ABMK

O pracach rzeźbiarskich Antoniego Popiela dla jasielskich franciszkanów

Andrzej Laskowski

Zakład Dziedzictwa Kulturowego i Studiów Miejskich UNESCO, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie , Polska


Abstrakt

Artykuł omawia kilka elementów dekoracji i wyposażenia zburzonego w czasie II wojny światowej kościoła Franciszkanów w Jaśle, zaprojektowanego przez lwowskiego architekta Michała Łużeckiego. Elementy te łączy postać ich twórcy, znanego lwowskiego rzeźbiarza Antoniego Popiela. Są nimi kamienne elementy dekoracji fasady kościoła (figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej i płaskorzeźbione godło zakonu franciszkanów) oraz drewniane rzeźby zdobiące ołtarz główny świątyni, przedstawiające świętych: Antoniego Padewskiego, Alfonsa i Franciszka Salezego. Wszystkie powstały w latach 1904-1905. W ich kontekście pojawiają się nazwiska związanych ze Lwowem współpracowników rzeźbiarza: kamieniarza Albrychta (wykonawcy godła), architekta Michała Łużeckiego (projektanta ołtarza) oraz snycerza Tadeusza Sokulskiego (wykonawcy ołtarza).
Z zaprezentowanych prac Antoniego Popiela dla jasielskich Franciszkanów do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie figura św. Antoniego, zajmująca pierwotnie centralne miejsce w strukturze głównego ołtarza zniszczonej świątyni, a dzisiaj umieszczona w kaplicy bocznej nowego, zbudowanego po wojnie na nowym miejscu, kościoła Franciszkanów. Figura ta, cudownie ocalona z zagłady samej świątyni, od dawna otoczona jest w Jaśle żywym kultem, co w 1996 roku skłoniło Radę Miejską w Jaśle do uznania św. Antoniego Padewskiego patronem miasta. 27 grudnia 2014 roku mija równo sto lat od momentu sprowadzenia tej figury do Jasła.
Autor artykułu zwraca uwagę na walory artystyczne zachowanej rzeźby, porównując ją z innymi przedstawieniami świętego z tego czasu, powstałymi na obszarze oddziaływania lwowskiego środowiska artystycznego. Wnioskuje z tego, iż jasielska rzeźba jest dziełem wartościowym artystycznie, będącym indywidualną interpretacją tematu zaproponowaną przez rzeźbiarza. Wskazuje przy tym, iż jasielskie prace Antoniego Popiela stanowią ciekawe, dotąd nieznane historykom sztuki, uzupełnienie jego dorobku artystycznego oraz istotny przyczynek do relacji łączących rzeźbiarza z innymi twórcami związanymi ze Lwowem. Artykuł uzupełnia odpis listu Antoniego Popiela do prowincjała Franciszkanów o. Peregryna Haczeli z 15 stycznia 1906 roku, zawierający rozliczenie kosztów wykonania trzech figur do głównego ołtarza dawnej jasielskiej świątyni franciszkańskiej, przechowywany w archiwum franciszkańskim w Krakowie.

Słowa kluczowe:

Franciszkanie, św. Antoni Padewski, JasłoLwów, rzeźba, sztuka sakralna, Antoni Popiel, Michał Łużecki

Pobierz

Opublikowane
2015-06-26


Laskowski, A. (2015). O pracach rzeźbiarskich Antoniego Popiela dla jasielskich franciszkanów. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 103, 149–177. https://doi.org/10.31743/abmk.12032

Andrzej Laskowski 
Zakład Dziedzictwa Kulturowego i Studiów Miejskich UNESCO, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie