Prymas polski Stefan kardynał Wyszyński jako kontynuator nauczania Augusta kardynała Hlonda w realizacji odnowy narodu poprzez jasnogórskie sanktuarium
Jan Pietrzykowski SDB
Uniwersytet Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5414-3902
Abstrakt
Jasna Góra po obronie przed wojskami szwedzkimi (1655) i ślubach Jana Kazimierza (1656) stawała się sukcesywnie sanktuarium narodowym i duchową stolicą Polski. Trwałość kultu maryjnego jest wyrazem symbiozy narodu z Kościołem w dziedzinie religijno-moralnej, kulturalnej, społecznej i politycznej. Główne uroczystości maryjne łączono z obchodami Konstytucji 3 Maja (Matki Bożej Królowej Polski), masowymi pieszymi pielgrzymkami: 15 sierpnia (uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i 26 sierpnia (uroczystość Matki Boskiej Jasnogórskiej), a także 8 września (święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny). Wielcy prymasi Polski: kard. August Hlond i kard. Stefan Wyszyński byli konfratrami zakonu paulinów. Oni też ważniejsze decyzje podejmowali na Jasnej Górze podczas obrad Konferencji Episkopatu Polski, Komisji Prawnej czy Rady Głównej. W sanktuarium narodowym odbył się Pierwszy Synod Plenarny Odrodzonej Polski (1936), zakończone centralne obchody Sacrum Poloniae Millenium (1966) oraz liczne ślubowania i akty oddania. Wymienieni prymasi przybywali często na modlitwę przed cudownym obrazem Czarnej Madonny zarówno prywatnie, okazjonalnie, jak i urzędowo. Kardynał A. Hlond w okresie międzywojennym uczestniczył głównie w pielgrzymkach grup zawodowo-stanowych. Po II wojnie światowej w okresie komunistycznym, za kolejnego prymasa, na masową skalę rozwinął się pieszy ruch pielgrzymkowy. Kardynał S. Wyszyński przez cały okres prymasowskiego posługiwania w kazaniach i przemówieniach powoływał się na zdania o tematyce maryjnej wypowiedziane przez swojego poprzednika na łożu śmierci, które określał jako duchowy testament.
Słowa kluczowe:
August Hlond, Stefan Wyszyński, Jasna Góra, sanktuarium, Jasnogórskie Śluby NaroduBibliografia
Źródła
Acta Hlondiana. Materiały do życia i działalności kardynała Augusta Hlonda, prymasa Polski 1881-1948, zebrał ks. S. Kosiński, t. 1, cz. 2; t. 3, cz. 2; t. 3, cz. 3; t. 5, cz. 18, Ląd 1966, 1967, 1970, 1978 (mps).
Archiwum Diecezji Siedleckiej
sygn. K III, Zjazdy Biskupów Polski (Konferencje Episkopatu Polski), Protokoły ze Zjazdów Biskupów Polski.
Archiwum Instytutu Prymasowskiego Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Choszczówce Stefan kardynał Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1976, t. LIII, t. LIV, mps.
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 4: (1511-1870), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005.
Hlond August, Dzieła wybrane 1897-1948, t. 1, red. J. Konieczny, Toruń 2003.
Hlond August, Na straży sumienia narodu. Wybór pism i przemówień z przedmową prof. dr. Oskara Haleckiego, Warszawa 1999.
Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. 9: Homilie i przemówienia z pielgrzymek – Europa, cz. 1: Polska, Kraków 2008, s. 47-51.
Kodeks Miraculum B. B. Monasteri Częstochoviensis tomus primus (rkps).
List Apostolski Ojca Świętego Jana Pawła II na rozpoczęcie Roku Jubileuszowego Matki Bożej Jasnogórskiej, „Studia Claromontana”, 3 (1983) s. 5-8.
Listy Pasterskie Episkopatu Polski 1945-1974, Paris 1975.
Mikołaj z Wilkowiecka, Historyi o Obrazie w Częstochowie Panny Maryey y o cudach rozmaitych tej wielebny Tablice, Kraków 1568.
Rasinius Piotr, Historia pulchra et stupendis miraculis referta imagines Mariae, Cracoviae 1523.
Tomczak Władysław, Uchwała synodu krakowskiego z 1621 r. o malarstwie sakralnym, „Sztuka i Krytyka”, 2(1957) s. 174- 184.
Wyszyński Stefan, Głos z Jasnej Góry, red. M. Okońska i in., Warszawa 1984.
Wyszyński Stefan, Listy pasterskie prymasa Polski 1946-1974, Paris 1975. (Crossref)
Wyszyński Stefan, Pro Memoria, t. 1: 1946-1952, red. P. Skibiński, Warszawa-Gniezno 2017.
Wyszyński Stefan, Wszystko postawiłem na Maryję, Paris 1980.
Wyszyński Stefan, Zapiski więzienne, Paris 1982.
„… z głęboką perspektywą w dal”. Przemówienia, kazania i wspomnienia Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, o Słudze Bożym kard. Auguście Hlondzie, Prymasie Polski, oprac. W. Necel we współpracy z Instytutem Prymasowskim Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Szczecin 1998.
Opracowania
Amato Angelo, Kult Maryi Wspomożycielki u ks. Bosko. Maryjny wymiar życia chrześcijańskiego, w: Kult Maryi Wspomożycielki Wiernych, red. S. Kuciński, Kraków 1997, s. 33-51.
Brzezińska Romana, Ku zwycięstwu. Victores, Ząbki 2004.
Desramaut Francis, Studium wstępne do biografii św. Jana Bosko, t. 4: Założyciel zakonny (1859-1966), tłum. T. Jania, Kraków 1992.
Jabłoński Zachariasz Szczepan, Ewolucja ideowa Lwowskich Ślubów Królewskich ku Jasnogórskim Ślubom Narodu odczytana na przełomie tysiącleci, w: Przesłanie Jubileuszu 350-lecia zwycięskiej obrony Jasnej Góry (1655), red. S.Z. Jabłoński, Jasna Góra-Częstochowa 2005, s. 138-168.
Jabłoński Zachariasz Szczepan, Z dziejów kultu Matki Boskiej częstochowskiej w XVI w., „Studia Claromontana”, 2 (1981) s. 65-80.
Karolczuk Monika, Polska. Przewodnik pielgrzyma, Kraków 2016.
Kołodziej Bernard, Ślubowania narodowe (1946) pod patronatem kardynała Augusta Hlonda, Prymasa Polski, w: Królowa Korony Polskiej od ślubów króla Jana Kazimierza do kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. J. Dzięgielewski, T. Krawczak, J. Zbudniewek, Jasna Góra-Warszawa 2006, s. 301-310.
Kosiński Stanisław, Hlond a sprawa brzeska, „Studia Gnesnensia”, 9 (1990) s. 93-113.
Kosiński Stanisław, Rola Kościoła i kultu maryjnego w życiu i nauczaniu kardynała Augusta Hlonda, „Odpowiedzialność i Czyn”, 3 (1989) s. 7-26.
Kosiński Stanisław, Schemat biograficzny kard. Augusta Hlonda, prymasa Polski 1881-1948, „Nasza Przeszłość”, 42 (1974) s. 8-24.
Kosiński Stanisław, Wielcy czciciele Maryi Wspomożycielki Wiernych w odrodzonej Polsce, w: Maryja Wspomożenie Wiernych. Studium dogmatyczno-historyczne, red. S. Pruś, Warszawa 1986, s. 292-325.
Lemoyne Giovanni Battista, Memorie biografiche del venerabile don Giovanni Bosco, t. 7, Torino 1909.
Łuszczak Dominik, Koronowane kopie Matki Bożej Jasnogórskiej od XV do XVII wieku w Polsce, „Studia Claromontana”, 10 (1989) s. 184-202.
Myszor Jerzy, Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.
Nawrot Edward, Pierwszy Krajowy Kongres Eucharystyczny w Polsce, Wrocław 1997.
Piasecki Bronisław, Ostatnie dni Prymasa Tysiąclecia, Rzym 1982.
Pietrzak Jerzy, Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945-1948, t. 1-2, Poznań 2009.
Pietrzykowski Jan, Kopie Hodegetrii Jasnogórskiej na ziemiach polskich, w: Ku pokojowi z przyrodą, człowiekiem i Bogiem. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu Zbigniewowi Łepce z okazji 70. rocznicy urodzin, red. R. Sadowski, J. Wąsowicz, Warszawa 2022, s.73-87.
Pietrzykowski Jan, Salezjanie w Lutomiersku wczoraj a dziś, „Seminare. Poszukiwania naukowo-pastoralne”, 12 (1996) s. 291-310.
Pietrzykowski Jan, Wkład salezjanów w upowszechnianie kultu Maryi Wspomożycielki Wiernych w Polsce, w: Kościół w Polsce. Dzieje i kultura, t. 17, red. J. Walkusz, Lublin 2018, s. 137-158.
SW [Stefan Wyszyński], Katolicy polscy wobec ślubowania młodzieży, „Ateneum Kapłańskie”, 22 (1936) t. 39, s. 187-191.
Tomziński Jerzy, Jasnogórska Maryja w służbie ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, „Studia Claromontana”, 2 (1981) s. 5-45.
Walkusz Jan, Kardynał August Hlond jako promotor kultu eucharystycznego, w: Kardynał August Hlond 1881-1948. Pasterz, nauczyciel, świadek, red. M. Grygiel, Poznań 2010, s. 105-120.
Wilk Stanisław, Il cardinale August Hlond organizatore della vita ecclesiatica in Polonia, w: Il cardinale August J. Hlond primate di Polonia (1881-1948), red. S. Zimniak, Roma 1999, s. 75-86.
Wilk Stanisław, Nadzwyczajne uprawnienia Prymasa Polski Augusta kard. Hlonda w świetle dokumentów Stolicy Apostolskiej, Lublin 2020.
Wirth Morand, Da don Bosco ai nostri giorni. Tra storia e nuove sfide (1815-2000), Roma 2000.
Włosek Maria, Maryjny wymiar duszpasterskiej posługi kardynała Augusta Hlonda, Kraków 2004.
Wyrwas Stanisław, Dzieje Kultu Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, w: Studia z dziejów liturgii w Polsce, t. 2, red. M. Rechowicz, W. Schenk, Lublin 1976, s. 403-462.
Z księdzem prymasem Augustem Hlondem na co dzień, oprac. S. Kosiński, Ląd nad Wartą 1990.
Zahorski Witold, Prymas Polski kardynał August Hlond we Francji (1940-1944), w: Prymas Polski kard. August Hlond wobec wielkich konfliktów epoki: drugiej wojny światowej i zimnej wojny, red. L. Kuk. S. Zimniak, Roma 2012, s. 66-80.
Zaleski Wincenty, Jasna Góra 1382-1982, Łódź 1982.
Zbudniewek Janusz, Historyczne „Te Deum Laudamus” Narodu Polskiego w dniu 3 maja 1966 roku na Jasnej Górze, „Studia Claromontana”, 35 (2020) s. 127-220.
Zbudniewek Janusz, Kardynał August Hlond w dziejach jasnogórskiego klasztoru i zakonu paulinów, „Studia Claromontana”, 10 (1989) s. 91-183.
Zieliński Zygmunt, Mit Polak-katolik, w: Kościół i naród w niewoli, red. Z. Zieliński, Lublin 1995, s. 19-30.
Zimniak Stanisław, Dusza wybrana. Salezjański rodowód kardynała Augusta Hlonda prymasa Polski, Warszawa-Rzym 2003.
Zimniak Stanisław, Miłość – Słowo – Czyn. Sługa Boży ks. August kard. Hlond w perspektywie teologicznej i salezjańskiej, Warszawa 2009.
Zimniak Stanisław, Zwycięstwo Maryi. Proroctwo kardynała Augusta Hlonda, Warszawa 2007.
Uniwersytet Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0001-5414-3902
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
