Niekanoniczna Diecezja Pińska (1795-1798). Powstanie, terytorium i wewnętrzny podział administracyjny

Źródła archiwalne

Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej na Wawelu (AKKK):

sygn. Sp.S.Ł.Ż.3, [Liber processum parochiae Berestecensis], 1743-1803.

Państwowe Archiwum Obwodu Żytomierskiego w Żytomierzu (DAŻO):

sygn. f. 90, op. 1, sp. 200, Wizyta Generalna Kościołów Okręgu Łuckiego, Roku 1796.

sygn. f. 90, op. 1, sp. 266, Stan Kościoła Parafialnego i Plebanii Wielednickiey… spisany Dnia 30 septembra 1807 Roku.

sygn. f. 178, op. 4, sp. 1, [Kancelaria zadworna bp. K.W. Cieciszowskiego, 1793-1799].

sygn. f. 178, op. 51, sp. 3, Opisania kościołów [diecezji latyczowskiej], 1797.

sygn. f. 178, op. 51, sp. 4, Acta Decanatus Dubnensis, Congreg[a]t[ion]um dec[a]n[a]l[iu]m ab 1796 ad [1798].

sygn. f. 178, op. 51, sp. 7, Wizyty Jeneralne Kościołów Świeckich Dekanatów: Żytomierskiego, Owruckiego, Nowogrodwołyńskiego i Rówieńskiego, od r. 1799 do 1809.

sygn. f. 178, op. 51, sp. 8, Wizyta Jeneralna Kościołów i Klasztorów Franciszkańskich, Augustyańskich, Trynitarskich, Bernardyńskich i Kapucyńskich od 1799 do 1815 r.

sygn. f. 178, op. 51, sp. 9, Wizyta Generalna Kościoła Żytomierskiego 1799 r. czyniona.

sygn. f. 178, op. 51, sp. 11, Wizyty jeneralne Kościołów Świeckich w Dekanatach: Dubieńskim, Krzemienieckim, Ostrogskim, Zasławskim i Starokonstantynowskim w r. 1799m.

Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne (LVIA):

sygn. f. 3002, ap. 13, nr. 42, Księga procesowa krokowskiego parafialnego kościoła, od 1792 Roku do 1806 Roku doprowadzona.

sygn. f. 3003, ap. 12, nr. 104, Księga procesów kościoła krakinowskiego w R[oku] 1785 sporządzona.

Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku (NIAB):

sygn. 1781, op. 27, sp. 238, Wizyta Generalna Kościołów Parafialnych Świeckich i Zakonnych w Powiecie Bobruyskim leżących expedyowana w Roku 1796…

sygn. 1781, op. 27, sp. 239, Wizyta Dziekańska Kościoła Parafialnego Borysowskiego expediowana… dnia 29o Nowembra 1796 Roku.

sygn. 1781, op. 27, sp. 240, Wizyty Generalne Kościołów Parafialnych Świeckich i zakonnych w Powiatach Mińskim i Borysowskim sytuowanych odprawione w Roku 1796…

sygn. 1781, op. 27, sp. 241, Wizyta Generalna Kościołów świeckich i zakonnych w Powiecie Wileyskim leżących w Roku 1796… odprawiona.

sygn. 1781, op. 27, sp. 242, Wizyta Dekanatu Postawskiego R[ok]u 1796 Miesiąca 9bra….odbyta i sporządzona.

sygn. 1781, op. 27, sp. 244, [Dopełnienie wizytacji dekanatów wilejskiego, ihumeńskiego i mozyrskiego].

sygn. 1781, op. 27, sp. 245, [Wizytacja kościołów powiatu dawidgródeckiego].

sygn. 1781, op. 27, sp. 246, [Wizytacje kościołów i klasztorów powiatu dokszyckiego].

sygn. 1781, op. 27, sp. 247, [Wizytacje kościołów diecezjalnych i zakonnych powiatu ihumeńskiego].

sygn. 1781, op. 27, sp. 248, [Wizytacja kościoła w Kopatkiewiczach].

sygn. 1781, op. 27, sp. 249, [Wizytacje kościołów mozyrskiego i petrykowskiego].

sygn. 1781, op. 27, sp. 251, [Wizytacja kościołów powiatu słuckiego].

sygn. 1781, op. 27, sp. 252, [Wizytacje kościołów: kleckiego, lachowickiego, mikołajewskiego, niedźwiedzkiego i świerżeńskiego].

Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne w Petersburgu (RGIA):

sygn. f. 822, op. 12, sp. 1, [Spis kościołów parafialnych oraz duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego diecezji pińskiej, 1798; Raporty plebanów diecezji pińskiej, 1797-1798].

sygn. f. 822, op. 12, sp. 2587, [Wizytacje parafii dekanatu dubieńskiego, 1797].

sygn. f. 822, op. 12, sp. 2588, [Wizytacje parafii archidiecezji mohylewskiej, 1797].

sygn. f. 822, op. 12, sp. 2590, Wiadomość o Duchowieństwie Świeckim i Zakonnch Zgromadzeń z Archi-Dyecezyi Mohilowskiey zebrana do Rzymsko Katolickiego Duchownego Kollegium za rok 1803 podana.

sygn. f. 822, op. 12, sp. 2943, [Wizytacje parafii diecezji wileńskiej, 1798].

Źródła drukowane

Atlas" Rossiyskoy Imperii, sostoyashchiy iz" 52. kart", izdannyy vo grade S. Petra v" leto 1796 g. a Tsarstovaniya Yekateriny II, XXXV. ye., [Sankt Peterburg" 1796], mapa 45, Karta Volynskago Namestnichestva razdelonnaya na 13 uezdov".

Bantysh-Kamenskiy Nikolay Nikolaevich, Spiski kavaleram rossiyskikh imperatorskikh ordenov Sv. Andreya Pervozvannogo, Sv. Yekateriny, Sv. Aleksandra Nevskogo i Sv. Anny s uchrezhdeniya do ustanovleniya v 1797 godu ordenskogo kapitula, red. P.A. Druzhinin, Moskva 2006.

Kościół parafialny w Lubomlu. Wizytacje generalne z lat 1796-1839, wprow. i oprac. M. Dębowska, Lublin 2012.

Niemcewicz Julian Ursyn, Podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1811-1828 odbyte, Paryż-Petersburg 1858.

O butíi v" Rossíi dlya ispovѣduyushchikh" Rimskuyu vѣru shesti Díotsezíyam"; o soderzhaníi Arkhíepiskopa, Yepiskopov" i pri nikh" Suffraganov" i Offitsíalov" General'nykh"; o perenosѣ na apellasíyu dѣl" iz" Konistoríy; o zavisimosti chinov" i dolzhnostey tserkovnykh", am takzhe Seminaríy i shkol' ot Arkhíreyev"; o zapreshcheníi prinimat" ili pomѣshchat' Inostrannykh" Dukhovnykh"; o imenovaníi Arkhíepiskopa Mogilevskogo mitropolitom"; shch prebyvaníi yego i neimѣníi yemu snosheníy s" Inostrannymi zemlyami, bez dozvoleníya Verkhnoy vlasti, 28 IV 1798 g. (nr 18 504), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c 1649 goda, t. 25, 1798-1799, Sankt Peterburg" 1830, s. 223.

O naznachenii granits" Guberniyam": Novorossiyskoy, Kievskoy, Minskoy, Podol'skoy i Malorossiyskoy i o razdelenii ikh" na uyezdy, 29 VIII 1797 (nr 18117), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c 1649 goda, t. 24, S" 6 Noyabrya 1796 po 1798, Sankt Peterburg" 1830, s. 706-710.

O novom" razdeleníi Gosudarstva na Guberníi, 12 XII 1796 (nr 17634), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 24, S" 6 nayabrya 1796 po 1798, Sankt Peterburg" 1830, s. 229-230.

O prinyatíi prisyagi ot" zhiteley vnov" prisoyedinennykh" k" Rossíi ot" Pol'shi, pri poslednem" yeya razdeleníi, oblastey; ob" ustroystve onykh" na osnovaníi Uchrezhdeníya o Guberníyakh" o ob" ustanovleníi Tamozhen", takzhe pogranichnoy tsepi i strazhi na novoy granitse, 1 V 1795 g. (nr 17323), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, C" 1789 po 6 noyabrya 1796, Sankt Peterburg" 1830, s. 691-692.

O pripisaníi ostayushchikhsya po sim" Guberniyam" v" Uníi monastyrey i tserkvey k" Yeparkhíi Belorusskoy, 6 IX 1795 g. (17384), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, S" 1789 po 6 nayabrya 1796, Sankt Peterburg" 1830, s. 772-773.

O prisoyedineníi k" Rossíi ot" Pol'shi nekotorykh" Oblastey, i ob" uchrezhdeníi iz" onykh" Guberníy: Minskoy, Izyaslavskoy i Bratslavskoy, 23 IV 1793 g. (nr 17112), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, C" 1789 po 6 noyabrya 1796, Sankt Peterburg" 1830, s. 417-419.

O privedeníi v" blagoustroystvo tserkvey Rimsko-Katolicheskago ispovѣdaníya v" Velikom" Knyazhestvѣ Litovskom", 6 IX 1795 g. (nr 17 380), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, C" 1798 po 6 noyabrya 1795, Sankt Peterburg" 1830, s. 763-764.

O razdeleníi Velikago Knyazhestva Litovskago na tri chasti i o obraze upravleníya onymi, 30 X 1794 (nr 17264), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, C" 1789 po 6 noyabrya 1796, Sankt Peterburg" 1830, s. 572-584.

O razdeleniy Eparkhiy soobrazno s razdeleniem Huberniy, 6 V 1788 (nr 16658), w: Polnoe sobranie zakonovʺ Rossiyskoy ymperiy cʺ 1649 hoda, t. 22, 1784-1788, Sankt Peterburhʺ 1830, s. 1073-1064.

O sostvleníi Minskago Namestnichestva iz" trinadtsati okrugov", 3 V 1795 g. (nr 17325), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, C" 1789 po 6 noyabrya 1796, Sankt Peterburg" 1830, s. 693.

O uchrezhdeníy Volynskoy i Podol'skoy Guberníy pervoy iz" 13, a posledney iz" 12 uezdov", 5 VII 1796 g. (nr 17352), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, S" 1789 po 6 nayabrya 1796, Sankt Peterburg" 1830, s. 727-728.

Ob" uchrezhdeníi dlya Rimskago ispovѣdaníya v" Guberníyakh" Minskoy, Volynskoy, Podol'skoy, Bratslavskoy i Voznesenskoy dvukh" Yeparkhíy, pod" naimenovaníem" Pinskoy i Letichevskoy, 6 IX 1795 g. (nr 17 379), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 23, C" 1798 po 6 noyabrya 1795, Sankt Peterburg" 1830, s. 761-762.

Ob" uchrezhdeníi Sobornykh" tserkvey v" nekotorykh" gorodakh" denezhnom" oklade; ob" assignovaníi summy na zhalovan'ye Svyashchenn i tserkovnosluzhitelyam" onykh" tserkvey i o peremene nazvaníy Yeparkhíy dlya yedinoobrazíya po zvaníyu tekh" Guberníy, v" koikh" kaphedy ikh" sostayat", 4 VIII 1799 g. (nr 19070), w: Polnoye sobraníe zakonov" Rossíyskoy imperíi c" 1649 goda, t. 25, 1798-1799, Sankt Peterburg" 1830, s. 750-754.

Spiosok" Kavaleram" Rossiyskago Imperatorskago Ordena po vsѣm" naimenovaníyam", w: [Peterburgskiy kalendar', Sankt Peterburg" 1806].

Szantyr Stanisław, Zbiór wiadomości o kościele i religii katolickiéj w Cesarstwie Rossyjskiem a szczególniéj w prowincyach od Polski przyłączonych od czasu pierwszego rozbioru Polski aż do końca panowania cesarza Alexandra I. i początków panowania Mikołaja I, Poznań 1843.

Wielądka Wojciech Wincenty, Heraldyka czyli opisanie herbów, w iakim który iest kształcie oraz Familie rodowitey Szlachty Polskiey i W. X. Litewskiego z ich herbami…, t. 1, cz. 1, Warszawa 1792.

Opracowania

Balabeykina Olga Aleksandrowna, Istoriko-geograficheskiye aspekty territorial'noy organizatsii pravoslavnoy Tserkvi v Rossii, „Pskovskiy regionologicheskiy zhurnal”, 10 (2014) nr 19, s. 64-72.

Bartoszewicz Kazimierz, Dzieje insurekcji kościuszkowskiej, Wiedeń [1913].

Bilousov Yuriy Valeriyovych, Kyyivsʹko-Zhytomyrsʹka rymsʹko-katolytsʹka yeparkhiya. Istorychnyy narys, Zhytomyr 2000.

Blazejowskyj Dmytro, Hierarchy of the Kyivan Church (861-1990), Romae 1990.

B[łeszczyński] Julian, Biskupstwo mińskie, w: Encyklopedyja powszechna, wyd. S. Orgelbranda, t. 3, Warszawa 1860, s. 655-656.

Bodzantowicz K.S. [Kajetan Suffczyński], Kasper Cieciszowski, arcybiskup mohylewski, metropolita całej Rosyi, „Biblioteka Ossolińskich. Poczet nowy”, 6 (1865) s. 91-148.

Boudou Adrien, Stolica Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne między niemi w XIX stuleciu, t. 1, 1814-1847, Kraków 1928.

Butterwick Richard, Polska ewolucja a Kościół katolicki, 1788-1792, Kraków 2012.

Ch[odyński] Zenon, Dziekan wiejski, w: Encyklopedja kościelna. Podług teologicznej encyklopedji Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami, wyd. M. Nowodworski, t. 4, Warszawa 1874, s. 452-464.

Chodźko Ignacy B., Diecezja mińska około 1830 roku, t. 1, Struktury parafialne, oprac. M. Radwan, Lublin 1998.

Chrzanowski Ignacy, W obronie sponiewieranej czci metropolity Kaspra Cieciszowskiego, „Gregoriana”, 2 (1936) z. 3-4, s. 104-109.

Dębowska Maria, Diecezja łucka i żytomierska w pierwszych latach istnienia. Wybrane zagadnienia, Lublin 2014.

Dębowska Maria, Kapituła katedralna w Łucku w dokumentach z przełomu XVIII i XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 98 (2012) s. 67-96. (Crossref)

Dębowska Maria, Rządy biskupa Kaspra Kazimierza Cieciszowskiego w niekanonicznej diecezji pińskiej (1795-1798), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 100 (2013) s. 181-203. (Crossref)

Dębowska Maria, Spadek i spadkobiercy metropolity Kacpra Kazimierza Cieciszowskiego, Kraków 2023, s. 27-28.

Długosz Teofil, Z dziejów biskupstwa kijowskiego, „Collectanea Theologica”, 13 (1932) z. 1-2, s. 70-89.

Estreicher Karol, Bibliografia Polska. 140.000 druków, cz. 3, t. 3 (ogólnego zbioru t. 14), Stólecie XV-XVIII w układzie abecadłowym, Kraków 1896.

Fijałek Jan, Kościół rzymsko-katolicki w Inflantach pod władztwem polskim (1582-1772/95), „Kwartalnik Teologiczny Wileński”, 1 (1923) z. 2, s. 177-198.

Fijałek Jan, X. Dawid Plichowski... Szkic bio-bibljograficzny, „Kwartalnik Teologiczny Wileński”, 1 (1923) z. 1, s. 1-13.

Godlewski Michał, O Kardynalacie Stanisława Siestrzeńcewicza-Bohusza, „Kwartalnik Litewski”, 1 (1910) t. 2, s. 13-22; t. 3, s. 51-58; t. 4, s. 12-24.

Godlewski Michał, Cieciszowski Kasper Kazimierz, w: Polski słownik biograficzny, t. 4, red. W. Konopczyński, Kraków 1938, s. 38-39.

Górczyk Wojciech Jerzy, Biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński (1714-1800) i generał Wincenty hrabia Krasiński (1782-1858). Wzorce mężczyzny w rodzie Krasińskich, w: Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. 8, „O mężczyźnie (nie)zwyczajnie”, red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź-Olsztyn 2019, s. 27-51. (Crossref)

Górczyk Wojciech Jerzy, Diecezja kamieniecka w drugiej połowie XVIII w. Czasy pontyfikatu biskupa Adama Stanisława Krasińskiego, „Nasza Przeszłość”, 130 (2018) s. 75-114. (Crossref)

Hałaburda Marek, Kęder Wojciech, Sytuacja polityczna i społeczne na kresach wschodnich w dobie pierwszego rozbioru w świetle sprawozdań dyplomatów papieskich, „Studia Historyczne”, 58 (2015) z. 1 (229), s. 25-39.

Hemperek Piotr, Oficjalaty okręgowe w Polsce, „Roczniki Teologiczno-Kanonicze”, 18 (1971) z. 5, s. 51-73.

Jobert Ambroise, Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773-1794). Jej dzieło wychowania obywatelskiego, tłum. M. Chramcówna, przedm. H. Barycz, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979.

Jurkiewicz Wojciech, Adam Naruszewicz w otoczeniu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Historyczne”, (1993) z. 3, s. 69-86.

Kasabuła Tadeusz, Początki organizacji terytorialnej Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego w Cesarstwie Rosyjskim (w 225. Rocznicę powstania archidiecezji i metropolii mohylowskiej), „Rocznik Teologii Katolickiej”, 7 (2008) s. 260-271. (Crossref)

Khytrovsʹka Yuliya Valentynivna, Orhanizatsiyno-pravove stanovyshche rymo-katolytsʹkoyi Tserkvy na Pravoberezhniy Ukrayini naprykintsi XVIII – na pochatku XX st., „Storinky istoriyi. Zbirnyk naukovykh pratsʹ”, 22 (2010) t. 30, s. 26-32.

Kirin Anatoliy Vadimovich, Gosudarstvennyye reformy v Rossii. Ot Petra do Putina, Moskva 2021, s. 31-44.

Komissarenko Arkadiy Ivanovich, Razrabotka zakonodatel'nykh aktov sekulyarizatsionnoy reformy 1764 g., w: Problemy istorii Rossii, t. 2, Opyt gosudarstvennogo stroitel'stva XV-XX vv., Yekaterinburg 1998, s. 34-47.

Królik Ludwik, Organizacja diecezji łuckiej i brzeskiej od XVI do XVIII wieku, oprac. M. Dębowska, Biały Dunajec-Ostróg 2017.

Kumor Bolesław, Obsada biskupstwa tarnowskiego w latach 1883-1807, „Analecta Cracoviensia”, 13 (1981) s. 426-442. (Crossref)

Kumor Bolesław, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772-1918), Kraków 1980.

Kurczewski Jan, Biskupstwo wileńskie od jego założenia aż do dni obecnych, zawierające dzieje i prace biskupów i duchowieństwa djecezji wileńskiej, oraz wykaz kościołów, klasztorów, szkół i zakładów dobroczynnych i społecznych, Wilno 1912.

Levytsʹkyy Viktor, Sydyaha Bogdan, Inkorporatsiya Pravoberezhnoyi Ukrayiny do Rosiysʹkoyi imperiyi ta yiyi vplyv na rozvytok tserkovnoho zemlevolodinnya, „Naukovi zapysky Ternopilʹsʹkoho natsionalʹnoho pedahohichnoho universytetu imeni Volodymyra Hnatyuka. Seriya: Istoriya”, 2 (2014) nr 1, s. 26-30.

Lisiejčykaŭ Dzianis, Farmiravannie sietki unijackich parafij na terytoryi «Turaŭskaj jeparchii» ŭ 1596-1795 hh., w: Kościół unicki w Rzeczypospolitej, red. W. Walczak, Białystok 2010, s. 93-112.

Loret Maciej, Kościół katolicki a Katarzyna II, 1772-1784, Kraków-Warszawa 1910.

Magomedova Aida Bek Akhmedovna, Reformy gosudarstvennogo upravleniya pri Yekaterin'ye II. Istoriko-pravovoy aspekt, „Mezhdunarodnyy nauchnyy zhurnal «Vestnik nauki»”, 3 (2019) nr 11, s. 83-88.

Michalczyk Zbigniew, Kościół p.w. Św. Stanisława Biskupa Męczennika i kolegium Jezuitów w Pińsku, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolite, t. 3, cz. 5, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa brzeskolitewskiego, red. D. Piramidowicz, Kraków 2016, s. 33-113.

Michalik Bożena, Mizia Tadeusz, Stosunek konfederacji targowickiej do Komisji Edukacji Narodowej, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 9 (1966) s. 66-84.

Moszyński Antoni, Jelski Aleksander, Pińsk, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 8, red. B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1887, s. 167-183.

Mościcki Henryk, Dzieje porozbiorowe Litwy i Rusi, t. 1, 1772-1800, Wilno 1910.

Nazarov Andrey Aleksandrovich, Religioznaya politika Yekateriny II kak faktor formirovaniya pervogo v Yevrope tolerantnogo mnogokonfessional'nogo obshchestva, „Vystnik RMAT [Rossiyskaya mezhdunarodnaya akademiya turizma]”, (2020) nr 3, s. 13-19.

O początku władzy dziekanów foralnych, „Archiwum Teologiczne. Pismo czasowe, poświęcone oświeceniu i zbudowaniu religijnemu”, 1 (1836) z. 2, s. 152-166.

P[ruszkowski] Józef K. „Podlasiak”, Janów biskupi czyli Podlaski. Z dawnych i współczesnych źródeł, Kraków 1897.

P[rzeździecki] Henryk, Dziekani w Polsce, w: Podręczna encyklopedya kościelna, t. 9-10, Warszawa 1906, s. 265-267.

Paszenda Jerzy, Kościół i kolegium jezuitów w Pińsku, w: Sztuka Kresów Wschodnich, t. 5, red. A. Betlej, P. Krasny, Kraków 2003, s. 27-51.

Piramidowicz Dorota, Nieistniejące kościoły Pińska, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczpospolitej, t. 8, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2017, s. 279-298.

Platt Julian, Naruszewicz Adam Tadeusz, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, red. E. Rostworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977, s. 554-561.

Popov Mikhail Aleksandrovich, Ganchar Andrey Ivanovich, Mitropolit S. Bogush-Sestrentsevich: formirovaniye pravitel'stvennoy politiki po otnosheniyu k Rimsko-katolicheskoy tserkvi na belorusskikh zemlyakh (konets XVIII – pervaya chetvert' XIX veka). Monografiya, Grodno 2012.

Prokop Krzysztof Rafał, Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec-Ostróg 2001.

Prokop Krzysztof Rafał, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczpospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 86 (2006) s. 287-329. (Crossref)

Przybyłko Marian, Urząd dziekana w rozwoju historycznym, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik prawno-historyczny”, 3 (1960) nr 3-4, s. 195-272; 5 (1962) nr 1-2, s. 77-148. (Crossref)

Rosowski Witalij, Pałucki Michał Józef, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, kol. 1189-1190.

Runkevich Stepan Grigorevich, Iov (Yakov" Petrovich" Potomkin), w: Russkíy bíograficheskíy slovar', t. 8, red. A.A. Polovtsov, Sankt Peterburg" 1897, s. 301-303.

Savchuk Tat'yana Petrovna, Pravoslavnyye obiteli Belarusi: pinskiy muzhskoy Bogoyavlenskiy monastyr' v kontse XVI – nachale XX vv., w: Khristianskiye tsennosti i mezhkul'turnoye vzaimodeystviye. Sbornik nauchnykh statey mezhdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konferentsii, Brest, 29-30 oktyabrya 2020 g., red. T.V. Lisovskaya, Brest 2020, s. 127-29.

Savinkov Boris, Tsetsishovsky (lub Tsetsishevsky) Kaspar-Kazimir, w: Russkíy bíograficheskíy slovar', t. 21, red. A.A. Polovtsov, Sankt Peterburg" 1901, s. 517-520.

Shcherbak Nadiya Oleksandrivna, Pravoberezhna Ukrayina v derzhavno-pravoviy systemi Rosiysʹkoyi imperiyi kintsya XVIII – pershoyi polovyny XIX st., „Naukovyy visnyk Natsionalʹnoyi akademiyi vnutrishnikh sprav”, 22 (2017), t. 103, nr 2, s. 288-296.

Shostak Inna, Lutsʹko-Zhytomyrsʹka diyetseziya naprykintsi XVIII – u pershiy polovyni XIX stolitʹ, Bilyy-Dunayetsʹ-Ostrih 2005.

Skorodiuk Józef, Janów Podlaski – rezydencja biskupów, „Szkice Podlaskie”, 13 (2005) s. 11-28.

Smoliy Valeriy Andriyovych, Vozz'yednannya Pravoberezhnoyi Ukrayiny z ukrayinsʹkymy zemlyamy v skladi Rosiysʹkoyi derzhavy, „Ukrayinsʹkyy istorychnyy zhurnal”, 18 (1974) nr 8, s. 56-65.

Szczepaniak Jan, Diecezja kamieniecka około 1830 roku – parafie i dekanaty, kościoły i kaplice, „Analecta Cracoviensia”, 47 (2015) s. 151-180. (Crossref)

Szczepaniak Jan, Katalog kościołów oraz duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego diecezji łuckiej i żytomierskiej (1850-1867), cz. 7, t. 2, z. C, Diecezja łucka i żytomierska w świetle schematyzmów z lat 1850-1867, Kraków 2022.

Szczygielski Wacław, Krasiński Adam Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, red. E. Rostworowski, t. 15, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 160-166.

Sznarbachowski Feliks, Początek i dzieje Rzymsko-katolickiej Djecezji Łucko-Żytomierskiej, obecnie Łuckiej w zarysie, Warszawa 1926.

Turkowski Tadeusz, Giedroyć Jan Stefan, w: Polski słownik biograficzny, t. 7, red. W. Konopczyński, Kraków 1948-1958, s. 427-428.

Vekh Stanislav, Zapadnyy kray («zakhvachennyye zemli») vo vnutrenney politike Rossiyskoy imperii, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 18 (2021) nr 2, s. 97-123.

Voyda Yatsek, Bulla Onerosa papy Piya VI, i nachalo yeye istorii v Rossiyskoy Imperii na rubezhe XVIII-XIX vekov: nekotoryye tserkovno-politicheskiye aspekty, w: Mogilevskaya rimsko-katolicheskaya arkhiyeparkhiya: svidetel'stva zhivoy pamyati. 1783-1939, Sankt-Peterburg 2019, s. 60-88.

Walczak Wojciech, Unicka diecezja turowsko-pińska w strukturze Kościoła unickiego w XVIII wieku, „Studia Podlaskie”, 20 (2012) s. 175-192. (Crossref)

Wołonczewski Maciej, Biskupstwo żmudzkie, Kraków 1898.

Zarzycki Wacław, Biskup Adam Naruszewicz luminiarz polskiego Oświecenia, Lublin 1999.

Zav'yalov Aleksey Aleksandrovich, Vopros o tserkovnykh imeniyakh pri imperatritsѣ Yekaterine II, Sankt Peterburg" 1900, s. 341-344.

Żychliński Teodor, Złota księga szlachty polskiej, t. 12, Poznań 1890.

Żytkowicz Leonid, Rządy Repina na Litwie w latach 1794-7, Wilno 1938.