Służebność w Hetmanacie a prawo rzymskie
Galyna Kovalyk
Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki , UkrainaAbstrakt
Jednym z okresów historii narodu ukraińskiego jest okres Hetmańszczyzny, kiedy to naród ukraiński próbował wywalczyć niepodległość i oddzielić się od Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Obowiązywały wówczas różne źródła prawa: Statut Litewski z 1588 roku, zbiory prawa magdeburskiego, akty prawne Hetmana, prawo ukraińskie zwyczajowe i prawodawstwo rosyjskie. Ze względu na brak jednolitości w uregulowaniu podobnych stosunków prawnych, nastąpiła potrzeba kodyfikacji prawa. Wynikiem pracy komisji był akt zatytułowany Prawa, według których sądzi się naród małorosyjski. Wśród służebności Prawa wskazują kilka służebności gruntowych i jedną osobistą - prawo użytkowania. Normy o prawie przejścia po cudzym gruncie były bezpośrednio zapożyczone ze Statutu Litewskiego z 1588 roku. Prawa po raz pierwszy w historii ukraińskiego prawa regulują zagadnienie służebności gruntów miejskich. W Hetmanacie istniały następujące służebności: prawo przejścia po cudzym gruncie, prawo zakazujące wznoszenia budynku ponad określoną wysokość, prawo żądania, aby sąsiad w jakikolwiek sposób nie przeszkadzał dostępowi do światła, prawo do odprowadzania deszczówki na grunt służebny za zgodą sąsiada, prawo wpuszczania poszczególnych belek w ścianę sąsiada, użytkowanie.
Słowa kluczowe:
własność, służebność, użytkowanie, Hetmanat, statuty litewskie, prawo magdeburskieBibliografia
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009.
Ehrenkreutz S., Zagadnienie wpływu prawa rzymskiego na statuty litewskie, [w:] Pamiętnik VI powszechnego zjazdu historyków polskich w Wilnie 17-20 września 1935 roku, Lwów 1935.
Ożarowska-Sobieraj J., Zasady ustanawiania i wykonania służebności w prawie rzymskim [Rozprawa doktorska napisana w Katedrze prawa rzymskiego, Katowice 2008, mps].
Бойко І.Й., Держава і право Гетьманщини, Львів 2000.
Бойко І.Й., Про цивільне право Гетьманщини за Кодексом 1743 року, „Право України” 1999, z. 3.
Бойко І.Й., Цивільне право Гетьманщини за Кодексом 1743 року: дис... канд. юрид. наук: 12.00.01, Львів 1999.
Василенко М.П., Матеріяли до історії українського права, [w:] Антологія української юридичної думки, Том 3, Київ 2002.
Василенко М.П., Права, по которым судится малороссийский народ» як джерело до історії державного права України XVIII віку, [w:] Антологія української юридичної думки, Том 3, Київ 2002.
Василенко Н.П., Матеріяли до історії українського права, Київ 1929, t. 1.
Грозовський І., Козацьке право, „Право України” 1997, z. 6.
Гуржій О.І., Право в українській козацькій державі (друга половина XVII-XVIII ст.), Київ 1994.
Кистяковский О.Ф., Права по которым судится Малороссійскій народ, Київ 1879.
Кістяківський О.Ф., Очерк исторических сведений о своде законов, действовавших в Малороссии, под заглавием: Права, по которым судится малороссийский народ, [w:] Антологія української юридичної думки, Том 3, Київ 2002.
Кобилецький М.М., Саксонське зерцало та його застосування в Україні, „Вісник Львівського університету. Серія юридична” 2013.
Кульчицький В.С., Кодифікація права на Україні у XVIII ст., Львів 1958.
Кульчицький Т., Історичні аспекти правових відносин у Запорізькій Січі, [w:] Україна в контексті Європейської історії: матеріали Всеукраїнської наукової конференції, Тернопіль 2014.
Лепісевич П.М., Терлюк І.Я., Козацька держава і право. Навчальний посібник з історії держави і права, Львів 2005.
Макаренко А., Причини створення кодексу Гетьманщини 1743 року, „Право України” 1997, z. 12.
Матвєєва Т.О., Право Гетьманщини (XVIII століття), „Науковий вісник Херсонського державного університету. Серія Юридичні науки” 2013, z. 5, t. 1.
Рєзнік О.І., Система джерел українського права XVIII ст.: аналіз крізь призму кодифікації права Гетьманщини, „Наукові праці науково-методичний журнал” 2012, z. 171, Т. 183.
Слабченко М.Є., Ескізи з історії «Прав, по которым судится малороссийский народ», [w:] Антологія української юридичної думки, Том 3, Київ 2002.
Хрестоматія з історії держави і права України: Навчальний посібник. / Упоряд.: А.С. Чайковиський (кер.), О.Л. Копиленко, В.М. Кривоніс, В.В. Свистун, Г.І. Трофанчук, Київ 2003.
Чуйкевич Ф., Суд і розправа в правах малоросійських від 18 жовтня 1750р., [w:] Василенко Н.П., Матеріяли до історії українського права, Київ 1929, t. 1.
Яковлів А., Український кодекс 1743 року «Права, по которымъсудитсяма лороссыйскійнародъ»: його історія, джерела та систематичний виклад змісту, „Записки Наукового товариства імени Шевченка”, Т. СLIX, Мюнхен 1949.
Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
