Wybrane problemy bezpieczeństwa archiwów kościelnych
Grzegorz Sokołowski ks.
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-8284-9830
Paweł Lubiewski
Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5149-7908
Bernard Wiśniewski
Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0011-7271
Tomasz Zwęgliński
Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2652-8068
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z ochroną archiwów kościelnych, które w kontekście nie tylko historycznym, ale także informacyjnym stanowią ze swej natury cenne zasoby. Przeprowadzone na potrzeby niniejszego artykułu badania miały charakter interdyscyplinarny, zastosowano w nich bowiem metody badawcze typowe dla dyscypliny naukowej – nauki o bezpieczeństwie; tym samym powiązano dyscypliny zaliczane do nauk społecznych i technicznych, co doprowadziło do powstania spójnej całości. Zastosowano teoretyczne metody badań, ponieważ autorom zależało na uchwyceniu prawidłowego obrazu otaczającej rzeczywistości związanej z bezpieczeństwem archiwów kościelnych. Przydatne okazały się metody indukcyjne, dedukcyjne, a szczególnie metody zbierania i porządkowania, ponieważ dzięki tym ostatnim przedstawiono wyniki twórczych dociekań autorów w formie uporządkowanej poprzez ich systematyzację. W artykule przyjęto, że bezpieczeństwo archiwów kościelnych charakteryzuje się wprowadzaniem następujących po sobie i powiązanych przyczynowo określonych zmian, skutkujących akceptowalnym poziomem ochrony tychże archiwów przed zagrożeniami mającymi swoje źródło w siłach natury, awariach technicznych, a także czynach stojących w sprzeczności z normami życia społecznego i prawem. Mowa zatem o tych zagrożeniach, które na gruncie nauk o bezpieczeństwie określane są mianem zagrożeń godzących w bezpieczeństwo publiczne oraz bezpieczeństwo powszechne. Autorzy swoje rozważania koncentrują na szczególnym rodzaju zagrożeń, raczej rzadko analizowanym w kontekście ochrony zasobów archiwalnych Kościoła. Nie wynikają one z upływu czasu czy też niekorzystnych dla przechowywania zasobów archiwalnych warunków otoczenia, lecz z zagrożeń w swej sile oddziaływania nie do okiełznania. Rozważania prezentowane są kompleksowo na płaszczyźnie zarówno poznawczej, jak i utylitarnej. Autorzy odnoszą się do prawnych uwarunkowań bezpieczeństwa archiwów kościelnych w kontekście prawa kościelnego, by prowadząc analizę zagrożeń ze wspomnianych obszarów, wykazać ich specyfikę i wyjątkowy potencjał destrukcyjny wobec zasobów archiwalnych. Artykuł stanowi głos w dyskusji dotyczącej wypracowania w szerszej skali jednolitej i uporządkowanej koncepcji identyfikacji zagrożeń archiwów kościelnych, dając jednocześnie możliwość określenia ich zakresów.
Słowa kluczowe:
archiwum kościelne, zasoby archiwalne, bezpieczeństwo, bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo powszechne, porządek publiczny, zagrożenie, ochronaBibliografia
Źródła
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2009 nr 178, poz. 1380, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (DzU z 1983 nr 38, poz. 173, z późn. zm.).
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus. Praefatione, fontium annotatione et indice analytico-alphabetico ab Emo. Petro Card. Gasparri auctus. Typographi Pontificii MCMXVIII.
Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 2008.
Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2015, poz. 1422).
Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 września 2014 r. w sprawie zabezpieczania zbiorów muzeum przed pożarem, kradzieżą i innym niebezpieczeństwem grożącym ich zniszczeniem lub utratą (DzU z 2014, poz. 1240).
Rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych z dnia 25 sierpnia 2004 r. (DzU z 2004 nr 212, poz. 2153).
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU z 2010 nr 109, poz. 719).
Opracowania
Battelli Giulio, Archivio, w: Enciclopedia Cattolica, t. I, Città del Vaticano 1948, kol. 1832.
Bezpieczeństwo. Teoria – Badania – Praktyka, red. A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, Józefów 2015.
Bezpieczeństwo uczestników zgromadzeń religijnych, red. B. Wiśniewski, A. Prędecka, J. Bryk, A. Szela, Warszawa 2017.
Cieślarczyk Marian, Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeństwa i obronności państwa, Siedlce 2009.
Franciszek, Przemówienie do przełożonych i pracowników Tajnego Archiwum Watykańskiego, 4.03.2019, „L’Osservatore Romano”, (2019) nr 3, s. 37-38.
Gwardyński Robert, Kogut Bogusław, Szela Artur, Rzecz o ochronie zabytków w Polsce, Kraków 2017.
Kitler Waldemar, Skrabacz Aleksandra, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
Leszczyński Grzegorz, Ochrona dóbr kultury w razie szczególnych zagrożeń, w: Bezpieczeństwo dóbr kultury. Nowe idee i technologie, red. K. Sałaciński, Warszawa 2001, s. 43-51.
Lisiecki Marek, Jakość w zarządzaniu bezpieczeństwem obywateli, Lublin 2009.
Mizerski Włodzimierz, Graniczny Marek, Geozagrożenia, Warszawa 2017.
Nauki o bezpieczeństwie. Wybrane problemy badań, red. A. Czupryński, B. Wiśniewski, J. Zboina, Józefów 2017.
Pikulski Stanisław, Podstawowe zagadnienia bezpieczeństwa publicznego, w: Prawne i administracyjne aspekty bezpieczeństwa osób i porządku publicznego w okresie transformacji ustrojowo-gospodarczej, red. W. Bednarek, S. Pikulski, Olsztyn 2000, s. 99-108.
Podgórski Ryszard, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Bydgoszcz-Olsztyn 2007.
Porowski Rafał, Małozięć Daniel, Naukowe metody wspomagające proces ustalania przyczyn powstawania pożarów, w: Czerwona księga pożarów. Wybrane problemy pożarów oraz ich skutków, t. 2, red. P. Guzewski, D. Wróblewski, D. Małozięć, Józefów 2016, s. 151-211.
Wiśniewski Bernard, System bezpieczeństwa państwa. Konteksty teoretyczne i praktyczne, Szczytno 2013.
Wiśniewski Bernard, Kowalski Rafał, Kozioł Jerzy, Szyłkowska Monika, Bezpieczeństwo procesów decyzyjnych, Wrocław 2018.
Wojtkowski Ryszard, Czajka Anna, Boruszkowska Maria, Budynek archiwum. Wskazówki dla uczestników budowlanego procesu inwestycyjnego, Warszawa 2016.
Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, red. K. Jałoszyński, B. Wiśniewski, T. Wojtuszek, Bielsko-Biała 2007.
Wyzwania, szanse, zagrożenia i ryzyko dla bezpieczeństwa narodowego RP o charakterze wewnętrznym, red. R. Jakubczak, B. Wiśniewski, Szczytno 2016.
Zaccaria da S. Mauro, Archivio, w: Enciclopedia Cattolica, t. I, Città del Vaticano 1948, kol. 1830-1832.
Zboina Jacek, Bezpieczeństwo pożarowe obiektów muzealnych i ich zbiorów, Józefów 2018. (Crossref)
Zwęgliński Tomasz, Organizacja ewakuacji ludzi z obiektów sakralnych, w: Bezpieczeństwo uczestników zgromadzeń religijnych, red. B. Wiśniewski, A. Prędecka, J. Bryk, A. Szela, Warszawa 2017, s. 443-475.
Zwęgliński Tomasz, Smolarkiewicz Marcin, Gromek Paweł, Efekt kaskadowy współczesnym wyzwaniem zarządzania kryzysowego, Warszawa 2020.
Netografia
Francesco, Lettera apostolica in forma di „motu proprio”. Per il Cambiamento della denominazione da Archivio Segreto Vaticano ad Archivio Apostolico Vaticano, http://www.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20191022_archivio-apostolico-vaticano.html (dostęp: 8.03.2021).
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0001-8284-9830
Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej
Profesor nauk społecznych
https://orcid.org/0000-0002-0011-7271Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-2652-8068
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
