Demoralizacja jako pojęcie kontrowersyjne. Uwagi na tle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich
Agnieszka Kania
Uniwersytet Zielonogórski , PolskaAbstrakt
Stwierdzenie przejawów demoralizacji stanowi jedną z podstaw interwencji sądu rodzinnego, jaką przewidziano w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Pomimo doniosłości tego pojęcia dla procesu stosowania niniejszej regulacji prawnej, ustawodawca nie zdefiniował wprost czym jest demoralizacja, poprzestając jedynie na przykładowym wyliczeniu nagannych zachowań nieletniego, mogących świadczyć o zaistnieniu tej przesłanki. Z przeprowadzonych analiz wynika, że pojęcie to jest wprawdzie niedoskonałe z teoretycznego punktu widzenia, ale jednocześnie – z perspektywy praktyki – pozostaje ono ujęciem najbardziej operatywnym.
Słowa kluczowe:
nieletni, demoralizacja, czyn karalny, odpowiedzialność sprawców nieletnichBibliografia
Adamik K., Lisiecki M., Ocena stosowania niektórych środków wychowawczych i poprawczych przewidzianych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, „Przegląd Policyjny” 1997, nr 3.
Artymoniak G., Prawo nieletnich sprawców czynów zabronionych do bezstronnego sądu – zagadnienia wybrane, [w:] A. Michalska-Warias, I. Nowikowski, J. Piórkowska-Flieger (red.), Teoretyczne i praktyczne współczesnego prawa karnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu, Lublin 2011.
Bielecki E., Wybrane problemy patologii przystosowania społecznego i pedagogiki resocjalizacyjnej, Bydgoszcz 1983.
Bieńkowska E., Walczak–Żochowska A., Postępowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa 2003.
Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Warszawa 2012.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Gdańsk 2007.
Choduń A., Gomułowicz A., Skoczylas A., Klauzule generalne i zwroty niedookreślone w prawie podatkowymi administracyjnym. Wybrane zagadnienia teoretyczne i orzecznicze, Warszawa 2013.
Cichy A., Szyjko C., Nieletni jako przestępca w XXI wieku – studium uwarunkowań społeczno–prawnych, Warszawa 2014.
Cieślak M., O wytycznych Sądu Najwyższego z 16.X. 1957 r. w sprawie wymiaru kary, „Palestra” 1958, nr 3–4.
Cieślak M., Wytyczne Sądu Najwyższego w sprawie wymiaru kary a problem społecznego niebezpieczeństwa (w związku z głosem sędziego Szerera), „Palestra” 1958, nr 7–8.
Czapów C., Wychowanie resocjalizujące, Warszawa 1978.
Derlatka M., Przestępczość jako skutek wadliwej socjalizacji w rodzinie, „Jurysta” 2013, nr 2
Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2007.
Dybowski T., Zasady współżycia społecznego i społeczno–gospodarcze przeznaczenia prawa a prawo własności, „Nowe Prawo” 1967, nr 6.
Eichstaedt K., Postępowanie przed sądem w sprawach nieletnich, Warszawa 2008.
Filipowska E., Postępowanie w sprawach nieletnich, Warszawa 2009.
Firkowska– Mankiewicz A., Czynniki biopsychiczne a przestępczość nieletnich, Warszawa 1972.
Gaberle A. , Patologia społeczna, Warszawa 1993.
Gaberle A., Korcyl–Wolska M., Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Gdańsk 2002.
Gaberle A., Podstawowe problemy nowej ustawy o nieletnich (na przykładzie projektu ustawy Prawo nieletnich z 2008 r., [w:] T. Bojarski, K. Nazar–Gutowska, A. Michalska–Warias, J. Piórkowska–Flieger, A. Sośnicka, M. Szwarczyk, D. Firkowski (red.), Problemy reformy postępowania w sprawach nieletnich, Lublin 2008.
Górecki P., Stachowiak S., Ustawa o postępowaniu w sprawcach nieletnich. Komentarz, Warszawa 2010.
Górecki P., V. Konarska-Wrzosek V., Postępowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa 2015.
Gromek K., Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Warszawa 2004.
Grześkowiak A., Postępowanie w sprawach nieletnich (polskie prawo nieletnich), Toruń 1986.
Grzybowski S., Struktura i treść przepisów prawa cywilnego odsyłających do zasad współżycia społecznego, „Studia Cywilistyczne” 1965, nr 6.
Grzybowski S., Wypowiedź normatywna oraz jej struktura formalna, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1961, t. XXXIX.
Haak-Trzuskawska A., Haak H., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Warszawa 2015.
Harasimiak G., Demoralizacja jako podstawowe pojęcie postępowania z nieletnimi. Analiza i wnioski, Szczecin 2001.
Hołyst B. , Kryminologia, Warszawa 2004.
Kobes P., Prawny system przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich, Warszawa 2011.
Kołakowska–Przełomiec H., Postępowanie w sprawach nieletnich, „Państwo i Prawo” 1983, nr 6.
Kołakowska–Przełomiec H., Zagadnienie profilaktyki przestępczości nieletnich w świetle badań kryminologicznych, „Studia Prawnicze” 1972, nr 34.
Konarska-Wrzosek V., Ochrona nieletnich przed demoralizacją i przestępczością w ujęciu ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Państwo i Prawo 1999, nr 5.
Konarska–Wrzosek V., Prawny system postępowania z nieletnimi, Warszawa 2013.
Konarska-Wrzosek V., Zjawisko demoralizacji i przestępczości nieletnich w świetle danych statystycznych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1996, z. 307.
Konopnicki J., Niedostosowanie społeczne, Warszawa 1971.
Konopnicki J., Powodzenia i niepowodzenia w szkole, Warszawa 1966.
Korcyl–Wolska M., Postępowanie w sprawach nieletnich w Polsce, Kraków 2001.
Kossowska A., Funkcjonowanie kontroli społecznej, analiza kryminologiczna, Warszawa 1992.
Kowalska–Ehrlich B., Młodzież nieprzystosowana społecznie a prawo, Warszawa 1988.
Kozłowski P., Dynamika demoralizacji i przestępczości nieletnich – analiza statystyczna zjawiska i propozycja indywidualnych rozwiązań, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2010, nr 69.
Krakowski L., Zasady współżycia społecznego w stosunkach prawa pracy w PRL, Warszawa 1970.
Krukowski A., [w:] A. Krukowski (red.), Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa 1984.
Kulisiewicz T., Zespół uzależnienia alkoholowego. Część I, „Problemy Alkoholowe” 1998, nr 4.
Laskowski A., Rejzner A., Tokarczyk E., Demoralizacja i przestępczość dzieci i młodzieży. Atlas, Warszawa 1996.
Leszczyński J., Z problematyki prewencji ogólnej, „Palestra” 1974, nr 11.
Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001.
Leszczyński L., Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Lublin 2000.
Lewandowski S., Machińska H., [w:] A. Malinowski (red.), Logika dla prawników, Warszawa 2002.
Makowski A., Niedostosowanie społeczne młodzieży i jej resocjalizacja, Warszawa 1994.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2006.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2009.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2010.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2011.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2012
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2013.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2014.
Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa 2016.
Mały słownik języka polskiego, S. Skorupka, N. Auderska, Z. Łempicka (red.), Warszawa 1969.
Niewiadomska I., Polakiewicz P., Osobowość sprawcy a popełnienie przestępstwa, [w:] J. Świtka, M. Kuć, I. Niewiadomska (red.), Osobowość przestępcy a proces resocjalizacji, Lublin 2005.
Nowacki J., Luki w prawie. Ideologia, „Studia Prawno–Ekonomiczne” 1970, t. VI.
Ostrihańska Z., Kryteria nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży, „Archiwum Kryminologii” 1972, nr 5.
Ostrowska K., Wójcik D., Teorie kryminologiczne, Warszawa 1986.
Patulski W., Postępowanie w sprawach nieletnich, „Nowe Prawo” 1983, nr 1..
Pietrzykowski K., [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1–449, Warszawa 2013.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. T. 8, H. Zgółowska (red.), Poznań 1994
Przetacznikowa M., Susłowska M., Wybrane zagadnienia psychologii kliniczno – wychowawczej dzieci i młodzieży, [w:] Psychologia kliniczna, (red.) A. Lewicki, Warszawa 1969
Radwański Z., M. Zieliński, [w:] M. Safjan (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna. Tom I, Warszawa 2012.
Ratajczak A., Materialnoprawne problemy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, „Państwo i Prawo” 1983, nr 2.
Siemaszko A. , Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Warszawa 1993.
Sienkiewicz Z., Sporne kwestie wokół pojęcia demoralizacji i nieprzystosowania społecznego, [w:] T. Bojarski (red.), Postępowanie z nieletnimi. Orzekanie i wykonywanie środków wychowawczych poprawczych, Lublin 1988.
Sienkiewicz Z., System sądowych środków wobec nieletnich w prawie polskim, Wrocław 1989.
Skorny Z., Koncepcje socjalizacji w literaturze naukowej, „Psychologia Wychowawcza” 1975, nr 3.
Słownik języka polskiego. T. I, M. Szymczak (red.), Warszawa 1978
Sokołowski T., [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna. Tom I, Warszawa 2012
Stanowska M., Walczak–Żochowska A., Wierzbowski K., Uwagi o profilu ustawy o postępowaniu z nieletnimi. (Zagadnienia materialnoprawne i procesowe), „Państwo i Prawo” 1983, nr 6.
Stańdo-Kawecka B., Prawo karne nieletnich – od opieki do odpowiedzialności, Warszawa 2007.
Strzembosz A., Postępowanie w sprawach nieletnich w prawie polskim, Lublin 1984.
Swół J., Polski system przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich. Zarys problematyki, „Przegląd Policyjny” 2014, nr 2.
Szmiłyk J., Przeciwdziałanie demoralizacji dzieci i młodzieży w świetle przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=w0CDwQFjAD&url=http%3A%2F%2Fwww.eduforum.pl%2Fmodules.php%3Fname%3DPublikacje%26d_op%3Dgetit%26lid%3D2867&ei=PIUAU7X5C6r9ywPZ0IHQCg&usg=AFQjCNHUbUUDvL9iywB1nVkeaoGMlRLw&bvm=bv.61535280,d.bGQ [dostęp: 02.07.2015 r.]
Szpunar A., Stosowania art. 5 Kodeksu cywilnego w sprawach o prawa stanu, „Państwo i Prawo” 1981, nr 6.
Sztajner A., Dziecko w rodzinie z problemem alkoholowym, „Problemy Alkoholowe” 1994, nr 6.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002.
Tyburska A. Wpływ dysfunkcyjności rodziny na rozwój dzieci i młodzieży, „Przegląd Policyjny” 1997, nr 4.
Urban B., Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Kraków 2000.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2000.
Wójcik K., Klauzule generalne a pojęcia prawne i prawnicze (zasady prawa i społeczne niebezpieczeństwo czynu), „Studia Prawno–Ekonomiczne” 1990, t. XLV.
Wójcik K., Klauzule generalne jako zwroty wieloznaczne i oceny, „Studia Prawno–Ekonomiczne” 1988, t. XLI.
Zedler F., Postępowanie opiekuńczo-wychowawcze, Warszawa 1986.
Uniwersytet Zielonogórski
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
