Pierwsze czasopismo diecezji kieleckiej – „Maryawita”, następnie „Jutrzenka” (1903-1907)
Andrzej Kwaśniewski
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-7174-2122
Abstrakt
W latach 1903-1907 wydawane było czasopismo „Maryawita”. W ciągu 1906 r. czasopismo zmieniło nazwę na „Jutrzenka”. Zmiana była podyktowana potrzebą odróżnienia się od mariawitów – odłamu religijnego potępionego w tym czasie przez papieża Piusa X. Redaktorem i wydawcą czasopisma był ks. Wincenty Bogacki. Stworzył on ogólnopolski zespół autorów. Bezpośrednią przyczyną wydawania czasopisma były obchody jubileuszu 50-lecia ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia NMP. W roku 1906 wydawano „Jutrzenkę” wraz z dwoma dodatkami – „Czytelnia Niedzielna” i „Tygodnik Diecezjalny”. Czasopismo podejmowało w początkowych latach tematykę kultu maryjnego oraz treści związane z kultem Najświętszego Sakramentu. Po przemianach związanych z rokiem 1905 czasopismo zmieniło tematykę, wprowadzając treści społeczne, polityczne i narodowe. Pierwotnie odbiorcami treści czasopisma byli duchowni, ziemianie i inteligencja. Po wprowadzeniu tematyki społecznej zwiększyła się liczba odbiorców świeckich, w tym chłopów i robotników. Prenumeratorzy czasopisma skupieni byli w zaborze rosyjskim, austriackim i pruskim, ponadto w europejskiej i azjatyckiej części Rosji oraz w Stanach Zjednoczonych. Czasopismo przyczyniło się do rozwoju piśmiennictwa duchownych, którym dało możliwość szerszego dotarcia do społeczeństwa z treściami teologicznymi, narodowymi, społecznymi i politycznymi.
Słowa kluczowe:
czasopisma religijno-społeczne, pismo diecezjalne, diecezja kielecka, ks. Wincenty Bogacki, kult maryjny, kult Najświętszego Sakramentu, niewola narodowaBibliografia
Adamczyk M., Dzieniakowska J., Prasa Kielecczyzny w latach 1811-1989. Bibliografia, t. 1, 1811-1945, Kielce 1995.
Adamczyk M., Dzieniakowska J., Ludzie prasy Kielecczyzny w XIX i XX wieku. (Indeks biograficzny), Kielce 2000.
Bender R., Społeczne inicjatywy chrześcijańskie w Królestwie Polskim (1905-1918), Lu¬blin 1978.
Domański T., Postawy społeczno-polityczne duchowieństwa diecezji kieleckiej w latach 1864-1914, Kielce 2008.
Dzwonkowski R., Listy społeczne biskupów polskich 1891-1918, Paris 1974.
Firlej W., Piśmiennictwo księży diecezji kieleckiej i sandomierskiej w XIX wieku, Kielce 2011.
Gajewski S., Matulewicz Jerzy Bolesław, w: Słownik Biograficzny Katolicyzmu Społecz¬nego w Polsce, t. 2: K-P, Lublin 1994, s. 124-125.
Gorzkowski E., Wrońska-Gorzkowska R., Album kielecki. Starówka. Przewodnik, cz. 1, Kielce 1994.
Kaleta A., Polskie czasopiśmiennictwo misyjne w II Rzeczypospolitej, Kalisz 2001.
Krześniak-Firlej D., Bogacki Wincenty, w: Bibliografia piśmiennictwa profesorów Se¬minarium Kieleckiego 1727-2001. Księga jubileuszowa, oprac. D. Krześniak-Firlej, W. Firlej, A. Kaleta, Kielce 2002, s. 23-27.
Lech M., Drukarze i drukarnie z Królestwie Polskim 1869-1905. Materiały ze źródeł ar¬chiwalnych, Warszawa 1879.
Nosal Z., Zarys historii drukarń na kielecczyźnie, w: Almanach drukarstwa kielecczyzny, red. J. Butwiłło, Z. Nosal, Kielce 1969, s. 5-22.
Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX wieku. Materiały do katalogu, red. B. Le¬sisz, Cz. Drapińska, D. Olszewski, K. Marciniak, Warszawa-Lublin1988.
Syski A., O czasopiśmie „Maryawita” wychodzącem w Kielcach, w: Księga pamiątkowa Maryańska ku czci pięćdziesięciolecia ogłoszenia Dogmatu o Niepokalanem Poczę¬ciu Najświętszej Maryi Panny, t. 1, Lwów-Warszawa 1905, s. 282-285.
Warmiński J., „Maryawita”, w: Encyklopedia katolicka, t. 11, red. S. Wilk i in., Lublin 2006, kol. 1487-1488.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
dr nauk humanistycznych w zakresie historii; wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
https://orcid.org/0000-0001-7174-2122
