Biskup Wincenty Urban jako organizator powojennej działalności instytucji kulturowych Kościoła wrocławskiego
Paweł Jan Andrejczuk ks.
Katedra Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii, Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-4419-1091
Abstrakt
Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu oraz pozostałe instytucje kultury tej archidiecezji mogą poszczycić się bogatym zasobem źródeł historycznych. Zbiory te były gromadzone zasadniczo od pierwszych wieków istnienia biskupstwa wrocławskiego. Bezsprzecznie jednym z najwybitniejszych dyrektorów omawianych instytucji był bp Wincenty Urban, który w latach 1946-1983 pełnił funkcję dyrektora Archiwum Archidiecezjalnego, Biblioteki Kapitulnej oraz Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Głównym zadaniem, którego podjął się jako kierownik tych instytucji, była ich odbudowa po zniszczeniach w czasie II wojny światowej. Ponadto do dziś obowiązujące pomoce archiwalne, biblioteczne i muzealne opracowane zostały przez bp. W. Urbana. W swoich badaniach naukowych skoncentrował się on na opracowaniu dokumentacji zgromadzonej w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu oraz dziejom Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku. Jest autorem ponad 500 publikacji naukowych. Urban urodził się w 1911 roku w Grodzisku Dolnym koło Przeworska. Święcenia kapłańskie otrzymał 28 czerwca 1936 roku we Lwowie. W 1960 roku przyjął sakrę biskupią, a w latach 1974-1976 jako wikariusz kapitulny był rządcą Kościoła wrocławskiego. Zmarł 13 grudnia 1983 roku we Wrocławiu.
Słowa kluczowe:
Wincenty Urban, archidiecezja wrocławska, Archiwum i Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu, Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu, WrocławBibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu (AAWr)
Akta biskupów, Nominacja na kierownika Archiwum, Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu, z dn. 2.12.1946r., (l.dz. 5995/46), sygn. I A 29 a 741.
Archiwum i Biblioteka Kapituły, 1945-1953. Sprawozdanie z osiągnięć organizacyjno-produkcyjnych w Archiwum Archidiecezjalnym i Bibliotece Kapitulnej we Wrocławiu, sygn. III C 73.
Archiwum i muzeum, Korespondencja ks. inf. K. Milika z kandydatami na stanowisko dyrektora instytucji kultury we wrocławskim Kościele, sygn. nr 170, 178.
Źródła drukowane
Pilarska Angelina, Sprawozdanie z czynności Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu w roku 1964, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 11 (1965) s. 267-270. (Crossref)
Pilarska Angelina, Sprawozdanie z czynności Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu w roku 1965, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 12 (1966) s. 184-187. (Crossref)
Urban Wincenty, Archiwum-Muzeum Archidiecezjalne i Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu – sprawozdanie za rok 1972, „Wrocławskie Wiadomości Kościelne”, 3-4 (1973) s. 69-72.
Urban Wincenty, Katalog Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Rękopisy, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 10 (1965) s. 5-32. (Crossref)
Urban Wincenty, Katalog dokumentów Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Cz. 1, Dokumenty oznaczone sygnaturami alfabetycznymi, Rzym 1970.
Urban Wincenty, Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu oraz katalog jego zbiorów, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 27 (1973) s. 131-206; 28 (1974) s. 283-330; 29 (1974) s. 221-259; 30 (1975) s. 195-221.
Urban Wincenty, Odezwa w sprawie odbudowy kościołów na Ostrowie Tumskim, „Wiadomości Kościelne”, 6-7 (1948) s. 171.
Urban Wincenty, Sprawozdanie z czynności Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu 1957-1958, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 1 (1959) s. 134-137. (Crossref)
Urban Wincenty, Sprawozdanie z czynności Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu za rok 1959, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2 (1960) s. 160-164. (Crossref)
Urban Wincenty, Sprawozdanie z czynności Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu za lata 1960-1961, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 6 (1963) s. 265-269. (Crossref)
Urban Wincenty, Sprawozdanie z czynności Archiwum i Muzeum Archidiecezjalnego oraz Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu w 1963 roku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 8 (1964) s. 252-255. (Crossref)
Wystawa Maryjna, „Wrocławskie Wiadomości Kościelne”, 11-12 (1961) s. 351-352. (Crossref)
Zarządzenie administratora apostolskiego ks. inf. K. Milika z 1946 r. z prośbą do duchowieństwa o przekazywanie dzieł o szczególnej wartości do Muzeum i Archiwum, „Wiadomości Kościelne”, 7-8 (1946) s. 9-10.
Zarządzenie biskupa Kominka w sprawach archiwalnych, muzealnych i bibliotecznych, „Wrocławskie Wiadomości Kościelne”, 12 (1957) s. 41-44.
Opracowania
Kurdybelski Jan, Biskup Wincenty Urban 1911-1983, Wrocław 2012.
Mandziuk Józef, Bibliografia prac ks. biskupa prof. dra hab. Wincentego Urbana, w: Misericordia et veritas. Księga pamiątkowa ku czci księdza biskupa Wincentego Urbana, red. J. Mandziuk, J. Pater, Wrocław 1986, s. 45-78.
Mandziuk Józef, Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. Czasy najnowsze. Archidiecezja wrocławska, t. 4, cz. 1 (od 1945 do 1956); cz. 2 (od 1956 do 2014), Warszawa 2014.
Mrozowicz Wojciech, Biskup Wincenty Urban jako kodykolog, w: Pasterz i dziejopisarz Wincenty Urban, red. M. Kogut, Wrocław 2010, s. 43-49.
Niestrudzony Siewca. Księga pamiątkowa poświęcona Księdzu Biskupowi Profesorowi Wincentemu Urbanowi, [red. Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety Prowincja Wrocławska], Wrocław 1976.
Pater Józef, Archidiecezja Wrocławska po zakończeniu II wojny światowej (1945-1951), w: Ziemie Zachodnie – historia i perspektywy, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocław 2011, s. 173-187.
Pater Józef, Bp Wincenty Urban jako organizator archiwum i muzeum archidiecezjalnego we Wrocławiu po 1945 r., w: Ludzie wrocławskiego Kościoła po II wojnie światowej. W 30-lecie śmierci Kardynała Bolesława Kominka, red. I. Dec, K. Matwijowski, J. Pater, Wrocław 2005, s. 62-76.
Pater Józef, Troska biskupa prof. Wincentego Urbana o archiwalia kościelne, w: Pasterz i dziejopisarz Wincenty Urban, red. M. Kogut, Wrocław 2010, s. 67-79.
Przybyszewski Bolesław, Działalność organizacyjna księdza biskupa Wincentego Urbana w archiwum i muzeum archidiecezjalnym oraz w Bibliotece Kapitulnej we Wrocławiu, „Studia Theologica Varsaviensia”, 2 (1972) s. 45-65.
Szymański Józef, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2012.
Urban Wincenty, Archidiecezja Wrocławska w latach 1945-1965, „Nasza Przeszłość”, 22 (1965) s. 10-68.
Urban Wincenty, Archiwum Archidiecezjalne i Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu w latach 1949-1959, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 2 (1960) s. 265-267.
Urban Wincenty, Archiwum Archidiecezjalne i Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu w 1948 r., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 2 (1948) s. 581-582.
Urban Wincenty, Archiwum Diecezjalne we Wrocławiu, „Nasza Przeszłość”, 4 (1948) s. 311-319.
Wyczawski Hieronim Eugeniusz, Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, red. T. Moskal, A Sitnik, wyd. 2, Kalwaria Zebrzydowska 2013, s. 450.
Żerelik Rościsław, Biskup prof. Wincenty Urban jako edytor regestów śląskich, w: Pasterz i dziejopisarz Wincenty Urban, red. M. Kogut, Wrocław 2010, s. 33-42.
Katedra Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii, Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Paweł Andrejczuk (ur. 1991) kapłan archidiecezji wrocławskiej, rekolekcjonista, absolwent Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, ukończył studia podyplomowe z zakresu Archiwistyki i Bibliotekoznawstwa na UPJP2 w Krakowie, tamże doktorant Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego.
https://orcid.org/0000-0003-4419-1091Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
