Testament świątobliwej Ofki Piastówny OP, przeoryszy raciborskich dominikanek z 1358 roku
Piotr Stefaniak
Dom Polski w Budapeszcie , PolskaAbstrakt
On 8 December 1258, an almost sixty-year-old prioress of the Racibórz Dominican Nuns, Ofka Piastówna, made a will before a notary public, Piotr Gotfridi, a presbyter of Wrocław. It is one of the two known legal documents of this type from the Middle Ages, which were produced by a nun coming from a noble family living on Polish soil. On this occasion the Dominican monastery in Racibórz hosted the notables from the local duke's court, including Mikołaj II Przemyślida, representatives of the knighthood, the burghers and the authorities of the Polish Dominican Province. In her will, Ofka secured the economic prosperity of the monastery, which was headed by her, and founded by her father, Duke Przemyslaw Piastowicz. The will which was prepared in Latin in two similar versions was held by the Racibórz Dominican Nuns in the archives to the moment of the dissolution of their monastery ordered by Frederick William III on 30 October 1810. Then, together with other documents, it was finally stored in the State Archives in Wrocław, where it was destroyed or stolen at the end of the war in 1945. Now we know this document from the CodexdiplomaticusSilesiae edition.
Słowa kluczowe:
Ofka Piastówna, testament, przeorysza, mniszki dominikańskie, RacibórzBibliografia
Adamy Heinrich, Die Schlesischen Ortsnamen ihre Entschetung und Bedeutung, Breslau 1888.
Ballestrem Hyazintha, Eine Perle des Schlesierlandes, „Deutscher Hausschatz“, 31 (1905) nr 22, s. 704.
Barciak Antoni, Eufemia (1299/1301-1359), w: Książęta i księżne Górnego Śląska, red. Antoni Barciak, Katowice 1995, s. 41-42.
Bażan Pius Maria, Eufemia von Ratibor. Blume aus dem Garten des hl. Dominikus im Rufe der Heiligkeit gestorben am 17. Januar 1359. Ein Lebens- und Zeitbild, Vechta 1936.
Bazydło Janusz, Eufemia, Ofka Piastówna, Domicella, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1985, kol. 1287-1288.
Bindacz Anna, Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni, Racibórz 2005.
Capsky Martin, Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, Opava 2011.
Cimała Bogdan, Senft Stanisław, Baborów 1296-1996. Dzieje miasta i gminy, Opole 1996.
Damrot Konstanty, Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde, Beuthen 1896.
Dembska Anna Renata, O testamencie polskim w polskim prawie średniowiecznym. Studia z historii ustroju i prawa. Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Walachowiczowi, pod red. Heleny Olszewskiej, „Prace Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu”, 7 (2002) s. 70-97.
Dziewulski Wojciech, Przeszłość Baborowa (do r. 1945), „Kwartalnik Opolski”, 3 (1958) s. 67-79.
Gieraths Georg, Peregrinus, OP, Predigtschriftsteller, w: Lexikon für Theologie und Kirche, t. 8, Freiburg 1986, k. 270.
Gottschalk Joseph, Euphemia von Ratibor (†1359).Untersuchung der Quellen zu ihrer Lebensgeschichte, „Archiv für schlesische Kirchengeschichte“, 1 (1936) s. 15-40.
Gromann Carl, Nachrichten über Ratibor, w: „Allgemeiner Anzeiger des Oberschlesischen Patriotischen Instituts für Landwirthe, Kaufl eute, Fabrikanten und Künstler”, 1 (1810) nr 86, s. 454-455.
Halmer Damian, Kilka uwag o lokalizacji i powstaniu miasta Baborów, w: Europa, Śląsk, Świat najmniejszy, red. Hanna Honysz, Janusz Mokrosza, Katowice-Rybnik 2007, s. 86.
Hyckel Georg, Die gottselige Euphemia von Ratibor, „Taubstummen-Führer”, 35 (1930) nr 11, s. 77.
Kałuża Henryk, Korona albo krzyż..., Racibórz 2015. Kłodziński Adam, Anna, w: Polski Słownik Biografi czny, t. 1, Kraków 1935, s. 119.
Kublin Grzegorz, Eufemia raciborska – priorissa, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 32 (2012) s. 287-294.
Kublin Grzegorz, Sprawa zagubienia się pieniędzy Eufemii, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 30 (2010) s. 493-499.
Kublin Grzegorz, Niedrukowany dokument z 1 maja 1331 roku dotyczący klasztoru dominikanek w Raciborzu, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 35 (2015) s 335-343.
Kublin Grzegorz, Świątobliwa Eufemia raciborska (†17 I 1359), Opole 2013.
Kublin Grzegorz, Średniowieczne i nowożytne «testimonia sanctitatis» Eufemii raciborskiej (zm. 1359), „Folia Historica Cracoviensia”, 19 (2013) s. 77-83.
Kublin Grzegorz, XVII-wieczny żywot księżniczki raciborskiej Eufemii w zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu, Opole 2016.
Kwiatkowska Cecylia, Klasztor Dominikanek w Raciborzu, Rep. 112, w: Archiwum Państwowe we Wrocławiu. Przewodnik po zasobie archiwalnym do 1945 roku, red. Andrzej Dereń, Rościsław Żerelik, Wrocław 1996, s. 291-292.
Linge Carl, Denkwürdigkeiten Oberschlesiens, cz. 3, Ratibor 1824, s. 3-10.
Linge Carl, Schulschriften, Breslau 1828, s. 109-122.
Lompa Józef, Krótki rys jeografi i Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847.
Madro Stanisław, Euphemia v. Ratibor, w: Lexikon für Theologie und Kirche, t. 3, Freiburg 1995, szp. 992.
Mika Norbert, Dzieje ziemi raciborskiej, Kraków 2012.
Mika Norbert, Eufemia (Ofka), w: Raciborzanie tysiąclecia. Słownik biografi czny, Racibórz 2002, s. 32-33.
Mika Norbert, Bělastová Šarka, Racibórz-Opava. Podręcznik do edukacji regionalnej. Příručka k regionální výuce, Racibórz-Opava 2010, s. 94-97.
Mrówczyński Jerzy, Polscy kandydaci do chwały ołtarzy, Wrocław 1987.
Nerlich Elisabeth, Aus der Geschichte der Stadt Sohrau OS, Dortmund 1972.
Newerla Paweł, Dzieje Raciborza i jego dzielnic, Racibórz 2008.
Newerla Paweł, Opowieści o dawnym Raciborzu, Racibórz 1996.
Niezgoda Cecylian, Błogosławiona Salomea Piastówna, Kraków 1996.
Nowack Anton, Die Stadtpfarrkirche zum heiligen Philippus und Jacobus in Sohrau O/S, Neustadt OS 1900.
Pater Jan, Święci w dziejach Śląska, Wrocław 1997, s. 32-34.
Plebankiewicz Wojciech, Eufemija Domicella, „Przyjaciel Ludu”, 9 (1842) nr 12, s. 95-96.
Porwoł Paweł, Kaplica Polska (1-2), „Nowiny Raciborskie”, 5 (1996) nr 29-30, s. 8.
Porwoł Paweł, Kaplica św. Dominika (1-2), „Nowiny Raciborskie”, 5 (1996) nr 27-28, s. 8.
Porwoł Paweł, Zagadkowy obraz świątobliwej Eufemii (1-5), „Nowiny. Tygodnik ziemi rybnickiej, wodzisławskiej i raciborskiej”, 36 (1995) s. 7, 38, 40-42.
Prus Konstanty, Świątobliwa Ofka Piastówna i klasztor ss. dominikanek w Raciborzu, Opole 1948.
Schaffer Hermann, Geschichte einerschlesischen Liebfrauengilde seit dem Jahre 1343. Ein Beitrag zu der Geschichte der Gilden und religiösen Bruderschaften. Nach Urkunden und handschriftlichen Quellen verfaßt, Ratibor 1883.
Seppelt Franz Xaver, Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446, Breslau 1912.
Snoch Bogdan, Górnośląski leksykon biografi czny, Katowice 1997.
Solicki Stanisław, Leszek (Leszko), w: Polski Słownik Biografi czny, t. 17, Wrocław 1972, s. 161.
Sossalla Józef, Sylwetka świątobliwej Ofki, „Wiadomości Urzędowe Kurii Biskupiej Śląska Opolskiego”, 27 (1972) nr 2, s. 57-60.
Stefaniak Piotr, Błogosławiona Eufemia Piastówna OP (1299-1359) w świetle trzech najstarszych żywotów oraz źródeł a także literatury, „Nasza Przeszłość”, 111 (2009) s. 159-191.
Stefaniak Piotr, Błogosławione dominikanki; Ofka Piastówna (1299-1359) i Elżbieta Węgierska (1292-1336) – środkowoeuropejskie wzorce świętości z XIV wieku, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 35 (2015) s. 292-333.
Stefaniak Piotr, Dzieje dominikanek raciborskich. Studia na jubileusz 700-lecia fundacji klasztoru Świętego Ducha w Raciborzu i 800-lecia założenia mniszek Zakonu Kaznodziejskiego, Racibórz 2006.
Stefaniak Piotr, Eufemia Domicylla Piastówna, zwana błogosławioną (1299-1359), „List do Pani”, 12/120 [200], (2012), s. 32.
Stefaniak Piotr, Ikonografi a świątobliwej Ofki Piastówny, Wrocław 2015.
Stefaniak Piotr, Mistyczki. Święte i błogosławione mniszki dominikańskie, Racibórz 2007, s. 44-48
Stefaniak Piotr, Raciborska przeorysza Eufemia Domicylla Piastówna (1299-1359), „Miejsca Święte”, 8 (127), 2007, s. 16.
Stefaniak Piotr, Z dziejów relikwii świątobliwej Ofki Piastówny, dominikanki raciborskiej, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 44 (2011) z. 1, s. 45-58.
Suchoń Benigna, Ofka, Eufemia, Domitilla, w: Hagiografi a polska. Słownik bio-bibliografi czny, t. 2, red. Romuald Gustaw, Poznań 1972, s. 160-171.
Szymański Andrzej, Świątobliwa Eufemia (Ofka) raciborska – księżna i dominikanka, „Studia Śląskie”, 64: (2005) s. 217-230.
Tschauder Anton, Kurze Geschichte der Stadt Bauerwitz, Leobschütz 1881.
Wawoczny Grzegorz, Miejsca święte ziemi raciborskiej, Racibórz 2001.
Wawoczny Grzegorz, Świątobliwa Ofka Piastówna, w: Dzieje parafi i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Raciborzu, red. G. Wawoczny, Racibórz 2005, s. 181-194.
Wawoczny Grzegorz, Zabytki powiatu raciborskiego, Racibórz 2007.
Weltzel Augustin, Geschichte der Stadt Ratibor, Ratibor 1861.
Weltzel Augustin, Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Ratibor 1881.
Weltzel Augustin, Żywot Błogosławionej Eufemii, „Towarzystwo Bożego Grobu”, 11 (1878) z. 22, s. 477-492.
Wilms Hieronymus, Geschichte der deutschen Dominikanerinnen 1206-1916, Dülmen 1920, s. 122-123.
Wolnik Franciszek, Sekularyzacja raciborskich klasztorów dominikańskich, w: Sekularyzacja dóbr kościelnych na Górnym Śląsku w 1810 roku, pod red. Franciszka Wolnika, Opole 2011.
Wolnik Franciszek, Świątobliwa Eufemia (Ofka) – życie i rozwój jej kultu, w: Świętość na ziemi raciborskiej. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w dniu 16 stycznia 2009 przez Urząd Miejski w Raciborzu, Parafi ę Wniebowzięcia NMP w Raciborzu oraz Katedrę Historii Kościoła i Patrologii Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w Muzeum Miejskim w Raciborzu, z okazji 650. rocznicy śmierci świątobliwej Eufemii (Ofki), red. Franciszek Wolnik, Opole 2009, s. 23-43.
Wolny Jerzy, Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. «Kazaniami Gnieźnieńskimi», w: Średniowiecze. Szkice o kulturze, t. 1, red. Julian Lewański, Warszawa 1961, s.171-238.
Wolny Jerzy, Peregryn z Opola, w: Polski Słownik Biografi czny, t.25, Wrocław 1980, s.598-602.
Woroniecki Jacek, Eufemia raciborska, w: Polski Słownik Biografi czny, t. 4, pod red. Władysława Konopczyńskiego, Kraków 1948, s. 318-319.
Wolný Gregor, Kirchliche Topographie von Mähren, t 5. Brünn 1863.
Zdanek Maciej, Fragment akt kapituły prowincjalnej dominikanów polskich z 1338 r., „Roczniki Historyczne”, 76 (2010) s. 271.
Żebrawski Teofi l, O pieczęciach dawnej Polski i Litwy, Kraków 1865.
