Zabytkowe tekstylia w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach w świetle badań reinwentaryzacyjnych
Abstrakt
Prace reinwentaryzacyjne w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach, podjęte w 2020 roku, dofinansowane przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”, objęły zabytkowe tekstylia szyte z tkanin XV-XX-wiecznych gromadzone w magazynie od wielu lat. Ujawniły ponad 140 obiektów (ornatów, kap, mitr, dalmatyk, stuł, manipularzy, palek kielichowych, burs), z których tylko znikoma część była już wcześniej skatalogowana. Pozostałe są w dużej mierze nieznanej proweniencji, zniszczone, często po wielokroć reperowane i przeszywane. Tylko nieliczne z nich odnajdujemy w katalogach zabytków sztuki w Polsce czy w kartach inwentaryzacyjnych gromadzonych w biurze Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. W ramach prac reinwentaryzacyjnych objęto staranną dokumentacją merytoryczną i fotograficzną wszystkie zgromadzone w zbiorach Muzeum Diecezjalnego zabytkowe paramenty, a także umieszczono ponad 150 z nich na wystawie online Splendor Podlasia (https://splendorpodlasia.pl), by pozwolić poznać ów interesujący zasób szerokiemu gronu odbiorców. Treść artykułu dotyczy także podjęcia badań nad historią dwu najstarszych, późnogotyckich tkanin, z których uszyto ornaty, oraz powtórnego połączenia w całość, przez lata rozproszonego, uroczystego kompletu (sacra paramenta i sacra indumenta) bp. Franciszka Kobielskiego (1679-1755).
Słowa kluczowe:
Splendor Podlasia, Muzeum Diecezjalne w Siedlcach, inwentaryzacja, zabytkowe tekstylia kościelne, bp Franciszek Kobielski, ornat, mitra, palkaBibliografia
Źródła
Archiwum Diecezji Siedleckiej (ADS)
sygn. D 146, IV, karty: 228-229, Akta parafii Sadowne, Visitatio Generalis Eclesiae Parochialis Sadoviensis […] die 4 septembris 1835, wizytację przeprowadził ks. Teodor Majewski, prałat, scholastyk kapituły katedralnej podlaskiej, prepozyt stężycki, wizytator generalny.
Inwentarz Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach
Opracowania
Dmowski Rafał, Unitis Viribus. Diecezja Podlaska w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2013.
Forstner Dorothea OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej. Leksykon, Warszawa 2001.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. X, Województwo warszawskie, z. 26, Powiat węgrowski, red. I. Galicka, D. Kaczmarzyk, Warszawa 1964.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XVIII, Województwo lubelskie, z. 2. Powiat Biała Podlaska, red. K. Kolendo-Korczakowa, A. Oleńska, M. Zgliński, Warszawa 2006.
Kolendo-Korczakowa Katarzyna, Działalność ekonomiczna Anny z Sanguszków Radziwiłłowej – manufaktury hafciarskie w świetle nowych znalezisk, w: Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, red. T. Kostkiewiczowa, A. Roćko, Warszawa 2005, s. 193-202.
Mańkowski Tomasz, Polskie tkaniny i hafty XVI-XVIII wieku, Wrocław 1954.
Michałowska Marta, Leksykon włókiennictwa, Warszawa 2006.
Mirończuk Robert, Janów Biskupi. Miasto rezydencjalne biskupów łuckich (1465-1796) i podlaskich (1818-1867), Kraków 2018.
Nowowiejski Antoni Julian, Wykład liturgii kościoła katolickiego, t. 2, Płock 1905.
Ozga Magdalena, Zespół haftowanych tkanin liturgicznych fundacji Anny z Sanguszków Radziwiłłowej, „Studia Waweliana” 14 (2009) s. 89-102.
Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa 2016.
Smulikowska Ewa, Prospekty organowe w dawwnej Polsce, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1989.
Szczepaniak Paweł, Geneza i ewolucja szat liturgicznych: ornat, dalmatyka, kapa. Zabytkowe szaty liturgiczne bazyliki mniejszej w Sieradzu, „Kwartalnik Wydziału Teologicznego UMK”, 47 (2019) nr 3, s. 91-110. (Crossref)
Turowicz Anna, Nagrobek Biskupa Kobielskiego w Janowie Podlaskim; nieznane dzieło Franciszka Placidiego, „Podlaski Kwartalnik Kulturalny”, 14 (2000) nr 4, s. 5-14.
Trzaskalik-Wyrwa Małgorzata, Organy Diecezji Siedleckiej, katalog, Siedlce 2016.
Netografia
Franciszek Antoni Kobielski, https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Antoni_Kobielski (dostęp: 1.12.2020).
Jan Mazur, https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Mazur_(biskup) (dostęp 1.12.2022)
Splendor Podlasia, https://splendorpodlasia.pl (dostęp: 7.03.2022).
Muzeum Diecezjalne w Siedlcach https://orcid.org/0000-0002-7785-0439
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
