Miłosierdzie Boże w pełni objawione i zrealizowane w Jezusie Chrystusie
Abstrakt
Boga jako miłosiernego Ojca objawia już Stary Testament. Na podstawie tej tradycji objawienie to można uznać również za przygotowujące do wcielenia Bożego Słowa, wypełniającego Boże obietnice i realizującego w pełni miłosierdzie Ojca. Zjednoczony z ludzką naturą Boży Syn najpełniej także ukazuje, kim jest Bóg i kim dla Boga jest człowiek. Objawia również, czym jest miłość Boga do człowieka, nie tylko niecofająca się przed grzechem, ale na podstawie tego zjednoczenia – w ten sam sposób jak Syna – obejmująca każdego człowieka. Tak rozumiane miłosierdzie Boże nie ogranicza się tylko do przebaczenia grzechów,ale jest zaproszeniem człowieka przez Boga do możliwej dopiero w Jezusie Chrystusie cudownej wymiany miłości, w której uczestniczy obdarowujący miłosierdziem i nim obdarowany.
Słowa kluczowe:
miłosierdzie Boże, wcielenie Słowa, odkupienie, miłość, zjednoczenie, grzech, wszechmoc Boga, uniżenie - kenozaBibliografia
Baczko B., Hiob, mój przyjaciel. Obietnice szczęścia i nieuchronność zła, Warszawa 2001.
Badeni J., Kłoczowski J.A., Boskie oko, czyli po co człowiekowi religia (rozm. A. Sporniak, J. Strzałka), Kraków 2003.
Balthasar H. Urs von., Teologia Misterium Paschalnego, tłum. E. Piotrowski, Kraków 2001.
Balthasar H. Urs von., Wiarygodna jest tylko miłość, tłum. E. Piotrowski, Kraków 2002.
Bartnik C.S., Chrystus – Syn Boga Żywego, Lublin 2000.
Bartnik C.S, Miłość i miłosierdzie, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 243–246.
Benedykt XVI,Słowo Boże duszą apostolatu i życia kapłańskiego. Wizyta apostolska we Francji – homilia podczas nieszporów w katedrze Notre-Dame, Paryż 12 września 2008, „L’Osservatore Romano” 10–11 (2008) 307, s. 17–19.
Bernyś M., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 44–58.
Birot A., Boski dramat z perspektywy Ojca: jak Bóg Ojciec żyje miłością w Trójcy Świętej, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 82–100.
Bokwa I., Eschatologia znaczy pełnia, Sandomierz 2003.
Bouyer L.,Syn Przedwieczny, tłum. W. Dzieża, P. Rak, Kraków 1999.
Bóg, Ojciec miłosierdzia. Oficjalny dokument Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, red. pol. B. Głodek, tłum. S. Czerwik, Katowice 1998.
Breuning W., Nauka o Bogu, tłum. J. Fenrychowa, Kraków 1999.
Bright J., Historia Izraela, tłum. J. Radożycki, Warszawa 1994.
Bux N., Miłosierne działanie Trójcy Świętej w sakramentach, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 190–201.
Buxakowski J., Jezus Chrystus – Osoba i czyn, Pelplin 2000.
Chocholski P., „Mów o Moim Miłosierdziu całemu światu”, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 257–264.
Czaja A., Człowiek w ramionach Bożego miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 247–258.
Depo W., Guzowski K., Dogmatyka czy symbolika miłosierdzia?, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 15–34.
Forycki R., Miłosierdzie nakazem sprawiedliwości, „Communio” 1 (1982), nr 1–2, s. 65–74.
Ganoczy A., Nauka o stworzeniu, tłum. J. Fenrychowa, Kraków 1999.
Gesché A., Chrystus, tłum. A. Kuryś, Poznań 2005.
Granat W., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Ewangelia miłosierdzia, Poznań–Warszawa 1970.
Grande Commentario Biblico, Brescia 1974.
Grillmeier A., Jesus Christus in Glauben der Kirche I, Freiburg 1979.
Góźdź K., Teologia miłosierdzia Bożego, „Teologia w Polsce” 10 (2016), nr 1, s. 5–15.
Góźdź K., Teologia Bożego Miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 287–302.
Jan Paweł II, Dives in misericordia, Rzym 1980.
Jan Paweł II, List do rodzin, Rzym 1994.
Jan Paweł II, Reconciliatio et paenitentia, Rzym 1984.
Jan Paweł II, Redemptor hominis, Rzym 1979.
Jűngel E., Trójjedyny Bóg jako tajemnica świata, tłum. J. Zychowicz, „Znak” 44 (1992), nr 2 (441), s. 59–68.
Karwacki R.,Soteriologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 117–134.
Kasper W., Der Gott Jesu Christi, Mainz 1982.
Kijas Z.J., Bóg, który jest miłością, w: W. Breuning, Nauka o Bogu, tłum. J. Fenrychowa, Kraków 1999.
Kostecki R., Powołanie człowieka, t. 2, w: Bo Jego miłosierdzie na wieki (Ps 135), red. L. Balter, Poznań–Warszawa 1972, s. 51–78.
Królikowski J., Credo. Przedmiotowe wymiary aktu wiary, Tarnów 2002.
Kudasiewicz J., „Wierzę w grzechów odpuszczenie”. Dobra nowina o Bożym miłosierdziu, w: Komisja Episkopatu Polski Duszpasterstwa Ogólnego, Ewangelizacja i nawrócenie. Program duszpasterski na rok 1995/1996, Katowice 1995.
Laurentin R., Prawdziwe życie Jezusa Chrystusa, tłum. T. Jania, Kraków 1999.
Lipniak J., Grzesznik jako ubogi potrzebujący miłosierdzia Bożego, „Communio” 35 (2015), nr 3–4, s. 177–202.
Luz U., Das Evangelium nach Matthäus, t. 3, Zürich 1997.
Maggioni C., Annunciazione. Storia, eucologia, teologia liturgica, Roma 1991.
May G., Creatio ex nihilo. The doctrine of „creation out of nothing” in early Christian thought, Edinburgh 1994.
Miłosierdzie Boże – dla kogo?, „Verbum Vitae” 3 (2003), s. 9–116.
Műller G., Chrystologia – nauka o Jezusie Chrystusie, tłum. W. Szymona, Kraków 1998.
Napiórkowski A.A., Bosko-ludzka wspólnota. Podstawy katolickiej eklezjologii integralnej, Kraków 2010.
Napiórkowski A.A., Człowieczeństwo Jezusa Chrystusa odsłania oblicze człowieka, „Polonia Sacra” 11 (55) [Kraków] 2002, s. 251–268.
Napiórkowski A.A., Miłosierdzie Boga. Teo- i antropocentryczna wizja dziejów, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 319–330.
Napiórkowski A.A., Misterium communionis. Eklezjalny paradygmat dziejów zbawienia, Kraków 2006.
Piotrowski E., Teodramat, Kraków 1999.
Pyc M., Chrystologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 103–116.
Rahner K., Słowa z Krzyża, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2001.
Ratzinger J., Der Gott Jesu Christi, München 1976.
Ratzinger J., Theologische Prinzipienlehre, München 1982.
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. I, tłum. W. Szymona, Kraków 2007.
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. II, tłum. W. Szymona, Kielce 2011.
Romaniuk K., Przebywali razem i wszystko mieli wspólne (Dz 2, 44), w: Człowiek we wspólnocie Kościoła, red. L. Balter, Warszawa 1979, s. 15–29.
Ruini C., Objawienie miłosierdzia Ojca, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 116–125.
Schönborn Ch., przy współpracy M. Konrada i H.Ph. Webera, Bóg zesłał Syna swego. Chrystologia, tłum. L. Balter, Poznań 2002.
Servais J., Ressourcement de la vie spirituelle aujourd’hui sous la conduite d’A. von Speyr et H.U. von Balthasar, w: Vermittlung als Auftrag. Vortrāge am Symposium zum 90.Geburtstag H.U. von Balthasar 27–29 September 1995 in Freiburg, Freiburg i. Br 1995.
Servais J., Spowiedź sakramentem Ojca Miłosierdzia. Profetyczna intuicja Adrienne vonSpeyr, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 208–221.
Siccari A., Świadkowie i wzory miłości miłosiernej, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 265–284.
Sienkiewicz E., Wspólnota Kościoła, Szczecin 2013.
Słomka W., Miłosierdzie Boże, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Kraków 2001, s. 522–523.
Służebnica Pańska, tłum. J. Koźbiał, Warszawa 1998.
Sobór Watykański II, Dei verbum, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1967, s. 525–561.
Sobór Watykański II, Gaudium et spes, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1967, s. 811–987.
Sopoćko M., Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, t. 1, Białystok 2008.
Sopoćko M., Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, t. 2, Białystok 2008.
Szczurek J., Prawdziwe oblicze Boga i człowieka w świetle tajemnicy Bożego miłosierdzia, w: Być Apostołem Bożego miłosierdzia. Materiały z sympozjum 26 października,Kraków–Łagiewniki 2000, s. 11–20.
Szymik J., „Pewien zaś Samarytanin”... Chrystologia miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 303–318.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, tłum. O.P. Bełch, London 1978.
Vanier J., Kochać aż do końca. Sakrament umywania nóg, tłum. K i P. Wierzchosłwscy, Kraków 2002.
Wagner H., Dogmatyka, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2007.
Wcks J., Wprowadzenie do metody teologicznej, tłum. J. Ożóg, Kraków 1995.
Wenham G.J., Genesis, w: Word Biblical Commentary, Waco 1987.
Wierzbicka A., Co mówi Jezus? Objaśnienie przypowieści ewangelicznych w słowach prostych i uniwersalnych, tłum. I. Duraj-Nowosielska, Warszawa 2002.
Witczyk H., Kościół Syna Bożego, Kielce 2012.
Woroniecki J., Tajemnica miłosierdzia Bożego, Lublin 2001.
Badeni J., Kłoczowski J.A., Boskie oko, czyli po co człowiekowi religia (rozm. A. Sporniak, J. Strzałka), Kraków 2003.
Balthasar H. Urs von., Teologia Misterium Paschalnego, tłum. E. Piotrowski, Kraków 2001.
Balthasar H. Urs von., Wiarygodna jest tylko miłość, tłum. E. Piotrowski, Kraków 2002.
Bartnik C.S., Chrystus – Syn Boga Żywego, Lublin 2000.
Bartnik C.S, Miłość i miłosierdzie, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 243–246.
Benedykt XVI,Słowo Boże duszą apostolatu i życia kapłańskiego. Wizyta apostolska we Francji – homilia podczas nieszporów w katedrze Notre-Dame, Paryż 12 września 2008, „L’Osservatore Romano” 10–11 (2008) 307, s. 17–19.
Bernyś M., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 44–58.
Birot A., Boski dramat z perspektywy Ojca: jak Bóg Ojciec żyje miłością w Trójcy Świętej, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 82–100.
Bokwa I., Eschatologia znaczy pełnia, Sandomierz 2003.
Bouyer L.,Syn Przedwieczny, tłum. W. Dzieża, P. Rak, Kraków 1999.
Bóg, Ojciec miłosierdzia. Oficjalny dokument Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, red. pol. B. Głodek, tłum. S. Czerwik, Katowice 1998.
Breuning W., Nauka o Bogu, tłum. J. Fenrychowa, Kraków 1999.
Bright J., Historia Izraela, tłum. J. Radożycki, Warszawa 1994.
Bux N., Miłosierne działanie Trójcy Świętej w sakramentach, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 190–201.
Buxakowski J., Jezus Chrystus – Osoba i czyn, Pelplin 2000.
Chocholski P., „Mów o Moim Miłosierdziu całemu światu”, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 257–264.
Czaja A., Człowiek w ramionach Bożego miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 247–258.
Depo W., Guzowski K., Dogmatyka czy symbolika miłosierdzia?, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 15–34.
Forycki R., Miłosierdzie nakazem sprawiedliwości, „Communio” 1 (1982), nr 1–2, s. 65–74.
Ganoczy A., Nauka o stworzeniu, tłum. J. Fenrychowa, Kraków 1999.
Gesché A., Chrystus, tłum. A. Kuryś, Poznań 2005.
Granat W., Miłosierdzie jako przymiot Boga, w: Ewangelia miłosierdzia, Poznań–Warszawa 1970.
Grande Commentario Biblico, Brescia 1974.
Grillmeier A., Jesus Christus in Glauben der Kirche I, Freiburg 1979.
Góźdź K., Teologia miłosierdzia Bożego, „Teologia w Polsce” 10 (2016), nr 1, s. 5–15.
Góźdź K., Teologia Bożego Miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 287–302.
Jan Paweł II, Dives in misericordia, Rzym 1980.
Jan Paweł II, List do rodzin, Rzym 1994.
Jan Paweł II, Reconciliatio et paenitentia, Rzym 1984.
Jan Paweł II, Redemptor hominis, Rzym 1979.
Jűngel E., Trójjedyny Bóg jako tajemnica świata, tłum. J. Zychowicz, „Znak” 44 (1992), nr 2 (441), s. 59–68.
Karwacki R.,Soteriologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 117–134.
Kasper W., Der Gott Jesu Christi, Mainz 1982.
Kijas Z.J., Bóg, który jest miłością, w: W. Breuning, Nauka o Bogu, tłum. J. Fenrychowa, Kraków 1999.
Kostecki R., Powołanie człowieka, t. 2, w: Bo Jego miłosierdzie na wieki (Ps 135), red. L. Balter, Poznań–Warszawa 1972, s. 51–78.
Królikowski J., Credo. Przedmiotowe wymiary aktu wiary, Tarnów 2002.
Kudasiewicz J., „Wierzę w grzechów odpuszczenie”. Dobra nowina o Bożym miłosierdziu, w: Komisja Episkopatu Polski Duszpasterstwa Ogólnego, Ewangelizacja i nawrócenie. Program duszpasterski na rok 1995/1996, Katowice 1995.
Laurentin R., Prawdziwe życie Jezusa Chrystusa, tłum. T. Jania, Kraków 1999.
Lipniak J., Grzesznik jako ubogi potrzebujący miłosierdzia Bożego, „Communio” 35 (2015), nr 3–4, s. 177–202.
Luz U., Das Evangelium nach Matthäus, t. 3, Zürich 1997.
Maggioni C., Annunciazione. Storia, eucologia, teologia liturgica, Roma 1991.
May G., Creatio ex nihilo. The doctrine of „creation out of nothing” in early Christian thought, Edinburgh 1994.
Miłosierdzie Boże – dla kogo?, „Verbum Vitae” 3 (2003), s. 9–116.
Műller G., Chrystologia – nauka o Jezusie Chrystusie, tłum. W. Szymona, Kraków 1998.
Napiórkowski A.A., Bosko-ludzka wspólnota. Podstawy katolickiej eklezjologii integralnej, Kraków 2010.
Napiórkowski A.A., Człowieczeństwo Jezusa Chrystusa odsłania oblicze człowieka, „Polonia Sacra” 11 (55) [Kraków] 2002, s. 251–268.
Napiórkowski A.A., Miłosierdzie Boga. Teo- i antropocentryczna wizja dziejów, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 319–330.
Napiórkowski A.A., Misterium communionis. Eklezjalny paradygmat dziejów zbawienia, Kraków 2006.
Piotrowski E., Teodramat, Kraków 1999.
Pyc M., Chrystologia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 103–116.
Rahner K., Słowa z Krzyża, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2001.
Ratzinger J., Der Gott Jesu Christi, München 1976.
Ratzinger J., Theologische Prinzipienlehre, München 1982.
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. I, tłum. W. Szymona, Kraków 2007.
Ratzinger J. – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. II, tłum. W. Szymona, Kielce 2011.
Romaniuk K., Przebywali razem i wszystko mieli wspólne (Dz 2, 44), w: Człowiek we wspólnocie Kościoła, red. L. Balter, Warszawa 1979, s. 15–29.
Ruini C., Objawienie miłosierdzia Ojca, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 116–125.
Schönborn Ch., przy współpracy M. Konrada i H.Ph. Webera, Bóg zesłał Syna swego. Chrystologia, tłum. L. Balter, Poznań 2002.
Servais J., Ressourcement de la vie spirituelle aujourd’hui sous la conduite d’A. von Speyr et H.U. von Balthasar, w: Vermittlung als Auftrag. Vortrāge am Symposium zum 90.Geburtstag H.U. von Balthasar 27–29 September 1995 in Freiburg, Freiburg i. Br 1995.
Servais J., Spowiedź sakramentem Ojca Miłosierdzia. Profetyczna intuicja Adrienne vonSpeyr, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 208–221.
Siccari A., Świadkowie i wzory miłości miłosiernej, w: Bóg bogaty w miłosierdzie, red. L. Balter, Poznań 2003, s. 265–284.
Sienkiewicz E., Wspólnota Kościoła, Szczecin 2013.
Słomka W., Miłosierdzie Boże, w: Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Kraków 2001, s. 522–523.
Służebnica Pańska, tłum. J. Koźbiał, Warszawa 1998.
Sobór Watykański II, Dei verbum, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1967, s. 525–561.
Sobór Watykański II, Gaudium et spes, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1967, s. 811–987.
Sopoćko M., Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, t. 1, Białystok 2008.
Sopoćko M., Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, t. 2, Białystok 2008.
Szczurek J., Prawdziwe oblicze Boga i człowieka w świetle tajemnicy Bożego miłosierdzia, w: Być Apostołem Bożego miłosierdzia. Materiały z sympozjum 26 października,Kraków–Łagiewniki 2000, s. 11–20.
Szymik J., „Pewien zaś Samarytanin”... Chrystologia miłosierdzia, w: Dogmatyka w perspektywie Bożego miłosierdzia, red. K. Góźdź, K. Guzowski, Lublin 2010, s. 303–318.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, tłum. O.P. Bełch, London 1978.
Vanier J., Kochać aż do końca. Sakrament umywania nóg, tłum. K i P. Wierzchosłwscy, Kraków 2002.
Wagner H., Dogmatyka, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2007.
Wcks J., Wprowadzenie do metody teologicznej, tłum. J. Ożóg, Kraków 1995.
Wenham G.J., Genesis, w: Word Biblical Commentary, Waco 1987.
Wierzbicka A., Co mówi Jezus? Objaśnienie przypowieści ewangelicznych w słowach prostych i uniwersalnych, tłum. I. Duraj-Nowosielska, Warszawa 2002.
Witczyk H., Kościół Syna Bożego, Kielce 2012.
Woroniecki J., Tajemnica miłosierdzia Bożego, Lublin 2001.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
