Dwa dokumenty w sprawie dziesięcin ze wsi Boby dla kościoła parafialnego w Opolu

Anna Łosowska

Abstrakt

Jednym ze źródeł uposażenia beneficjów kościelnych w średniowieczu były dziesięciny i czynsze. Prawo do ich pobierania posiadały w zasadzie wszystkie parafie, dlatego wśród spraw najczęściej rozpatrywanych przez sądy kościelne były spory o dziesięciny. Jednym z przykładów takiego sporu była skarga Michała, plebana kościoła parafialnego w Opolu na Świętosława, dziedzica wsi Boby. Wydany w 1413 roku przez oficjała sandomierskiego Mikołaja wyrok, sporządzony w postaci instrumentu notarialnego przez notariusza publicznego Wita z Przełęku w obecności Andrzeja z Sandomierza, notariusza publicznego w konsystorzu sandomierskim, jest przechowywany w archiwum parafialnym w Opolu Lubelskim.
W dokumencie datowanym na 4 lipca 1413 roku, Mikołaj z Jeżyn, rektor szpitala św. Ducha i oficjał sandomierski, nakazywał Świętosławowi, pod karą ekskomuniki, zapłacenie zaległej kwoty 14 grzywien, dodatkowej rekompensaty w wysokości 10 grzywien oraz dalsze oddawanie plebanowi kościoła w Opolu dziesięciny w wysokości dwóch grzywien rocznie. Wyrok oficjała rozciągał się także na sukcesorów Świętosława. Mówi się w nim, że skarga została wniesiona, albowiem Świętosław, dziedzic wsi Boby, gwałtem zajął i niesprawiedliwie pobiera dziesięcinę snopową z pól kmiecych, która od dawna należy do kościoła i proboszcza w Opolu
Wyrok oficjała, jakkolwiek miał być ostateczny, nie rozwiązał problemu dziesięcin ze wsi Boby. Skargi kolejnych plebanów opolskich wnoszone przed sąd oficjała jeszcze w XVII wieku świadczą, że spór o dziesięciny wpisał się na trwałe w dzieje dwóch sąsiadujących ze sobą parafii.
Publikowany wyrok Mikołaja oznacza, że dokument nie jest przywilejem ustanawiającym dziesięciny ze wsi Boby dla kościoła w Opolu, ale wyrokiem oficjała w sprawie o ich niepłacenie. Identyfikuje nieznanego dotąd właściciela wsi Boby i ustala wcześniejszą, niż dotąd przypuszczano, fundację kościoła we wsi.