Konkordatowa reforma systemu finansowania Kościoła we Włoszech, Premislia Christiana 2014/2015, t. 16.

Vegas G., L’otto per mille a vent’anni dalla revisione del Concordato lateranense, Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica 2004, nr 1.

Ventura M., Religion and Law in Italy, Alphen aan den Rijn 2013.

Walencik D., Finansowanie Kościoła katolickiego w Polsce w świetle art. 22 i 27 konkordatu oraz prac komisji konkordatowych – perspektywa zmian, w: Konkordat: ocena z perspektywy 15 lat obowiązywania, Kraków 2014.

Pobierz

Opublikowane
30-12-2020


Stanisz, K. P. (2020). Proces realizacji reformy włoskiego systemu utrzymania duchowieństwa zgodnie z Konkordatem z 1984 r. Studia Prawnicze KUL, (2), 307–332. https://doi.org/10.31743/sp.11753

Ks. Piotr Stanisz  pstan@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2437-8513



Licencja

Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.

Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:

a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;

c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;

d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;

e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.

Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.