„Oryginał został odnaleziony i nie zmienił właściciela”. Losy gnieźnieńskiego starodruku PL 178, zawierającego Officina ferraria

Michał Sołomieniuk ks.

doi:10.31743/abmk.12740

„Oryginał został odnaleziony i nie zmienił właściciela”. Losy gnieźnieńskiego starodruku PL 178, zawierającego Officina ferraria

Michał Sołomieniuk ks.

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie , Polska
https://orcid.org/0000-0002-3702-8096

DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.12740

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są losy starodruku z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, zawierającego m.in. unikat polskojęzycznego poematu Walentego Roździeńskiego pt. Officina ferraria z 1612 roku. Ten druk współoprawny został podarowany gnieźnieńskiej bibliotece kapitulnej jako dar testamentalny ks. Antoniego Dyamenta w 1885 roku. Wartość naukową i historyczną druku odkrył przed II wojną światową bibliotekarz i archiwista kapitulny ks. kan. Leon Formanowicz, a zbadał go naukowo prof. Roman Pollak, który w 1936 roku przygotował jego edycję. Druk, w czasie wojny zabrany przez Niemców do Poznania, wrócił do prawowitego właściciela po wojnie i został ponownie zinwentaryzowany w 1955 roku. W tym też roku ks. dr Stanisław Bross, wikariusz kapitulny archidiecezji gnieźnieńskiej w czasie uwięzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego, wypożyczył go bez powiadomienia kapituły metropolitalnej prof. Kornelowi Wesołowskiemu z Politechniki Warszawskiej. K. Wesołowski przetrzymywał druk do śmierci w 1977 roku, po czym wdowa po nim podarowała go Bibliotece Narodowej. Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku kapituła prymasowska w Gnieźnie bezskutecznie starała się o zwrot cennej książki. Ostatnio, w 2017 roku, badał gnieźnieński druk w Warszawie obecny dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie ks. Michał Sołomieniuk. W Bibliotece Katedralnej w Gnieźnie książka wciąż ma sygnaturę BK Pl 178.

Słowa kluczowe:

Officina ferraria, Walenty Roździeński, ks. Leon Formanowicz, prof. Roman Pollak, ks. Stanisław Bross, Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Biblioteka Katedralna w Gnieźnie, Biblioteka Kapitulna w Gnieźnie, Biblioteka Narodowa w Warszawie

Bibliografia

Źródła

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie (AAG)

Archiwum Zakładowe

Korespondencja nr 34/1959, 68/1959, 55/1960, 12/1961, 135/1978, 20/1979, 222/1983, 209/1985.

Akta Kapituły Metropolitalnej w Gnieźnie (A Cap.)

sygn. B 48 k. 270v, Protokoły posiedzeń.

Akta Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie, generalia (AKM I)

sygn. 1671, Teczka Archiwum Archidiecezjalnego 1949-1955.

sygn. 2756, Dziennik korespondencji 1953-1954.

Spuścizna ks. Leona Formanowicza (SP 317)

sygn. 10, Korespondencja 1931-1932. (Crossref)

sygn. 11, Korespondencja 1933-1934.

Archiwum PAN w Poznaniu

Roman Pollak P.III-63, nr 20 (korespondencja dotycząca Officina ferraria).

Biblioteka Kórnicka PAN (BK)

rkps 993, Silva rerum variarum publico et pseudo-politicarum utilium et inutilium ordine et sine ordine conscriptarum prout in Sylva quaerendarum per me I.C.G.C.K. advectarum et conscriptarum Anno Domini 1685.

Archiwum Zakładowe

Marian Pełczyński – teczka osobowa.

Opracowania

Damazyn Michał, Nie-ordynariusz gnieźnieński Stanisław Bross, „Roczniki Teologiczne”, 64 (2017) z. 3, s. 133-156. (Crossref)

Formanowicz Leon, Bibljoteka kapitulna w Gnieźnie, Poznań 1929.

Nowacki Józef, Formanowicz Leon, w: Polski słownik biograficzny, t. 7, red. K. Ajdukiewicz, W. Konopczyński, Kraków 1948-1958, s. 64-65.

Ocieczek Renarda, Główne kierunki recepcji „Officina ferraria” Walentego Roździeńskiego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach. Prace Historycznoliterackie Katedry Historii Literatury Polskiej”, 3 (1965) s. 49-125.

Pollak Roman, Staropolski poemat o górnikach i hutnikach, „Przegląd Współczesny”, 133 (1933) s. 112-124.

Roździeński Walenty, Officina ferraria abo huta y warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego. Poemat z roku 1612 z unikatu bibljoteki kapituły gnieźnieńskiej wydał Roman Pollak, Poznań 1933.

Roździeński Walenty, Officina ferraria abo huta y warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego (1612). Z Unikatu Bibljoteki Kapitulnej w Gnieźnie wydał, wstępem i przypisami zaopatrzył Roman Pollak, Katowice 1936.

Roździeński Walenty, Officina ferraria ábo hutá i Wárstát z Kuźniami szlachetnego dzieła Zelaznego, opr. R. Pollak, M. Radwan, S. Rospond, Ossolineum: Wrocław-Warszawa-Kraków 1962.

Officina ferraria abo huta i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego przez Walentego Roździeńskiego teraz nowo wydana, wyd. poprawione i uzupełnione R. Pollak, Katowice 1948.

Netografia

Mikoś Tadeusz, Profesor Tadeusz Dziekoński jako badacz górniczo-hutniczych dziejów, http://history-of-mining.pwr.wroc.pl/old/attachments/article/10/23Mikos-Profesor_Tadeusz_Dziekoński.pdf (dostęp: 5.06.2021).

AGH, Olszak Wacław, http://historia.agh.edu.pl/wiki/Wacław_Olszak (dostęp: 4.06.2021).

Encyklopedia PWN, Wesołowski Kornel Kazimierz, http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wesolowski-Kornel-Kazimierz;3994958.html (dostęp: 4.06.2021).

Pobierz

Opublikowane

2022-06-29

Sołomieniuk ks., M. (2022). „Oryginał został odnaleziony i nie zmienił właściciela”. Losy gnieźnieńskiego starodruku PL 178, zawierającego Officina ferraria. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 118, 439–456. https://doi.org/10.31743/abmk.12740