Polskie ślady w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli
Agnieszka Bender
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0432-7436
Abstrakt
Mentorella jest jednym z najstarszych sanktuariów maryjnych w Italii. Od ponad 160 lat posługują w nim polscy zmartwychwstańcy. Według tradycji sanktuarium wznosi się w miejscu nawrócenia trybuna rzymskiego Placyda (przełom I i II wieku po Chr.). Papież Grzegorz I Wielki przekazał Mentorellę benedyktynom z Subiaco. Po ich pięciusetletnim pobycie pozostały fragmenty architektury z IX wieku, romańska bryła świątyni z XII wieku oraz kilka artefaktów (najważniejsze to figura Pani Mentorelskiej). Kolejnymi gospodarzami byli jezuici, którzy opiekowali się tym miejscem do kasaty zakonu w 1773 roku. Widomym śladem ich obecności jest obraz św. Stanisława Kostki w kościele. W 1857 roku opuszczony kościół i klasztor papież Pius IX powierzył nowo powstałemu, założonemu przez Polaków zgromadzeniu zmartwychwstańców. Dzięki ich staraniom odnowiono budynki kościelne, a kościół ozdobiono malowidłami i artefaktami autorstwa członków zgromadzenia oraz uznanych artystów, m.in. Edwarda Brzozowskiego czy Tomasza Oskara Sosnowskiego. Przed 1970 rokiem wykonano witraże, które wpisywały się w obchody tysiąclecia chrztu Polski we Włoszech.
Najwcześniejszy zachowany wpis Karola Wojtyła w księdze gości sanktuarium w Mentorelli pochodzi z 1965 roku. Jednak hierarcha nawiedził to miejsce ponad 30 razy, w tym osiem razy jako papież. Były to wizyty prywatne, skoncentrowane na modlitwie i odpoczynku. Aktualnie można odwiedzić tzw. pokój papieski, ze zgromadzonymi artefaktami po Janie Pawle II. Pamiątką po jego wizytach jest także górski szlak 502 nazwany Sentiero Karol Wojtyła. Papieża upamiętnia także figura w brązie, umieszczona przed wejściem do kościoła. Kilkadziesiąt fotografii z odwiedzin sanktuarium przez Jana Pawła II oraz prezydenta RP Andrzeja Dudę zmartwychwstańcy eksponują w jednym z pokoi na parterze budynku klasztornego.
Słowa kluczowe:
Mentorella, sanktuarium maryjne, zmartwychwstańcy, muzeum kościelne, Jan Paweł IIBibliografia
Opracowania
Bartoni Laura, Le vie degli artisti. Residenze e botteghe nella Roma barocca dai registri di Sant’Andrea della Frate (1650-1699), Roma 2012.
Bender Ryszard, Chrześcijanie w polskich ruchach demokratycznych XIX stulecia, Warszawa 1975.
Cascioli Giuseppe, Memorie storico-critiche del santuario di Nostra Signora di Mentorella, Roma 1901.
Choptiany Michał, Walewska Joanna, Miłosierdzie historii i cyfrowe samobójstwo. Archiwum na skrzyżowaniu analogu i cyfry, „Kultura Współczesna”, 22 (2014) nr 4, s. 77-92.
Crielesi Alberto, Due brevi vie della penitenza, „Lunario Romano”, XXVII (1999) s. 160-184.
Czaczkowska Ewa Katarzyna, Kardynał Wyszyński. Biografia,, Kraków 2013.
Czerniecki Stefan, Tutaj Wojtyła rozmawiał z Niebem, „Niezależna Gazeta Polska Nowe Państwo”, (2018) nr 3, s. 84-89.
Della Riccia Ettore, Un ricordo giornalistico legato all’elezione di Papa Wojtyla nell’ottobre del 1978, w: Strenna dei Romanisti, t. XLIII, Roma 1982, s. 168-175.
Fachechi Grazia Maria, Bracci Susanna, Romanesque polychrome wood sculptures in Italy: towards a Corpus and a comparative analysis of the data from art-historical and technical studies, „Medievalista”, (2019) nr 26, s. 1-27. (Crossref)
Findlen Paula, Athanasius Kircher. The Last Man Who Knew Everything, London 2004. (Crossref)
Fokciński Hieronim, Obchody Tysiąclecia Chrztu Polski we Włoszech, „Polonia Włoska. Biuletyn Informacyjny”, 21 (2016) nr 3-4, s. 24-27.
Hylla Bernard, Mentorella. Przewodnik, Mentorella 2013.
Iwicki John, Charyzmat Zmartwychwstańców. Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego, t. II, Kraków-Kielce 2007.
Jan Paweł II, Przemówienie w Sanktuarium na Mentorelli (29 października 1978 r.), w: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, t. I, Città del Vaticano 1978, s. 78.
Kajdański Edward, Michał Boym – ostatni wysłannik dynastii Ming, Warszawa 1988,
Kałuski Marian, Michał Boym – Polak ambasadorem chińskim, „Studia Polonijne”, 24 (2003), s. 57-83.
Konior Jan, Historia polsko-chińskich kontaktów kulturowych w XVII w. (na przykładzie misji jezuickich), Kraków 2013.
Kuzicki Jerzy, Duszpasterstwo emigracji polskiej w Rzymie i innych krajach włoskich w latach 1795-1863; okoliczności powstania, postulaty i kierunki badawcze, „Studia Polonijne”, 39 (2018) s. 45-73. (Crossref)
Lameński Lechosław, Tomasz Oskar Sosnowski 1810-1886, Lublin 1997.
Lorenzon Massmiliano, Totila, re dei Goti, Venezia 2013 [mps, Universita Ca’Foscari Venezia].
Melbechowska Aleksandra, O dwóch polskich „nazareńczykach” – Edwardzie Brzozowskim i Leopoldzie Nowotnym, „Biuletyn Historii Sztuki”, XXXI (1969) nr 1, s. 107-120.
Micewski Bolesław, Zmartwychwstańcy, w: Encyklopedia katolicka, t. XX, red. E. Gigilewicz, Lublin 2014, kol. 1457-1458.
M.N. [Michał Nawrocki], Kronika, „Roczniki Kolegium Polskiego w Rzymie”, III (1904) z. VI, s. 112-184.
Nitka Maria, Katalog, Warszawa 2014.
Nitka Maria, Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w XIX wieku, Warszawa 2014.
Pelczar Józef Sebastian, Pius IX i Jego Pontyfikat na tle dziejów kościoła w XIX wieku, t. II, Przemyśl 1908.
Prałat Emilian, Leopold Nowotny. Życie i twórczość [b.m.w.] 2021.
Raina Peter, Kardynał Wyszyński. Czasy Prymasowskie 1969-1970, t. 9, Warszawa 2003.
Rokicki Paweł, Mentorella, ulubione włoskie sanktuarium św. Jana Pawła II, w: Zróbcie cokolwiek wam powie. Sanktuaria maryjne w życiu Papieża Polaka i Prymasa Tysiąclecia, red. W. Kućko, Płock 2020, s. 79-81.
Rossi Attilio, Santa Maria in Vulturella (Tivoli). Ricerche di Storia e d’Arte, Roma 1905.
Semenenko Piotr, Listy, t. IX, Rzym 2003.
Suppellettile ecclesiastica I, red. B. Montevecchi, S. Vasco Rocca, Firenze 1988.
Targosz Karolina, Polscy korespondenci Atanazego Kirchera i ich wkład w jego dzieło naukowe, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej”, Seria A, (1968) z. 12, s. 135-145.
Zaleski Eincenty, Eustachy Rzymski, w: Encyklopedia katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1985, kol. 1341.
Netografia
Audiencja Pary Prezydenckiej u papieża Franciszka, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/audiencja-u-papieza-franciszka,3096 (dostęp: 20.08.2021).
Battistelli Paolo, Alla Mentorella, „La Libertà”, 13.04.2021, https://laliberta.info/2021/04/13/alla-mentorella/ (dostęp: 20.08.2021).
Benedykt XVI o św. Grzegorzu Wielkim. Katecheza wygłoszona podczas audiencji generalnych w 28 maja i 4 czerwca 2008 roku, https://grzegorzwielki.pl/sw-grzegorz-wielki/benedykt-xvi-o-sw-grzegorzu-wielkim (dostęp: 20.08.2021).
Castellano Cervera Jesús, Giovanni Paolo II. Una vita segnata dal mistero di Maria, s. 63 http://www.culturamariana.com/pubblicazioni/fine26/pdf/02-Castellano2005.def.pdf (dostęp: 20.08.2021).
Gracz Agnieszka, Ukochana Mentorella Jana Pawła II, https://www.radiomaryja.pl/kosciol/ukochana-mentorella-jana-pawla-ii/ (dostęp: 20.08.2021).
http://www.zmartwychwstancy.pl/site/index.php/zgromadzenie/kim-jestesmy (dostęp: 20.08.2021).
Il Santuario della Mentorella, https://comunecapranicaprenestina.it/contenuti/314769/santuario-mentorella (dostęp: 20.08.2021).
Jan Paweł II, Przemówienie do pielgrzymów, https://kalwaria.eu/strona/przemowienie-do-pielgrzymow (dostęp: 20.08.2021).
L’etimologia, http://www.tibursuperbum.it/ita/escursioni/mentorella/Etimologia.htm (dostęp: 20.08.2021).
Novara Vittorina, Il Santuario di S. Maria delle Grazie alla Mentorella sul Monte Guadagnolo, http://www.casatomatteini.it/mentorella.htm (dostęp: 20.08.2021).
Menorah: cult, history and myth, https://museoebraico.roma.it/en/2020/02/11/menorah-cult-history-and-myth/ (dostęp: 20.08.2021).
Michał Boym A.D. 2019 – Polski Marco Polo, http://www.michalboym.pl (dostęp: 20.08.2021).
Nitka Maria, Biblia ilustrowana polska Leopolda Nowotnego a ikonografia historii Polski w sztuce nazareńskiej, „Sacrum et Decorum”, (2017) nr 10, s. 50-66, https://sacrumetdecorum.pl/wp-content/uploads/2022/01/nitka.pdf (dostęp: 20.08.2021).
Radwan Rybiński Maciej, Papież objazdowy i zakaz powszechny, „Dziennik Polski”, 7.05.1999 https://dziennikpolski24.pl/papiez-objazdowy-i-zakaz-powszechny/ar/2101420 (dostęp: 20.08.2021).
San Benedetto da Norcia, https://www.benedettinisublacensicassinesi.org/san-benedetto-da-norcia/ (dostęp: 20.08.2021).
Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli, https://santuariodellamentorella.jimdofree.com/w-języku-polskim/ (dostęp: 20.08.2021).
Santuario della Mentorella, https://www.wikiwand.com/it/Santuario_della_Mentorella (dostęp: 20.08.2021).
Vaglio Mariangela Galatea, Il terremoto e la casa degli Anici di Norcia, „Archeostorie Magazine”, 2.11.2016, https://www.archeostorie.it/il-terremoto-e-la-casa-degli-anici-di-norcia/ (dostęp: 20.08.2021).
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-0432-7436
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
