Księgi rachunkowe i metrykalne parafii ewangelickich w zasobie archiwum rodu Finck von Finckenstein
Anna Żeglińska
Uniwersytet Gdański , PolskaAbstrakt
W artykule przedstawiono procesy aktowórcze i archiwizację ksiąg rachunkowych i metrykalnych wytworzonych przez parafie ewangelickie znajdujące się w dobrach rodu Finck von Finckenstein. Ich analiza poszerza wiedzę na temat stosowanego w parafiach ewangelickich systemu kancelaryjnego oraz wyjaśnia i uzasadnia obecność akt proweniencji kościelnej w zasobie archiwów prywatnych. Zaprezentowane podejście badawcze pozwala dostrzec wartość źródłową ksiąg parafialnych, umożliwiając rozwijanie badań regionalnych, a także ogólniejszych, w tym archiwalnych.
Słowa kluczowe:
Finck von Finckenstein (rodzina); archiwa prywatne; archiwa rodowe; proces aktotwórczy; proces archiwizacji; akta patrymonialne; kościół ewangelicki; księgi rachunkowe; księgi metrykalne; metryki ochrzczonych; metryki zaślubionych; metryki zgonów; księgi rachunkowe; Prusy Książęce; Prusy Zachodnie; Prusy Wschodnie; Archiwum Państwowe w OlsztynieBibliografia
Dzieje protestantyzmu w Polsce. Przewodnik archiwalny, oprac. E. Alabrudzińska, G. Ja¬siński, H. Krajewska, współpr. O. Kiec, J. Rogall, Toruń 2001.
Grygier T., Sumariusz akt władzy naczelnej Prus Książęcych „Etats-Ministerium”, Odbitka „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, (1965) nr 1, s. 137-160.
Gut P., Ustrój, organizacja i działalność sądownictwa patrymonialnego we wschodnich prowincjach Prus w latach 1740-1849. Studium z dziejów instytucji prawnej, Szczecin-Warszawa 2013.
Jasiński G., Kościół ewangelicki na Mazurach w XIX wieku (1817-1914), Olsztyn 2003.
Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce. Informator, oprac. A. Laszuk, Warszawa 1998.
Kwiatkowska W., Kancelaria Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Prusach Zachodnich w latach 1817-1920 i pozostałe po niej akta, Toruń 2006.
Macholtz E., Materialien zur Geschichte der Reformation in Altpreussen und im Ermland, „Mitteilungen d. literärischen Gesellschaft Masovia”, 12 (1907) s. 67-94; 17 (1912) s. 1-41; 18 (1913) s.1-80; 19 (1914) s. 1-42.
Maksymowicz S., Układ akt w registraturach parafii ewangelickich w Prusach Wschodnich od końca XVI do początku XX wieku, „Echa Przeszłości”, 3 (2002) s. 87- 104.
Małłek J., Dwie części Prus. Studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku, Olsztyn 1987.
Małłek J., Ewangelicy na Mazurach w XVI-XX w., w: Opera selecta, t. 4: Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI-XX w.), Toruń 2012, s. 324-334.
Małłek J., Polen und Preussen vom 15. bis zum 18. Jahrhundert. Bestandsaufnahme und Perspektiven, Toruń 2011.
Małłek J., Powstanie i rozwój Kościołów ewangelickich w Prusach Książęcych (1525-1657), Prusach Brandenburskich (1657-1701) i Prus Wschodnich Królestwa Pruskiego (1701-1817), w: W 500-lecie Reformacji (1517-2017). Z dziejów kościołów ewangelickich w dawnych Prusach Królewskich i Książęcych. 2: Tereny dawnych Prus Książęcych, red. J. Kłaczkow, G. Jasiński, P. Birecki, Toruń 2017, s. 35-89.
Małłek J., Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI-XX w.), Toruń 2012.
Małłek J., Ustawa o rządzie Prus Książęcych z roku 1542. Studium z dziejów przemian społecznych i politycznych w lennie pruskim, Toruń 1967.
Meyers Orts- und Verkehrs-Lexikon des Deutschen Reichs: auf Grund amtlicher Unterlagen von Reichs-, Landes- und Gemeindebehörden, Hrsg. E. Uetrecht, Bd. 1: A-K, Leipzig-Wien 1912; Bd. 2: L-Z, Leipzig-Wien 1913.
Ryszewski B., Problemy i metody badawcze archiwistyki, Toruń 1985.
Skibiński J., Starostwa dziedziczne Prus Książęcych w XVII i XVIII wieku. Studium z dziejów przeobrażeń społeczno-ustrojowych, Olsztyn 1972.
Toeppen M., Historisch-comparative Geographie von Preussen. Nach den Quellen, Na-mentlich auch Archivalischen, Gotha 1858, http://prussia.online/Data/Book/hi/histo¬risch-comparative-geographie-von-preussen/Toeppen%20M.%20Historisch-comparati-ve%20Geographie%20von%20Preussen%20(1858)%20Google.pdf (dostęp: 15.05.2021).
Żeglińska A., Archiwalia i stan badań nad historią rodu Finck von Finckenstein, „Ko¬munikaty Warmińsko-Mazurskie”, (2004) nr 1, s. 19-25.
Żeglińska A., Abriss der Geschichte der ostpreußischen Archive von Familie Finck von Finckenstein, „Der Archivar”, (2018) z. 1, s. 58-62.
Żeglińska A., Wyszukiwanie w „Zintegrowanym Systemie Informacyjnym” – wnioski dla modyfikacji opisu archiwalnego, w: Symposia Archivistica, t. 4: Problemy archiwalnego opisu informacyjnego, red W. Chorążyczewski, A. Rosa, Warszawa 2017, s. 107-134.
Żeglińska A., Wyszukiwanie w bazach danych NDAP: szukajwarchiwach.pl, w: Symposia Archivistica, t. 3: Standaryzacja opisu archiwalnego, red. J. Bednarek i P. Perzyna, Warszawa 2016, s. 71-89.
Żeglińska A., Zastosowanie analizy procesów archiwotwórczych w opracowaniu pruskich archiwów rodowych, „Echa Przeszłości”, 10 (2009) s. 499-512.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
