Rubrycele i schematyzmy diecezji lubelskiej w dobie zaborów
Jarosław Roman Marczewski ks.
Instytut Historii Kościoła i Patrologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-7021-6806
Abstrakt
Diecezja lubelska została ustanowiona w 1805 roku mocą wydanej wówczas papieskiej bulli. Jej ogłoszenie z przyczyn politycznych zostało odłożone do 1807 roku. W konsekwencji dopiero od 1808 roku zaczęły ukazywać się rubrycele i schematyzmy lubelskie. W swoich cechach zewnętrznych oraz układzie treści przypominały wcześniejsze druki diecezji chełmskiej i chełmsko-lubelskiej. W okresie rozbiorów, w latach 1808-1918, ukazało się 111 rubrycel i 105 schematyzmów. Wszystkie udało się odnaleźć w archiwalnych i bibliotecznych instytucjach Lublina. Rubrycele i schematyzmy lubelskie były wydawane w Warszawie oraz Lublinie. Posługiwano się w nich językiem łacińskim, polskim i rosyjskim. W rubryceli zamieszczano kalendarz liturgiczny, a także ogłoszenia duszpasterskie oraz liturgiczne ważne z punktu widzenia życia diecezji i posługi księdza. W schematyzmach podawano informacje o całej hierarchii kościelnej pod panowaniem rosyjskim oraz o duchowieństwie i instytucjach diecezji lubelskiej. Z perspektywy czasu stały się one cennym źródłem do badań nad kościelną przeszłością.
Słowa kluczowe:
rubrycela, schematyzm, duchowieństwo, diecezja lubelskaBibliografia
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie (AAL)
sygn. Rep 60 A 252, Wykaz tabelaryczny duchowieństwa świeckiego 1835-1838.
sygn. Rep 60 A 253, Wykaz tabelaryczny duchowieństwa świeckiego 1839-1846.
sygn. Rep 60 A 254, Wykaz tabelaryczny duchowieństwa świeckiego 1847-1864.
sygn. Rep 60 B IIa 112, O rubrycelach i katalogach drukiem ogłaszanych 1899-1902.
Źródła drukowane
Directorium (Ordo) officii divini pro dioecesi Lublinensi 1808-1918.
Catalogus (Elenchus, Consignatio) cleri dioecesis Lublinensis 1808-1918.
Opracowania
Bylina Sławomir, Schematyzm Diecezji Siedleckiej czyli Podlaskiej w latach 1945-1992, „Rocznik Bialskopodlaski” 24 (2016), s. 293-316.
Dzyr Stanisław, Diecezja podlaska i jej duchowieństwo w latach 1818-1867, w: Dzieje diecezji janowskiej czyli podlaskiej w latach 1818-1867, red. E. Jarmoch, S. Bylina, R. Wiszniewski, Siedlce 2017, s. 136-178.
Estreicher Karol, Bibliografia polska XIX wieku, cz. I, t. 3-4, Kraków 1962-1963.
Gdula Paweł, Drukarstwo lubelskie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F. Historia, 8 (1953) s. 39-112.
Górecki Piotr, Opolskie roczniki diecezjalne 1947-2010, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 34 (2014) s. 207-230.
Hałaburda Marek, Katalog rubrycel diecezji pińskiej 1926-1939 znajdujących się w księgozbiorze Archiwum Diecezjalnego w Drohiczynie, „Studia Teologiczne. Białystok, Drohiczyn, Łomża” 35 (2017) s. 241-260.
Hałaburda Marek, Schematyzmy diecezji pińskiej (1926-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 112 (2019) s. 151-166. (Crossref)
Kardyś Piotr, Rubrycele i schematyzmy diecezji żmudzkiej z lat 1853-1914 zachowane w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, „Nasza Przeszłość” 126 (2016) s. 291-319.
Konarska-Zimnicka Sylwia, Ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach: rubrycele i schematyzmy diecezji tyraspolskiej 1858-1913, „Archeion” 118 (2017) s. 341-364.
Kopiec Jan, Schematyzmy diecezji opolskiej z lat 1947-1974, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 61 (1992) s. 167-216.
Kowalski Waldemar, Schematyzm diecezji krakowskiej z tzw. kopiarza wiślickiego, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 81 (2004) s. 101-138. (Crossref)
Krahel Tadeusz, Schematyzmy diecezji wileńskiej jako źródło historyczne, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 38 (1979) s. 109-149; 39 (1979) s. 191-235. (Crossref)
Kramarz Henryka, „Schematyzmy galicyjskie” (1776-1914) jako c.k. rocznik sprawozdawczy dotyczący obsady kadrowej władz, urzędów, towarzystw i instytucji, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 10 (2007) z. 1, s. 5-29.
Kramarz Henryka, Schematyzmy galicyjskie jako źródło historyczne, „Studia Historyczne” 25 (1982) z. 1, s. 27-48.
Krucki Łukasz, Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
Krucki Łukasz, Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej (1532-2019), „Roczniki Teologiczne” 67 (2020) z. 4, s. 5-39. (Crossref)
Kumor Bolesław, Granice metropolii i diecezji polskich (966-1939), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 20 (1970) s. 253-374. (Crossref)
Kumor Bolesław, Schematyzmy diecezji tarnowskiej z XIX wieku jako źródło demograficzne, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1 (1967) s. 67-87.
Kumor Bolesław, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772-1918), Kraków 1980.
Kwaśniewski Andrzej, Rubrycele i elenchusy diecezji krakowskiej z lat 1801-1848, „Świętokrzyskie Studia Archiwalno-Historyczne” (2014) s. 205-245.
Kwaśniewski Andrzej, Rubrycele i schematyzmy diecezji kieleckiej (1808-1818), „Z Dziejów Regionu i Miasta. Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skarżysku-Kamiennej” 4 (2013) s. 57-77.
Marczewski Jarosław Roman, Rubrycele i schematyzmy łacińskiej diecezji chełmskiej, „Roczniki Teologiczne” 66 (2019) z. 4, s. 21-39. (Crossref)
Marczewski Jarosław Roman, Rubrycele i schematyzmy diecezji chełmsko-lubelskiej, „Roczniki Teologiczne” 65 (2018) z. 4, s. 51-71. (Crossref)
Moskal Tomasz, Rubrycele i schematyzmy diecezji sandomierskiej (1818-1992), „Roczniki Teologiczne” 65 (2018) z. 4, s. 39-50. (Crossref)
Różański Mieczysław, Schematyzmy diecezji łódzkiej w okresie II Rzeczpospolitej (1922-1939) jako źródło do poznania jej struktury organizacyjnej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 110 (2018) s. 311-326. (Crossref)
Strycharczuk Agnieszka, Marczewski Jarosław Roman, Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich, „Roczniki Humanistyczne” 63 (2015) z. 3, s. 149-176. (Crossref)
Strycharczuk Agnieszka, Marczewski Jarosław Roman, Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich, „Roczniki Humanistyczne” 68 (2020) z. 3, s. 111-132. (Crossref)
Szczepaniak Jan, Rubrycele diecezji krakowskiej z lat 1735-1811 przechowywane w księgozbiorze podręcznym Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 114 (2020) s. 353-370. (Crossref)
Szczepaniak Jan, Zawartość i katalog rubrycel diecezji krakowskiej z lat 1735-1811 znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 115 (2021) s. 471-502. (Crossref)
Walkowska Danuta, Drukarnia Kossakowskich (1846-1939), w: Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, red. B. Szyndler, Lublin 1988, s. 127-153.
Zamoyski Grzegorz, Schematyzmy diecezji przemyskiej ob. łac. jako źródło statystyczno-kartograficzne, „Rocznik Przemyski” 41 (2005) z. 4, s. 127-142.
Netografia
Biblioteka Uniwersytecka KUL, Consignatio Cleri Saecularis ac Regularis Dioecesis Lublinensis pro Anno Domini [...] Confecta, https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/14618 (dostęp: 15.03.2020).
Biblioteka Uniwersytecka KUL, Ordo Officii Divini ad Usum Dioecesis Lublinensis pro Anno Domini..., https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/14476 (dostęp: 15.03.2020).
Instytut Historii Kościoła i Patrologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-7021-6806
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
