Zespół Archiwum Prymasa Polski w zasobie Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie
Łukasz Krucki
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2972-9113
Justyna Mizerka
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3454-671X
Abstrakt
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, które zostało powołane do istnienia w 1960 r., skupia w swoim zasobie m.in. Archiwum Prymasa Polski z okresu międzywojennego, wojennego oraz powojennego (do 1948 r.). Archiwum Prymasa Polski w swojej strukturze dzieli się na trzy działy. Dział I (Prymas Polski) obejmuje sprawy związane z szeroko pojmowaną aktywnością kardynałów Edmunda Dalbora i Augusta Hlonda na polu kościelnym i państwowym i w swoim zasobie skupia 228 jednostek archiwalnych. Dział II (Ordynariusz gnieźnieński i poznański) skupia się na sprawach odnoszących się do działalności arcybiskupów Edmunda Dalbora i Augusta Hlonda jako ordynariuszy gnieźnieńskich i poznańskich i obejmuje 105 jednostek archiwalnych. Dział III (Protektor Spraw Wychodźstwa) podejmuje różnorodne kwestie związane z aktywnością prymasów okresu międzywojennego wśród Polonii oraz wśród polskich emigrantów i robotników sezonowych, licząc 120 jednostek archiwalnych. Dodatkowo został wyodrębniony dział IV – „okres wojenny”, który liczy 40 jednostek archiwalnych. Archiwum Prymasa Polski stanowi zatem cenne źródło do poznania historii Kościoła, Polski i Polonii w latach 1919-1948.
Słowa kluczowe:
prymasostwo, archidiecezja gnieźnieńska, archidiecezja poznańska, Polonia, Kościół w Polsce, dwudziestolecie międzywojenne, relacje Kościół-państwo, kancelaria prymasowskaBibliografia
Aleksandrowicz M., Rył J., Zientarski W., Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, w: Dzieje Poznania i województwa poznańskiego (w granicach z 1974 r.). Informator o materiałach archiwalnych, red. Cz. Skopowski, Warszawa 1982, s. 85-235.
Banaszak M., Lenort F., Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, w: Dzieje Poznania i województwa poznańskiego (w granicach z 1974 r.). Informator o materiałach archiwalnych, red. Cz. Skopowski, Warszawa 1982, s. 237-487.
Fąka M., Kwestia prymasostwa w okresie arcybiskupich rządów kardynała Edmunda Dalbora (1915-1926), „Prawo Kanoniczne”, 20 (1977) nr 3-4, s. 109-129.
Filipiak B., Niektóre wiadomości o Kardynale Prymasie Auguście Hlondzie z czasów wojny 1939-1945, „ Sacrum Poloniae Millenium”, 11 (1965) s. 480-491.
Kosiński S., August Hlond 1926-1948, w: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. F. Lenort, Poznań 1982, s. 319-370.
Krucki Ł., Jak powstała Kuria Arcybiskupia w Gnieźnie? O ustanowieniu centralnego urzędu archidiecezji gnieźnieńskiej w dwudziestoleciu międzywojennym, w: Kurie (archi)diecezjalne Kościoła rzymskokatolickiego w II Rzeczypospolitej, red. M. Dębowska, Lublin 2016, s. 17-35.
Krucki Ł., Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
Rybus H., Regesty wybranych zapisek z akt działalności arcybiskupów gnieźnieńskich, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 3 (1961) s. 111-404.
Wilczyński L., Ordynariat Arcybiskupi w Poznaniu i Kancelaria Prymasa Polski w dwudziestoleciu międzywojennym, „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski”, 1 (2003) s. 261-273.
Wilk S., Archidiecezja gnieźnieńska pod rządami arcybiskupów: Edmunda Dalbora (1915-1926) i Augusta Hlonda (1926-1948), w: 1000 lat Archidiecezji Gnieźnieńskiej, red. J. Strzelczyk, J. Górny, Gniezno 2000, s. 379-394.
Wilk S., Archidiecezja gnieźnieńska w II Rzeczypospolitej. Administracja archidiecezji pod rządami kard. Edmunda Dalbora i kard. Augusta Hlonda, Lublin 1987.
Wilk S., Funkcja Prymasa Polski w II Rzeczypospolitej, „Studia Theologica Varsaviensia”, 26 (1988) nr 2, s. 161-188.
Wilk S., Kancelaria konsystorska w zaborze pruskim na przełomie XIX i XX w., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 64 (1995) s. 41-47.
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
dr historii Kościoła; zastępca dyrektora Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, wykładowca w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie
https://orcid.org/0000-0003-2972-9113Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
mgr archeologii; kustosz w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie
https://orcid.org/0000-0002-3454-671X
