Ks. Ignacy Polkowski (1833-1888) w świetle jego spuścizny przechowywanej w Archiwum Kapitulnym na Wawelu
Jacek Urban ks.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1790-2601
Abstrakt
Życie i działalność ks. Ignacego Polkowskiego w świetle jego dokumentów osobistych przechowywanych w archiwum kapitulnym na Wawelu można sprowadzić do trzech miejsc: archiwów, bibliotek i muzeów kościelnych. Już jako student zaczął gromadzić księgozbiór, który ostatecznie liczył ok. 10 000 dzieł i był bogaty w inkunabuły, polonika XVI wieku, kopernikana i starodruki. Tematycznie miał charakter zbioru teologicznego i historycznego. Po powstaniu styczniowym, gdy ks. I. Polkowski osiadł w majątku hrabiów Skórzewskich w wielkopolskim Lubostroniu, został bibliotekarzem porządkującym ich zbiory. W wyniku kulturkampfu musiał opuścić Wielkopolskę i przybył do Krakowa, gdzie został dyrektorem archiwum kapitulnego na Wawelu. Rozpoczął wówczas porządkowanie jego zasobu i edytowanie najcenniejszych dokumentów. Jego praca (1878-1888) odcisnęła silne piętno na tej instytucji. Odtąd mówi się o archiwum przed I. Polkowskim i po I. Polkowskim. Duchowny w czasie pracy w Lubostroniu brał udział w pracach archeologicznych, które dostarczyły wielu obiektów dla muzeów archeologicznych. Równocześnie zajmował się medalierstwem.
Przedstawiony biogram ks. I. Polkowskiego powstał na podstawie materiałów archiwalnych dotychczas niedostępnych dla historyków, a znajdujących się w archiwum kapitulnym w Krakowie. Są to dokumenty osobiste ks. I. Polkowskiego gromadzone przez niego samego. Dlatego też prezentowany artykuł jest najbardziej szczegółowym opublikowanym biogramem tego kapłana. Przybliżono w nim działalność naukową ks. I. Polkowskiego, realizowaną najpierw w środowisku warszawskim, następnie poznańskim, a na końcu krakowskim. Przedstawiono go również jako świadka przełomowych wydarzeń na ziemiach polskich w XIX wieku: powstania styczniowego w Warszawie, kulturkampfu w Wielkopolsce, a w Krakowie – autonomii galicyjskiej i m.in. powstania Akademii Umiejętności.
Słowa kluczowe:
archiwum kapitulne w Krakowie, ks. Ignacy Polkowski, Wawrzyniec Polkowski, diecezja krakowska, spuścizna archiwalnaBibliografia
Źródła
Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (AKKK)
Spuścizna ks. Ignacego Polkowskiego I. Personalia. sygn. Pers 1-3, 6-8, 11-14, 18-20, 28, 31, 38-40, 43-48, 51-53, 55-56, 58-59, 61-65, 67, 69, 72- 73, 86.
Spuścizna ks. Ignacego Polkowskiego II. Korespondencja 1, sygn. Koresp. 1, 4, 7, 9, 11-14, 17-18, 20-21, 26, 29, 31-33, 36-42, 46, 48, 60, 65-67, 69-71, 74.
Spuścizna ks. Ignacego Polkowskiego III. Inne. bez sygn. Akta spadkowe po ks. Piotrze Polkowskim.
Opracowania
Bender Ryszard, Polkowski Ignacy, w: Polski słownik biograficzny, t. XXVII, Wrocław 1983, s. 322-324.
Chlebowski Bronisław, Bogoria, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 1, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, s. 279.
Domin Anna, Polkowski Ignacy, w: Słownik biograficzny polskich archiwistów kościelnych, t. 1, red. J. Marecki, Kraków 2017, s. 129-132.
Gramatowski Wiktor, Polkowski Ignacy, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa-Łódz 1972, s. 696-697.
Jędrzejczyk Dobiesław, Między teologią a historią (ks. Ignacy Polkowski 1833-1888), „Roczniki Łowickie”, VIII (2011), s. 218-228.
Kracik Jan, Polkowski Ignacy, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, red. H. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 399-406.
Linetty Jakub, Badania archeologiczne i historyczne ks. I. Polkowskiego (1833-1888) w Wielkopolsce, „Analecta. Studia i Materiały do Dziejów Nauki”, 23 (2014) z. 2, s. 7-53.
Linetty Jakub, Ksiądz Ignacy Polkowski (1833-1888), „Museion Poloniae Minoris”, 2 (2015) s. 94-97.
Nowak Janusz, Ksiądz Ignacy Polkowski – kolekcjoner i „książkołap” w latach 1872-1888, „Nasza Przeszłość”, 89 (1998) s. 245-272.
Pleszczyński Adolf, Dzieje Akademii Duchownej Rzymsko-Katolickiej Warszawskiej, Warszawa 1907.
Szczerba Anna, Pisarstwo historyczne krakowskiego duchowieństwa w latach 1795-1918, w: Krakowskie środowisko historyczne XV-XX w. Ludzie – idee – dzieła, red. T. Gąsowski, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 256-257.
Wyczawski Hieronim, Orzeszkowski Wincenty, w: Polski słownik biograficzny, t. XXIV, Wrocław 1979, s. 321.
Wyrzykowski Andrzej, Buliński Melchior, w: Polski słownik biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 125.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-1790-2601
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
