Nota o Karmelitach rezydencji Krwi Chrystusa w Poznaniu w XVIII i XIX wieku
Marcin Michał Puziak ks.
Wyższe Seminairium Duchowne Diecezji Bydgoskiej, Bydgoszcz , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1679-5317
Abstrakt
Przechowywany w Archiwum Karmelitów na Piasku w Krakowie rękopis Decretale provinciae strictioris observantiae (sygn. 168) zawiera akta kapituł i definitoriów wielkopolskiej prowincji (a najpierw wikariatu) karmelitów strictioris observantiae z lat 1700-1846. Analiza tych akt pozwala zrekonstruować listę obsady osobowej poznańskiej rezydencji Krwi Chrystusa za lata 1712-1817, gdyż w aktach z tego okresu pojawiają się odpowiednie zapisy. Pozwala to uzupełnić i zweryfikować dane, jakie można wyselekcjonować z Kroniczki rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej, której edycję opublikował Jacek Wiesiołowski w 2005 roku. Oba teksty stanowią zasadniczą bazę źródłową, którą w ograniczonym zakresie uzupełniają analogiczne akta zakonne z innych rękopisów niż ten wymieniony (Liber decretalis in quo ordinatione notabiles capitulorum provincialium congregationum etiam annualium etiam annualium et visitationum provincialium, 1742-1833, sygn. 169; Liber decretalis…, 1742-1781, sygn. 170; Liber decretalis…, 1769-1864, sygn. 171; Liber decretalis, 1797-1862, sygn. 172; Protokoły kapituł prowincjalnych i posiedzeń definitorów prowincji, 1835-1864, sygn. 173) oraz dane zgromadzone przez Grzegorza Kloskowskiego w jego artykule z 2012 roku – Karmelici trzewiczkowi prowincji wielkopolskiej w XVII-XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 149-270). Zestawienie ujęte w tabeli porządkuje chronologicznie kolejność prezydentów rezydencji oraz pozostałych zakonników tam przebywających według dat ustanowienia na kapitule lub definitorium. Karmelici przebywający w rezydencji po 1817 roku aż do 1843 roku (Fortunat Lesnau, Cyryl Golonka i Antoni Zakrzewski) byli ostatnimi ją zamieszkującymi (ostatni zmarł C. Golonka). Uwagi o prezydentach rezydencji dotyczą danych o ich wieku i długości przełożeństwa na tej placówce.
Słowa kluczowe:
karmelici, karmelici trzewiczkowi, Poznań, rezydencja Krwi Chrystusa w Poznaniu, klasztor karmelitówBibliografia
Źródła archiwalne
Archivio Generale dell’Ordine Carmelitano, Rzym
sygn. II Polonia Commune 1 comm. Prov. Poloniae Maioris, Cathalogus religiosorum Prov[inti]ae SS. Corp[oris] Ch[ris]ti Majoris Poloniae S.O.
Archiwum OO. Karmelitów w Krakowie (AKKr)
sygn. 168, Decretale provinciae strictioris observantiae [1700-1846].
sygn. 169, Liber decretalis in quo ordinatione notabiles capitulorum provincialium congregationum etiam annualium etiam annualium et visitationum provincialium [1742-1833].
sygn. 170, Liber decretalis… [1742-1781].
sygn. 171, Liber decretalis… [1769-1864].
sygn. 172, Liber decretalis… [1797-1862].
sygn. 173, Protokoły kapituł prowincjalnych i posiedzeń definitorów prowincji… [1835, 20 IX – 24 VIII 1864].
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy (APB)
sygn. 430/59, Acta Capituli Provincialis Provinciae Maioris Polonie Sanctissimi Sacramenti ordinis Fratrum B. M. V. de Monte Carmelo S.O. Sub Praesidentia A.R.P. Bertholdi a So Adalberto S.I.L.I. Exprovincialis custodis Provinciae commisari Generalis in Conventu [1793-1806].
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy
sygn. Rkp 578/II, Descriptus ex alio Libro inscipiendo abanno domini 1672, https://kpbc.umk.pl/publication/10376 (dostęp: 10.09.2021).
sygn. Rkp 559/II, Liber perceptarum et expensarum Confraternitatis B M [Beate Mariae] Virginis Sacri Scapularis, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/6273/edition/31978 (dostęp: 10.09.2021).
Źródła drukowane
Acta Capitulorum Generalium Ordinis Fratrum B. V. Mariae de Monte Carmelo, vol. 2: Ab anno 1598 usque ad annum 1902, ed. G. Wessels, Romae 1934.
„Kościelny dziennik urzędowy dla Archidyecezyi Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Kirchliches Amtsblatt für die Erzdiözesen Gnesen und Posen”, 14 (1899) nr 7, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/115188/edition/126048 (dostęp: 20.09.2021).
Kroniczka rezydencji Karmelitów Trzewiczkowych w Poznaniu przy kościele Najświętszej Krwi Pana Jezusa na ul. Żydowskiej, oprac. J. Wiesiołowski, Poznań 2005.
Nekrolog ś.p. ks. Cyrylla Golonki, karmelity, „Gazeta Kościelna”, 1 (1843) nr 49, s. 390, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/228334/edition/210071 (dostęp: 20.09.2021).
Ordo Officii Divini ad Usum Almae Ecclesiae Metropolitanae et Archi-Dioec. Posnaniensis Pro Anno Domini MDCCCXXXVII, Poznań 1837, https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/196391/edition/182464 (dostęp: 20.09.2021).
Opracowania
Chodynicki Ignacy, Wiadomość historyczna o fundacjach klasztorów Zakonu Karmelitańskiego, Lwów 1846.
Chomentowska Edyta, Bibliografia schematyzmów zakonów męskich z ziem dawnej Rzeczypospolitej z lat 1718-1918, Lublin 2016.
Gach Piotr Paweł, Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914, Lublin 1984.
Grzanka Bartłomiej, Grzanka Małgorzata, Kłodawscy karmelici w źródłach zakonnych z XVIII i XIX w. Przyczynek do badań nad strukturą kłodawskiego klasztoru, „Rocznik Kolski”, 7 (2017) s. 59-86.
Kloskowski Grzegorz, Karmelici trzewiczkowi prowincji wielkopolskiej w XVII-XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 149-270. (Crossref)
Kolak Wacław, Katalog archiwum klasztoru oo. Karmelitów w Krakowie „na Piasku” 1398-1945 (1988), Kraków 1997.
Krajewski Mirosław, Anastazy, w: Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002, s. 58.
Krucki Łukasz, Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej. Katalog druków przechowywanych w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, Gniezno 2016.
Kusztelski Andrzej, Kościół Bożego Ciała w Poznaniu, późnośredniowieczne sanktuarium, jagiellońska fundacja. Historia i architektura, „Nasza Przeszłość”, 94 (2000) s. 177-220.
Lange Magdalena, Źródła do dziejów zakonów w Polsce w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, „Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski”, 4 (2009) s. 333-408. (Crossref)
Librowski Stanisław, Katalog rubrycel i schematy zmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w Księgozbiorze Podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Cześć 1: Rubrycele i schematyzmy diecezjalne. Zeszyt 1: Diecezja augustowska – archidiecezja krakowska, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 23 (1971) s. 213-310. (Crossref)
Librowski Stanisław, Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Część 1: Rubrycele i schematyzmy diecezjalne. Zeszyt 3: Diecezja podlaska – diecezja warmińska, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 25 (1972) s. 39-113. (Crossref)
Łukasz (Serafin) Gieburowski, http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=1049 (dostęp: 20.09.2021).
Neumann Piotr Franciszek, Wykaz personalny klasztorów diecezji poznańskiej z 1812 roku. Rękopis OA II 40 w Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 79 (2003) s. 391-428. (Crossref)
Noryśkiewicz Jan Kanty, Sekularyzacja klasztorów w Wielkopolsce przez rząd pruski, „Przegląd Teologiczny”, 6 (1925) s. 249-282.
Noskowicz Mieczysław, Najświętsze trzy Hostje 1399, Poznań 1926.
Panek Bronisław, Prowincjałowie karmelitów na ziemiach polskich (1397-1997), „Saeculum Christianum”, 4 (1997) nr 2, s. 43-83.
Puziak Marcin, Przeorzy karmelitańskiego konwentu w Bydgoszczy w latach 1728-1816 w świetle akt kapituł prowincjalnych, „Studia Bydgoskie”, 10 (2016) s. 267-294.
Puziak Marcin, Uwagi o prowincjałach karmelitańskiej Wielkopolskiej Prowincji Najświętszego Sakramentu w XVIII w., „Studia Bydgoskie”, 11 (2017) s. 165-194.
Rankowski Leon, Opis kościoła Bożego Ciała w Poznaniu, Poznań 1930.
Ratajczak Tomasz, Kościół Bożego Ciała w Poznaniu, Poznań 2014.
Smet Joachim, I Carmelitani, t. III/A, Roma 1996.
Trajdos Tadeusz Mikołaj, Legenda Bożego Ciała u poznańskich karmelitów i działalność kultowa klasztoru w I połowie XV w., „Kronika Miasta Poznania”, 60 (1992) nr 3-4, s. 27-44. (Crossref)
Trajdos Tadeusz Mikołaj, U zarania karmelitów w Polsce, Warszawa 1993.
Zyglewski Zbigniew, Duchowieństwo w księgach brackich bydgoskich karmelitów, „Kronika Bydgoska”, 30 (2008) s. 21-50.
Wyższe Seminairium Duchowne Diecezji Bydgoskiej, Bydgoszcz https://orcid.org/0000-0002-1679-5317
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
