Archiwum tajne w kurii diecezjalnej jako szczególny przejaw eklezjalnej „kultury sekretu”
Karolina Mazur
Uniwersytet Papieski Jana Pawał II w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-8551-9239
Jerzy Adamczyk ks.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1415-7378
Abstrakt
Kategoria sekretu posiada doniosłe znaczenie w porządku kanonicznym. Ma ona chronić jednostkę i wspólnotę kościelną, wolność poszczególnych wiernych i wolność wspólnoty. Szczególne znaczenie ma sekret w procesach karnych. Sekret stanowi ochronę wolności Kościoła przed nadmiernymi ingerencjami i naciskami zewnętrznymi, umożliwiając mu jak najlepsze wypełnianie swojego zadania w świecie dla dobra ludzkości, chroni instytucje kościelne, służy poszanowaniu prywatności osób, zachowaniu autonomii Kościoła katolickiego, ułatwia normalne funkcjonowanie instytucji i realizację dobra wspólnego. Spektakularnym przejawem dowartościowania tajemnicy w prawie kanonicznym i funkcjonowaniu Kościoła jest kanoniczna instytucja tajnego archiwum w kurii diecezjalnej, której cele pokrywają się z celami kanonicznej kategorii sekretu. Celem artykułu jest przedstawienie w aspekcie kanonicznym problematyki archiwum tajnego w kurii diecezjalnej, które jawi się jako szczególny przejaw eklezjalnej „kultury sekretu”. W części pierwszej omówiono rolę sekretu w systemie kanonicznym. W części drugiej, w oparciu o przepisy kanoniczne, przedstawiono sprawę obowiązku ustanowienia i troski o archiwum tajne, następnie zaprezentowano dokumenty stanowiące zasób archiwum tajnego, a na końcu podjęto kwestię niszczenia dokumentów z archiwum tajnego.
Słowa kluczowe:
biskup, archiwum tajne, sekret, kuria diecezjalna, dokumentyBibliografia
Źródła
Benedictus XIV P.P., Litterae encyclicae „Satis vobis” (17 Novembris 1741), w: Codicis Iuris Canonici Fontes, vol. I, a cura di P. Gasparri, Città del Vaticano 1937, nr 319, s. 701-705.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus (25 Ianuarii 1983), „Acta Apostolicae Sedis”, (1983) pars II, s. 1-317; tekst polski: Kodeks prawa kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II, Poznań 2022.
Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, a cura di P. Gasparri auctus, Romae 1917.
Conferenza Episcopale Italiana, Decreto generale, „disposizioni per la tutela del diritto alla buona fama e alla riservatezza” (20 ottobre 1999), „Notiziario CEI”, 43 (1999) nr 10, s. 376-397.
Congregaticio pro Episcopis, Direttorio per il ministero pastorale dei vescovi (22 febbraio 2004), Città del Vaticano 2004; tekst polski: Kongregacja do spraw Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów „Apostolorum Successores” (22 lutego 2004), Kielce 2005.
Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti, Carta circular „Entre las más delicadas” (10 novembre 1997), „Notitiae”, 33 (1997) s. 495-506.
Franciscus PP., Lettera apostolica in forma motu proprio „Vos estis lux mundi” (7 maggio 2019), „L’Osservatore Romano”, 106 (2019) s. 10. (Crossref)
Pius P.P. X, Constitutio Apostolica „Etsi Nos” (1 Ianuarii 1912), „Acta Apostolicae Sedis”, 4 (1912) s. 5-22.
Pontificia Commissio ad Codicis Canones Authentice Interpretandos, Responsa ad proposita dubia (5 Augusti 1941), „Acta Apostolicae Sedis”, 33 (1941) s. 378.
Pontificia Commissione per i Beni Culturali della Chiesa, La funzione pastorale degli archive ecclesiastici (2 febbraio 1997), Bologna 2002, s. 312-340.
Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal, Decretum generale exsecutorium de actis iudicialibus conservandis (13 Augusti 2011), „Acta Apostolicae Sedis”, 103 (2011) s. 626-628.
Opracowania
Alesandro John, Commentary on canons 489-490, w: The Code of Canon Law: A Text and Commentary, ed. J.A. Coriden, T.J. Green, D. Heintschel, New York, 1985, s. 396-397.
Bier Georg, Volk Gottes: Innere Ordnung der Teilkirchen, w: Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, Bd. 3, Hg. K. Lüdicke, Essen 1985, kan. 489-490.
Boni Geraldina, Archivo secreto, w: Diccionario General de Derecho Canónico, vol. I, ed. J. Otaduy, A.Viana, J. Sedano, Pamplona 2012, s. 456-460.
Coccopalmerio Francesco, Comentario a los cán. 489-490, w: Comentario exegético al Código de Derecho Canónico, ed. A. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, Pamplona 1996.
Coronelli Renato, Il significato ecclesiale del segreto, „Quaderni di diritto ecclesiale”, 26 (2013) nr 1, s. 9-54.
Cusack Barbara, Commentary on canons 489-490, w: New Commentary on the Code of Canon Law, ed. J. Beal, New York 2000, s. 642-644.
Holland Sharon, Archives: in service of culture and learning, „The Jurist”, 46 (1986) no. 2, s. 624-632.
Kekumano Charles, The Secret Archives of the Diocesan Curia, Washington 1954.
Krukowski Józef, Komentarz do kan. 389-390, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 2, ks. II (1), Lud Boży, red. J. Krukowski, Poznań 2005, s. 371-373.
Lauro Augusto, Gli archivi ecclesiastici nel nuovo Codice di Diritto Canonico, „Archiva Ecclesiae”, 28-29 (1985-1986) s. 23-35.
Le Tourneau Dominique, La place des archives ecclésiastiques dans l’Église, „Revue de droit canonique”, 64 (2014) n° 1, s. 95-125.
Majer Piotr, Kanoniczna odpowiedzialność biskupa w związku z czynami podległych mu duchownych. Przestępstwa seksualne wobec małoletnich, Kraków 2023. (Crossref)
McKenna Kevin, Confidential Clergy Matters and the Secret Archives, „Studia canonica”, 26 (1992) s. 191-207.
Palomino Rafael, Secreto, w: Diccionario General de Derecho Canónico, vol. VII, ed. J. Otaduy, A.Viana, J. Sedano, Pamplona 2012, s. 180-183.
Rhode Ulrich, Trasparenza e segreto nel diritto canonico, „Periodica de Re Canonica”, 107 (2018) nr 3, s. 465-492.
Rodríguez-Ocaña Rafael, El motu proprio „Vos estis lux mundi”, „Ius Canonicum”, 59 (2019) s. 825-884. (Crossref)
Waters Ian, The Law of Secrecy in the Latin Church, „The Canonist”, 7 (2016) no. 1, s. 75-87.
Zanetti Eugenio, L’archivio diocesano e il cancelliere, „Quaderni di diritto ecclesiale”, 14 (2001) nr 2, s. 144-161.
Uniwersytet Papieski Jana Pawał II w Krakowie https://orcid.org/0000-0001-8551-9239
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-1415-7378
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
