Archiwum kościoła św. Michała Archanioła w Michaliszkach (Białoruś) – los kolekcji na tle wydarzeń historycznych
Raisa Zianiuk
The Institute of History of the National Academy of Sciences of Belarus , Białoruśhttps://orcid.org/0000-0002-4743-3538
Abstrakt
W znaczeniu instytucjonalnym na Białorusi nie istnieją archiwa parafialne jako niezależne instytucje pełniące funkcję gromadzenia historycznej dokumentacji, jej właściwego przechowywania i udostępnienia badaczom. Wynika to z wielu czynników: kasacji klasztorów i zamykania kościołów w XIX wieku, kilku fal nacjonalizacji majątku kościelnego i prześladowań w XX wieku. Dlatego odkrycie zbioru dokumentów w kościele we wsi Michaliszki, który mimo historycznych wydarzeń społeczno-politycznych przetrwał, choć nie w całości, można traktować jako wyjątkowe wydarzenie. W niniejszym artykule archiwum rozumiane jest jako zbiór dokumentów związanych z historią i działalnością kościoła, parafii i/lub klasztoru i przechowywanych w kościele. Zgodnie ze wstępnie wykonanym uporządkowaniem i stworzonym inwentarzem archiwum składa się z 41 teczek, w większości złożonych z jednego dokumentu (np. księgi metrykalnej lub inwentarza). W artykule dokonano analizy ewolucji składu dokumentacyjnego archiwum, scharakteryzowano grupy dostępnych dokumentów oraz określono ich potencjał informacyjny.
Słowa kluczowe:
kanonicy regularni od pokuty, archiwa klasztorne, archiwa parafialne, księgi metrykalne, akta wizytacji, inwentarze, kasata klasztorów, BiałoruśBibliografia
Bonar Barbara, Klemenski Marcin, Nieznane źródła do dziejów zakonu kanoników regularnych od pokuty – wykaz przełożonych generalnych oraz prepozytów-infułatów klasztoru w Widzieniszkach – edycja źródłowa, w: „Nasza Przeszłość”, 132 (2019), s. 79-94. (Crossref)
Bruździński Andrzej, Kanonicy regularni od pokuty na ziemiach polskich, Kraków 2003.
[Giżycki Jan Marek] J.M.G., Kanonicy regularni od pokuty na Litwie w XIX w., w: Podręczna encyklopedya kościelna, t. XIX-XX, Warszawa-Kraków 1910.
Jaraszewicz Aliaksandr, Michajliszkauski klasztar auhuscincau, w: Wialikaje kniastwa Litouskaje. Encykłapiedyja, t. 2, Minsk 2006, s. 317.
Krahel Tadeusz, Martyrologia duchowieństwa archidiecezji Wileńskiej 1939-1945, Białystok 2017.
Kułagin Anatol, Katalickija chramy na Biełarusi, Minsk 2000.
Kułagin Anatol, Katalickija chramy Biełarusi, Minsk 2008.
Łopaciński Euzebiusz, Nieznane dane archiwalne do historii sztuki Wilna i W.X. Litewskiego od XVII do początków XIX w., „Prace i Materiały Sprawozdawcze Sekcji Historii Sztuki TPN w Wilnie”, III (1938/39) s. 49-107.
Morelowski Marian, Zarysy syntetyczne sztuki wileńskiej od gotyku do neoklasycyzmu z przewodnikom po zabytkach między Niemnem a Dzwiną, Wilno 1938-1939.
Sliuńkowa Inessa, Monastyri wostocznoj i zapadnoj tradicij. Nasledije architektury Biełarusi, Moskwa 2002.
Sytsko Kiryl, Dakumenty i materyjały kanca XVII-XX st. jak krynicy pa historyi Biełarusi, Minsk 2019 [kps, Biblioteka Narodowa Białorusi].
Trajdos Tadeusz, Kanonicy regularni od pokuty w Miednikach w ostatnim stuleciu Rzeczypospolitej (1695-1795), „Nasza Przeszłość”, 127 (2017) s. 21-52. (Crossref)
Trajdos Tadeusz, Najstarsze fundacje dla kanoników regularnych od pokuty w diecezji wileńskiej, „Nasza Przeszłość”, 119 (2013) s. 21-66.
Tyszkiewicz Konstanty, Wilija i jej brzegi. Pod względem hydrograficznym, historycznym, archeologicznym i etnograficznym, Drezno 1871.
Wialiki histaryczny atłas Biełarusi, t. 4, Minsk 2018.
Zianiuk Raisa, Kasacyja rymska-katalickich klasztarau u Mscisławie u XIX st., „Wiesnik Magiliouskaga dziarżaunaha uniwersiteta imia Kuliaszowa. Seryja A. Humanitarnyja nawuki”, (2021) № 1, s. 35-41.
Zieniuk Raisa, Organizacija, dejatelnost i sudby archiwow rimsko-katoliczeskich monastyriej Biełarusi w konce XVIII – XIX wiekie, „Westnik Brianskogo gosudarstwennogo uniwersiteta”, 2020 № 3, s. 62-71.
Netografia
Gabruś Tamara, Sakralnaja pamiać Astrawieczczyny, „Nasza Wiera”, (2005) № 33, https://media.catholic.by/nv/n33/art12.htm (dostęp: 10.11.2021).
Marakou Leanid, Represawanyja katalickija duchounyha, kansekrawanyja i swieckija asoby Biełarusi 1917-1964, http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-kataliki/svyatyni-belarusi-4astka-1.html (dostęp: 10.11.2021).
The Institute of History of the National Academy of Sciences of Belarus https://orcid.org/0000-0002-4743-3538
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
