Dwa nieznane średniowieczne dokumenty do dziejów lwowskiego kościoła Św. Ducha
Renata Trawka
Zakład Historii Średniowiecznej i Nordystyki Starszej Uniwersytetu Rzeszowskiego , PolskaAbstrakt
In the W. Stefanyk Library of the National Academy of Sciences of Ukraine in Lviv, under the reference number: Fond 5, op. 1, spr. 2155, there is a 16th-century manuscript, which contains, among others, the copies of several documents of the 14th and 15th centuries. The documents were prepared on the initiative of Adam Mniszkowski, a provost of the Holy Spirit Hospital and a prebendary of St. Catherine’s Chapel at the Lviv Low Castle. Among them are two unpublished documents concerning the endowment of the Holy Spirit Church in Lviv. The first of them-produced by the Archbishop of Halicz Jakub Strepa in 1399- confirms that the nobleman Michał of Malechów gave the rector of the mentioned church an annual rent from the income of the inn in Malechów. The other document was prepared in 1405 by Jakub, a rector of the Holy Spirit Church in Lviv and a judicial vicar of Halicz. He gave Stanisław Żelko, a village leader assistant, the meadow in Sroki together with the forest and the oak tree area with the aim of making it arable land in exchange for the annual rent paid to each rector of the hospital church after the period of wolnizna (the period during which a settler was exempt from paying duties). An analysis of the form indicates that this latter document was also produced in the office of the Archbishop of Halicz. The list of the witnesses to the document includes representatives of the nobility of Lviv and Przemyśl and the townspeople of Lviv. In addition to the characteristics of the content of the both documents, the article also presents their critical editing.
Słowa kluczowe:
arcybiskup halicki Jakub Strepa, oficjał halicki Jakub, szpital i kościół Św. Ducha we Lwowie, szlachta województwa ruskiego w średniowieczuBibliografia
Abraham Władysław, Jakób Strepa arcybiskup halicki 1391-1409, Kraków 1908.
Barącz Sadok, Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856.
Bladye’ Marian A., Szpital św. Ducha we Lwowie, „Archiwum Historii i Filozofi i Medycyny”, 62 (1999), z. 1/2, s. 51-66.
Boniecki Adam, Herbarz Polski, t. 1-16, Warszawa 1899-1916.
Dąbkowski Przemysław, Wędrówki rodzin szlacheckich. Karta z dziejów szlachty halickiej, w: Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. I, Lwów 1925.
Denys Oksana, Szpital Świętego Ducha we Lwowie, w: Szpitalnictwo w dawnej Polsce, red. M. Dąbrowska i J. Krupp, Warszawa 1998 (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, 66), s. 173-184.
Dokumenty Kościoła rzymskokatolickiego Archidiecezji lwowskiej w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie. Inwentarze, opr., wstępem opatrzył i podał do druku ks. J. Wołczański, Kraków 2007.
Fijałek Jan, Tarłowie. Znamienitego rodu początki i świetność, „Przegląd Historyczny”, 8 (1909) s. 63-88, 167-197, 284-312.
Gilewicz Aleksy, Stanowisko i działalność gospodarcza Władysława Opolczyka na Rusi w latach 1372-1378, Lwów 1929 (nadb. z: Prace historyczne wydane ku uczczeniu 50-lecia Akademickiego Koła Historyków Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie 1878-1928).
Haisig Marian, Sfragistyka szlachecka doby średniowiecza w świetle archiwaliów lwowskich (z 9 tablicami pieczęci), Lwów 1938.
Informator o polonikach w zbiorach rękopiśmiennych Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. Wasyla Stefanyka, cz. I, opr. M. Matwijów, E. Ostromęcka, Wrocław 2010.
Kania Janusz, Katalog mikrofi lmów Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 51 (1985) s. 5-116.
Katalog dokumentów pergaminowych ze zbiorów Tomasza Niewodniczańskiego w Bitburgu, opr. J. Tomaszewicz, M. Zdanek, W. Bukowski, Kraków 2004.
Kaтaлoг пepгaмeнтниx дoкyмeнтiв Цeнтpaльнoгo Дepжaвного Историчного Архiву ΥPCP у Львoвi 1233-1799, opr. O. A. Купчинский, Э. И. Ружицкий, Киiв 1972.
Kapral Myron, Urzędnicy miasta Lwowa w XIII-XVIII wieku, Toruń 2008 (Spisy urzędników miejskich z obszaru dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza Zachodniego, t. VII: Ziemie Ruskie, z. 1: Lwów).
Klebowicz Grzegorz, Organizacja parafi alna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV-XVI wieku, Lublin 2013.
Koczerska Maria, O terminologii pokrewieństwa i powinowactwa w polskich źródłach średniowiecznych, w: Genealogia – problemy metodyczne w badaniach nad polskim społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, Toruń 1982, s. 27-47.
Krętosz Józef, Organizacja archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego od XV wieku do 1772 r., Lublin 1986.
Kus Józef, Manowie jarosławscy. Z zagadnień stosunków lennych na Rusi Czerwonej (XIV-XVI w.), „Przemyskie Zapiski Historyczne”, 3 (1985) s. 19-35.
Maleczyński Karol, Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783, Lwów 1938.
Пашин Сергей С., Перемышльская шляхта второй половины XIV–начала XVI века. Историко-генеалогическое иследование, Тюмен 2001.
Pilnáček Josef, Rody starého Slezska, díl. 3, Brno 1991.
Потимко Oксана, Развиток медицины у Львовi в XIV–XVIII ст.: літературa, проблемы, дискусії, Львiв 2012.
Потимко Oксана, Шпиталі Львова XIV-XVIII століть (Історіографічні спостереження), „Записки Наукового Товариства імені Шевченка”. Праці Комісії спеціальних (допоміжних) історичних дисциплін, 252 (2006) s. 228-268.
Потимко Oксана, Шпиталі Львова під опікою магістрату (XIV-XVIII ст.), „Лікарський збірник”. Нова серія, 10 (2002) s. 38-50.
Rasp Carl W., Beschreibung des städtlichen Bürgerspitals St. Lazar in Lemberg „Archiv für österreichische Geschichte”, 43 (1870) s. 505-544.
Semkowicz Władysław, O pochodzeniu i rozsiedleniu rodu Amadejów w Polsce, „Miesięcznik Heraldyczny”, 5 (1912), 9-10, s. 139-143.
Sękowski Roman, Herbarz szlachty śląskiej, t. 4, Katowice 2005.
Sękowski Roman, Udział rycerstwa śląskiego w rządach i kolonizacji Rusi Czerwonej przez Władysława Opolczyka – problemy genealogiczne i rozeznanie wstępne, w: Władysław Opolczyk jakiego nie znamy. Próba oceny w sześćsetlecie śmierci, red. A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 2001, s. 115-135.
Skoczek Józef, Ze studiów nad średniowiecznym Lwowem, Lwów 1928
Słoń Marek, Szpitale lwowskie w wiekach średnich, „Przegląd Historyczny”, 85 (1994) z. 3, s. 221-237.
Słownik geografi czny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. I-XV, Warszawa 1880-1902.
Słownik staropolskich nazw osobowych, t. VI-VII, red. W. Taszycki, Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk-Łódź 1981-1987.
Sochacka Anna, Własność ziemska w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987.
Sochacka Anna, Przed nadaniem prawa miejskiego, w: Dzieje Końskowoli, red. R. Szczygieł, Lublin 1988, s. 21-34.
Sochacka Anna, Ziemia lubelska pomostem w migracji szlachty polskiej na Ruś w późnym średniowieczu, w: Sochacka Anna, Regimen. Dominium. Societas nobilium. Z dziejów gospodarki, administracji i polityki w Lubelskiem w średniowieczu, Lublin 2014, s. 223-246.
Sperka Jerzy, Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370-1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą, Katowice 2006.
Sperka Jerzy, Z dziejów migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej, w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. I, Kraków 2012, s. 519-548.
Sperka Jerzy, Zarys migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej w okresie panowania Władysława Jagiełły, w: Княжа доба: iсторiя i культура, red. Л. Войтович, вип. 5, Львiв 2011.
Spież Jan A., Trzy niedocenione czternastowieczne dokumenty z archiwum dominikanów w Żółkwi, w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, t. I–II, red. W. Bukowski, T. Jurek, Kraków 2012, t. II, s. 1305- 1329.
Szweda Adam, Jurkowscy herbu Grzymała. Przyczynek do dziejów osadnictwa polskiego na Rusi Czerwonej, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej, Toruń 1997, s. 281-290.
Szymański Józef, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
Szyszka Janusz, Formowanie i organizacja dóbr monarszych w ziemi lwowskiej od połowy XIV do początku XVI wieku, Kraków 2016.
Szyszka Janusz, Monarsze nadania dóbr ziemskich na rzecz mendykantów i innych instytucji kościelnych w ziemi lwowskiej w średniowieczu, w: Inter oeconomiam caelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, red. W. Długokęcki, T. Gałuszka, R. Kubicki, A. Zajchowska, Kraków 2011 (Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie, 9), s. 239-257.
Trajdos Tadeusz M., Dobroczyńcy mendykantów średniowiecznego Lwowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. VII, red. S. K. Kuczyński, Warszawa 1999, s. 219-254.
Trajdos Tadeusz M., Kościół katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły (1386-1434), t. 1, Wrocław 1983.
Trawka Renata, Dokument Władysława Opolczyka dla najstarszego lwowskiego szpitala, w: Ecclesia – Regnum – Fontes. Studia z dziejów średniowiecza, Warszawa 2014, s. 240-250.
Trawka Renata, Z badań nad kancelarią arcybiskupów halicko-lwowskich. Formularz dokumentów Jakuba Strepy (w druku).
Tylus Stanisław, Dwa dokumenty z 1521 roku (Malechów i Rodatycze – archidiecezja lwowska), w: Ku prawdzie w miłości. Księga pamiątkowa poświęcona Księdzu Biskupowi Profesorowi Janowi Śrutwie, red. S. Koczwara, Lublin 2002, s. 95-101.
Tylus Stanisław, Fundacje kościołów parafi alnych w średniowiecznej archidiecezji lwowskiej, Lublin 1999.
Wilamowski Maciej, Familia dworska Piotra i Andrzeja Odrowążów Sprowskich, wojewodów i starostów ruskich, w: Polska i jej sąsiedzi w późnym średniowieczu, red. K. Ożóg, S. Szczur, Kraków 2000, s. 273-322.
Wilamowski Maciej, Strepa (Strzemię) Jakub, w: Polski Słownik Biografi czny, t. 44, Kraków 2006-2007, s. 318-324.
Wojciechowski Leszek, Fundacje kościelne Władysława Opolczyka, w: Książę Władysław Opolczyk. Fundator klasztoru Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, red. M. Antoniewicz, J. Zbudniewek, Warszawa 2007, s. 31-95.
Wolff Adam, Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze”, 1 (1957) s. 155-184.
Wroniszewski Jan, Ród Rawiczów. Warszowice i Grotowice, Toruń 1992.
Zahajkiewicz Marek T., Zagadnienie gromadzenia dokumentacji źródłowej do badań nad dziejami Kościoła łacińskiego na wschodnich ziemiach kresowych dawnej Polski, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 61 (1992) s. 145-166.
