O XVII-wiecznych ikonach warsztatu muszyńskiego w Muzeum Parafialnym w Grybowie
Agnieszka Gronek
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-4066-2864
Abstrakt
W Muzeum Parafialnym w Grybowie znajduje się interesujący zbiór ikon. Choć ich dokładna proweniencja nie jest znana, wiadomo, że znalazły się tu dzięki proboszczowi kościoła św. Katarzyny w Grybowie w latach 1921-1961, Janowi Solakowi, który przeniósł je z pobliskich cerkwi opustoszałych po wysiedleńczej akcji „Wisła”. Na podstawie analizy stylistycznej i studiów porównawczych udało się większość z nich połączyć z warsztatami pracującymi na Łemkowszczyźnie w XVII wieku. Prezentowane tu badania dotyczą dwóch nieznanych wcześniej ikon pochodzących z kręgu malarzy muszyńskich, które stanowią fragmenty rzędu apostolskiego ikonostasu z nieznanej cerkwi. W wyniku szczegółowych badań udało się wskazać dzieła najbliższe stylistycznie (z Matysowej, Banicy i Brunar), określić czas ich powstania (ok. 1640 roku), odnaleźć w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu kolejną część opisywanego rzędu apostolskiego i ustalić miejsce jego pochodzenia (Brunary).
Słowa kluczowe:
ikony, Łemkowszczyzna, Muszyna, Grybów, BrunaryBibliografia
Bibliografia
Biskupski Romuald, Malarstwo ikonowe od XV do pierwszej połowy XVIII wieku na Łemkowszczyźnie, „Polska Sztuka Ludowa”, 39 (1985) nr 3-4, s. 153-176.
Frycký Alexander, Ikony z východného Slovenska, Košice 1971.
Giemza Jarosław, Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny, Rzeszów 2017.
Grešlik Vladislav, Ikony 17. storočia na východnom Slovensku, Prešov 2000.
Gronek Agnieszka, An anonymous painter in the 1680s in western Lemkivshchyna. Characteristics of his style, „Вісник Національної академії керівних кадрів культури і мистецтв” [National Academy of Managerial Staff of Culture and Arts Herald], (2019) nr 2, (czerwiec), s. 285-289. (Crossref)
Gronek Agnieszka, Ikony anonimowego malarza działającego na zachodniej Łemkowszczyźnie w latach 80. XVII wieku. Charakterystyka stylu, w: Tożsamość i pamięć. Konteksty kulturowe i społeczne. Studia ukrainoznawcze, red. R. Kęsek, D. Pilipowicz, Kraków 2020, s. 29-52. (Crossref)
Gronek Agnieszka, Jeszcze o ikonach monogramisty C.Z. Przyczynek do studiów nad malarstwem cerkiewnym polsko-słowackiego pogranicza, w: Sztuka pograniczy. Studia z historii sztuki, red. L. Lameński, E. Błotnicka-Mazur, M. Pastwa, Lublin-Warszawa 2018, s. 241-259.
Hełytowycz Maria, Ukrajinski ikony „Spas u Sławi”, Lwiw 2005.
Kołbuk Witold, Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Lublin 1998.
Kornecki Mariusz, Losy cerkwi i zabytków sztuki cerkiewnej w dawnym województwie krakowskim 1945-1975 (Przyczynek do dziejów sztuki zachodniej Łemkowszczyzny), w: Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku, red. A. Marek, B. Tondos, J. Tur, K. Tur-Marciszuk, Rzeszów 1997, s. 93-119.
Łepkowski Józef, Ruś Sandecka niegdyś Biskupszczyna, „Gazeta Lwowska”, (1855) nr 40, s. 160.
Maszczak Marta Teresa, Ikony w zbiorach Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2010.
Matysovské ikony, red. D. Mikulik, Stará Ľubovňa 2014.
Pieńkowska Hanna, Ikony Sądeckie XVII i XVIII wieku (ze zbiorów Muzeum w Nowym Sączu), „Rocznik Sądecki”, 12 (1971) s. 573-618.
Pieradzka Krystyna, Na szlakach Łemkowszczyzny, Kraków 1939 (reprint Krosno 2003).
Schematismus universi venerabilis cleri ruthenorum catholicorum dioeceseos Premisliensis, Samboriensis et Sanocensis, Premisle 1897.
Shimatism' Vsego Klira Katolikov' Obradu Grečesko-Ruskogo Eparhij Peremyskoj…, Peremyszl 1879.
Szanter Zofia, Muszyńscy malarze ikon w XVII wieku, w: Zachodnioukraińska sztuka cerkiewna. Dzieła-twórcy-ośrodki-techniki, red. J. Giemza, Łańcut 2003, s. 199-235.
Szanter Zofia, XVII-wieczne ikony w kluczu muszyńskim, „Polska Sztuka Ludowa”, 40 (1986) nr 3-4, s. 179-196.
Szematyzm greko katolickogo duchovenstva apostolskoji administracji Łemkowszczyny, Lwiw 1936 (reprint Stemford 1970).
Tkáč Štefan, Ikony słowackie od XVI do XIX wieku, Warszawa 1984.
Tomkowicz Stanisław, Inwentaryzacja zabytków Galicyi Zachodniej, oprac. P. i T. Łopatkiewiczowie, t. 1, Kraków 2007.
Tomkowicz Stanisław, Inwentaryzacja zabytków Galicyi Zachodniej, t. 1, Powiat Grybowski (1887-1895), „Teki Grona Konserwatorów Zabytków”, 1 (1900) s. 95-165.
Trajdos Tadeusz Mikołaj, Składnica muzealna w Muszynie, „Almanach Muszyny”, 14 (2004) s. 149-151.
Żak Jerzy, Piecuch Andrzej, Łemkowskie cerkwie, Warszawa 2011.
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych https://orcid.org/0000-0002-4066-2864
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
