Sprawa Al Mahdiego przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym: przełomowy wyrok czy stracona szansa?
Abstrakt
Sprawa Al Mahdiego przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym jest sprawą przełomową, niepozbawioną kontrowersji. 27 września 2016 roku Międzynarodowy Trybunał Karny po raz pierwszy w historii wydał wyrok dotyczący zbrodni wojennej polegającej na zamierzonym kierowaniu ataków na budynki przeznaczone na cele religijne, edukacyjne, artystyczne, naukowe lub pomniki historyczne, pod warunkiem że nie są one celami wojskowymi, powołując się tym samym na art. 8 ust. 2 lit (e) (iv) Statutu Rzymskiego. Sprawa Al Mahdiego stanowi punkt wyjścia dla historycznej analizy znaczenia kultury oraz jej ochrony w prawie międzynarodowym – od wąsko postrzeganego przedmiotu ochrony w postaci dóbr kulturalnych, w czasach konfliktu zbrojnego, poprzez ochronę dziedzictwa kulturalnego w jego materialnym wyrazie, do ochrony dziedzictwa niematerialnego. Obecne rozumienie kultury jako tworu żywego oraz dostrzeżenie znaczenia, jakie kultura oraz dziedzictwo odgrywają zarówno dla lokalnych wspólnot, jak i społeczności międzynarodowej, czyni dziedzictwo istotnym elementem ludzkiej godności i tym samym praw człowieka.
Słowa kluczowe:
Międzynarodowy Trybunał Kary, UNESCO, Timbuktu, dziedzictwo kulturyBibliografia
Al Hassan Ag Abdoul Aziz Ag Mohamed Ag Mahmoud Makes First Appearance Before the ICC, https://www.icc-cpi.int/Pages/item.aspx?name=pr1377 [dostęp: 22.05.2018 r.].
Bugnion F., The Origins and Development of the Legal Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict. 50th Anniversary of the 1954 Hague Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict, International Committee of the Red Cross, https://www.icrc.org/en/doc/resources/documents/
article/other/65shtj.htm [dostęp: 20.05.2018 r.].
Daniels B.I., Is the Destruction of Cultural Property a War Crime?, „Apollo. The International Art Magazine” 28.11.2016, https://www.apollo-magazine.com/is-the-destruction-of-cultural-property-a-war-crime [dostęp: 22.05.2018 r.].
Fincham D., Intentional Destruction and Spoliation of Cultural Heritage under International Criminal Law, „U.C. Davis Journal of International Law & Policy” 2017, https://jilp.law.ucdavis.edu/issues/volume-23-2/jilp-23-2-Fincham.pdf [dostęp: 22.05.2018 r.].
Francioni F., F. Lenzerini, The 1972 World Heritage Convention. A Commentary, Oxford 2008.
Gerstenblith P., The Destruction of Cultural Heritage: A Crime Against Property or a Crime Against People?, „The John Marshall Review of Intellectual Property Law” 2016.
Henckaerts J.M., New Rules for the Protection of Cultural Property in Armed Conflict, „International Review of the Red Cross” 1999, nr 835.
Hodder I., Cultural Heritage Rights: From Ownership and Descent to Justice and Well-being, „Anthropological Quarterly” 2010, t. 83, nr 4.
Jones J., Destroying Priceless Art is Vile and Offensive – But it is Not a War Crime, “The Guardian” 22.08.2016, https://www.theguardian.com/artanddesign/ jonathanjonesblog/2016/aug/22/ahmad-al-mahdi-war-crimes-the-hague-destroying-mausoleums-timbuktu [dostęp: 22.05.2018 r.].
Kubiak K., Konflikt w Mali. Rebelia Tuaregów, islamiści i międzynarodowa interwencja, „Przegląd Politologiczny” 2014, nr 1.
Lixinski L., Intangible Cultural Heritage in International Law, Oxford 2013.
Lostal M., The Misplaced Emphasis on the Intangible Dimension of Cultural Heritage in the Al Mahdi Case at ICC, „Inter Gentes – The McGill Journal of International Law & Legal Pluralism” 2017, t. 1, nr 2.
Matusitz J., Symbolism in Terrorism. Motivation, Communication, and Behavior, Lanham 2015.
Mikos-Skuza E., K. Sałaciński (red.), Ochrona dziedzictwa kultury w czasie konfliktów zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego i krajowego. 60-lecie konwencji haskiej i 15-lecie jej Protokołu II, Warszawa 2015.
Nahlik S.E., Grabież dzieł sztuki. Rodowód zbrodni międzynarodowej, Wrocław 1958.
Nieć H., Ojczyzna dzieła sztuki. Międzynarodowa ochrona integralności narodowej spuścizny kulturalnej, Kraków 1980.
Przyborowska-Klimczak A., Międzynarodowa Ochrona Niematerialnego DziedzictwaKulturalnego, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2005, t. 3.
Przyborowska-Klimczak A., Rozwój ochrony dziedzictwa kulturalnego w prawie międzynarodowym na przełomie XX i XXI wieku, Lublin 2011.
Stryjkowska S., Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego w działalności międzynarodowych trybunałów karnych, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza” 2016, t. 6.
United Nations Economic and Social Council, Committee on Economic, Social and Cultural Rights, Cultural Life in the Context of Human Rights. Background Paper Submitted by Ms. Yvonne Donders, 9 May 2008, E/C.12/40/13, https://www.scribd.com/document/120158385/Donders-Cultural-Life-in-the-Context-of-Human-Rights [dostęp: 3.02.2020 r.].
Wierczyńska K., A. Jakubowski, Zbrodnie przeciwko dziedzictwu kulturowemu przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym – analiza krytyczna, „Studia Prawnicze” 2016, z. 1.
Vrdoljak A., The Cultural Dimension of Human Rights, Oxford 2013.
Schreiber H., Cultural genocide – ludobójstwo kulturowe – kulturobójstwo: niedokończony czy odrzucony projekt prawa międzynarodowego?, [w:] H. Schreiber, G. Michałowska (red.), Kultura w stosunkach międzynarodowych, t. 1. Zwrot kulturowy, Warszawa 2013.
Schreiber H., Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z Regulaminem wykonawczym do tej Konwencji oraz Protokół o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisane w Hadze dnia 14 maja 1954 r., [w:] K. Zalasińska (red.), Konwencje UNESCO w dziedzinie kultury. Komentarz, Warszawa 2014.
Zeidler K. (red), Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć, Warszawa 2010.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
