Katalog zbioru dokumentów pergaminowych i papierowych z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego
Martyna Deszczyńska
Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-6969-9970
Anna Salina
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1491-3543
Urszula Zachara-Związek
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9183-7417
Abstrakt
Katalog dokumentów pergaminowych i papierowych z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego jest pomocą archiwalną, której brak nie pozwalał do tej pory na wprowadzenie do obiegu naukowego dyplomów przechowywanych przez tę instytucję. Dokumenty w liczbie 79, stanowiące 76 jednostek archiwalnych, pochodzą z okresu od 1289 roku do 1870/1907 roku (dwa dokumenty z XX wieku to poświadczone tłumaczenia dyplomu z 1676 roku). Pomimo szczątkowego i do pewnego stopnia przypadkowego charakteru tego zbioru – w porównaniu do stanu sprzed spalenia warszawskich archiwaliów kościelnych przez Niemców w 1944 roku – przedstawia on niemałą wartość historyczną, szczególnie dla dziejów arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły kolegiackiej w Łowiczu.
Słowa kluczowe:
archiwa kościelne, dokumenty pergaminowe, dokumenty papierowe, pieczęcie, archidiecezja warszawska, archidiecezja gnieźnieńska, kapituła kolegiacka w ŁowiczuBibliografia
Źródła rękopiśmienne
Kraków, Biblioteka Czartoryskich, Teki Naruszewicza, t. 4.
Kraków, Biblioteka Jagiellońska, rps 6923 IV, 6945 II, 6946 II, 6947 II, 6948 II.
Łowicz, Archiwum Diecezjalne, Iura et privilegia R. Capituli Lovicensis. Liber privilegiorum.
Pelplin, Archiwum Diecezjalne, tzw. Transumpt Mauriciusa z 1773 r.
Poznań, Archiwum Archidiecezjalne, Liber privilegiorum H.
Warszawa, Archiwum Archidiecezjalne, Zbiór aktów i dokumentów dotyczących kolegiaty łowieckiej (1433-1749), rps 973.
Warszawa, Archiwum Główne Akt Dawnych, Księgi grodzkie kruszwickie, t. 23.
Źródła drukowane
Acta ecclesiae collegiatae Varsoviensis, wyd. B. Ulanowski, w: Archiwum Komisji Prawniczej PAU, t. 6, Kraków 1897-1926, s. 1-90.
Acta iudiciorum ecclesiasticorum dioecesum Gnesnensis et Poznaniensis (1403-1530):
Acta iudicii ecclesiastici Warsoviensis, wyd. B. Ulanowski, w: Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, cz. 2 (Monumenta Medii Aevi Historica, t. 16/2), Kraków 1902, s. 873-898.
Bullarii Romani continuatio summorum pontificum Clementis XIII, Clementis XIV, Pii VI, Pii VII, Leonis XII, Pii VIII [et Gregorii XVI]: constitutiones, literas in forma brevis, epistolas ad principes viros et alios atque allocutiones complectens / quas collegit Andreas Advocatus Barbèri; additis summariis, adnotationibus, indicibus opera et studio Comitis Alexandri Spetia [t. 1-5] [et] Rainaldi Segreti [t. 6-19], vol. 10, Romae 1849; vol. 14, Romae 1849; vol. 15, Romae 1853.
Codex Diplomaticus et Commemorationum Masoviae Generalis (Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich), wyd. J.K. Kochanowski, t. 1, Warszawa 1919.
Codex Ecclesiae Polonae ex constitutionibus Apostolicis praesertim pro regno Poloniae editis, nec non Consiliorum provincialium ac Synodorum dioecesanarum tum antiquioribus tum modo adiectis ordinationibus compositus, [oprac. K. Żórawski], opublikowany pt. Decretales Summorum Pontificum pro Regno Poloniae et constitutiones synodorum provincialium et dioecesanarum Regni eiusdem ad summam collectae cum adnotationibus, declarationibus et additionibus ex historia, iure ecclesiastico universali et iure civili Regni, wyd. Z. Chodyński, E. Likowski, Poznań 1881-1883.
Jana Łaskiego… Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, wyd. J. Łukowski [z] uwagami… J. Korytkowskiego, t. 1-2, Gniezno 1880-1881.
Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego, wyd. J.T. Lubomirski, Warszawa 1863.
Notaty do historii kościołów warszawskich, oprac. W. Knapiński, wyd. Z. Boczkowska, J. Zathey, Warszawa 1949.
Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, t. 2, 1248-1355, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, we współpracy z K. Pacuskim i H. Wajsem, Warszawa 1989.
Papiestwo wobec sprawy polskiej w latach 1772-1864. Wybór źródeł, oprac. O. Beiersdorf, Wrocław 1960.
Rocznik kapituły poznańskiej, wyd. B. Kürbis, w: Monumenta Poloniae historica, nova series, t. 6, Warszawa 1962, s. 1-78.
Rybus Henryk, Regesty wybranych zapisek z akt arcybiskupów gnieźnieńskich, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 3 (1961) s. 113-115. (Crossref)
Statuta capitulorum Gneznensis et Poznaniensis ecclesiarumque collegiatarum Varsoviensis et Lanciciensis, wyd. B. Ulanowski, w: Archiwum Komisji Prawniczej PAU, t. 5, Kraków 1897, s. 451-546.
Urkundenbuch des Bistums Culm, t. 1, 1243-1466, bearb. von Carl Peter Woelky, Danzig 1885.
Wysocki Jan, Organizacja kościelna Warszawy w XIV i XV wieku, „Studia Warszawskie”, 19 (1975) [Warszawa średniowieczna, z. 2] s. 247-250.
Zbiór dokumentów małopolskich, cz. V, Dokumenty z lat 1401-1440, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.
Zbiór ważniejszych dokumentów natury kościelnej archidiecezji gnieźnieńskiej do lat 1818-1821, cz. 3, Ośrodek Łowicz, wyd. S. Librowski, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 35 (1977) s. 287-400.
Opracowania
Adamczewski Marek, Pieczęcie urzędowe władz lokalnych z obszaru Polski centralnej, cz. 1, Pieczęcie władz kościelnych do połowy XX wieku, Łódź 2010.
Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 5, Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 1 (Mapa) i 2 (Komentarz), red. H. Rutkowski, Warszawa 1998.
Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 7, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku, cz. 1 (Mapa) i 2 (Komentarz), red. W. Pałucki, Warszawa 1973.
Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej. [t. 1] Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. Ziemie Ruskie Rzeczypospolitej, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa-Wiedeń 1904.
Chamcówna Mirosława, Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej. Szkoła Główna Koronna 1786-1795, Warszawa 1959.
Dembiński Paweł, Archidiakoni warszawscy w poznańskiej kapitule katedralnej, „Kronika Miasta Poznania”, 80 (2012) nr 1, s. 42-53.
Dowgiało Karol, Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie – rys historyczny, w: Wkład archiwistów warszawskich w rozwój archiwistyki polskiej. Zbiór studiów poświęconych warszawskiemu środowisku archiwalnemu, red. A. Kulecka, Warszawa 2012, s. 124-139. (Crossref)
Dowgiało Karol, Warszawa – Archiwum Archidiecezjalne, w: Rękopisy w zbiorach kościelnych, t. 2, oprac. T. Makowski, Warszawa 2014, s. 337-343.
Dunin-Wąsowicz Anna, Podziały administracyjne, w: Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 7, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku, cz. 1 (Mapa) i 2 (Komentarz), red. W. Pałucki, Warszawa 1973, s. 35-63.
Grzebień Ludwik, Kwiatkowski Władysław, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 6, 1918-1991, Warszawa 1983, s. 290-291.
Hlebionek Marcin, Kilka uwag o trzynastowiecznych pieczęciach biskupów chełmińskich, w: Pamiętnik II Ogólnopolskiego Zjazdu Studentów Archiwistyki, red. I. Mamczak-Gadkowska, Poznań 1998, s. 33-38.
Jurek Tomasz, Między Poznaniem a Czerskiem i Warszawą. Geneza i początki mazowieckiej enklawy diecezji poznańskiej, „Kronika Miasta Poznania”, (2012) nr 1, s. 25-41.
Kałamajska-Saeed Maria, Archiwum i biblioteka klasztoru Brygidek w Grodnie. Inwentarz z 1925 r. i stan współczesny, Wrocław 2015.
Karwasińska Jadwiga, Szpital Świętego Ducha w Warszawie. Dzieje Fundacji Anny Bolesławowej Księżny Mazowieckiej początkowe (1444-1544), w: tejże, Wybór pism. Kujawy i Mazowsze, Warszawa 1997, s. 229-260.
Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, t. VI, nr 1838-2052, oprac. J. Borysiak, H. Kozerska, E. Piskurewicz, W. Stummer, Warszawa 1994.
Kiersnowska Teresa, Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa 1986.
Kiersnowska Teresa, Najstarsze kościoły archidiakonalne południowego Mazowsza, w: Kościół – Kultura – Społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. S. Bylina i in., Warszawa 2000, s. 49-54.
Korytkowski Jan, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, t. 1-4, Gniezno 1883.
Kowalska-Pietrzak Anna, Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV wieku, Łódź 2004.
Król Zdzisław, Archidiakonat czerski, w: Szkice do dziejów archidiecezji warszawskiej, red. W. Malej, Rzym 1966, s. 19-33.
Królik Ludwik, Kapituła kolegiacka w Warszawie do końca XVIII wieku, Warszawa 1990.
Kwiatkowski Władysław, Akta archidiakonatu, biskupstw i metropolii w Warszawie, „Ateneum Kapłańskie”, 39 (1947) t. 47, s. 465-466.
Kwiatkowski Władysław, Akta prymasów z XVII i XVIII w. w Warszawie, „Ateneum Kapłańskie”, 39 (1947) t. 46, s. 508-510.
Kwiatkowski Władysław, Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 26 (1936) nr 5, s. 283-295.
Kwiatkowski Władysław, Archiwum Metropolitalne Warszawskie, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 35 (1951) nr 9, s. 259-266; nr 10, s. 315-321.
Kwiatkowski Władysław, Archiwum Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie, „Ateneum Kapłańskie”, 40 (1948) t. 49, s. 487-492.
Kwiatkowski Władysław, Biblioteka Archidiecezjalna przy seminarium św. Jana w Warszawie, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 28 (1938) nr 4, s. 214-227.
Kwiatkowski Władysław, Kaplica literacka i archikonfraternia literacka, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 35 (1951) nr 4, s. 114-118.
Kwiatkowski Władysław, Królewska katedra św. Jana w Warszawie, Warszawa 1939.
Kwiatkowski Władysław, Łowicz prymasowski: w świetle źródeł archiwalnych, Warszawa 1939.
Kwiatkowski Władysław, Powstanie kapituły św. Jana przy zamku xx. Mazowieckich w Warszawie, Warszawa 1938.
Kwiatkowski Władysław, Prymasowska kapituła i kolegiata w Łowiczu (1439-1938), Warszawa 1939.
Kwiatkowski Władysław, Zachowane odpisy dokumentów i akt Archiwum Prymasów Polski, „Ateneum Kapłańskie”, 40 (1948) t. 48, s. 384-387.
Lepszy Kazimierz, Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI wieku do połowy XIX w., Wrocław 1953.
Librowski Stanisław, Summariusz wpisów kopiariusza kapituły kolegiackiej w Łowiczu z przełomu XVIII i XIX wieku (z kontynuacją do roku 1961), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 34 (1977) s. 193-291. (Crossref)
Lipska Helena, Tatarowicz Kazimiera, Katalog Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, t. VI, Kraków 1967.
Malej Witold, Archiwum Konsystorza Warszawskiego, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 35 (1951) nr 4, s. 118-121.
Nowacki Józef, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 2, Poznań 1965. Pacuski Kazimierz, Ziemia gostynińska od XII wieku do 1462 r. na tle dziejów Mazowsza płockiego i rawskiego, w: Dzieje Gostynina i ziemi gostynińskiej, red. M. Chudzyński, Gostynin 1989, s. 67-165.
Pakulski Jan, Geneza pieczęci herbowych biskupów i arcybiskupów metropolii gnieźnieńskiej, w: Polska heraldyka kościelna, red. K. Skupieński, A. Weiss, Warszawa 2004, s. 23-41.
Pakulski Jan, Średniowieczne pieczęcie biskupów i kapituły włocławskiej oraz ich symbolika, w: Religijność na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej w czasach staropolskich, red. A. Mietz, Włocławek 2003, s. 45-77.
Piekosiński Franciszek, Pieczęcie polskie wieków średnich doby piastowskiej (Uzupełnienie), wyd. W. Semkowicz, Kraków 1936.
Pokora Piotr, Pieczęcie kapituły katedralnej gnieźnieńskiej, „Studia Źródłoznawcze”, 49 (2011) s. 1-59.
Projet de règles pour l’établissement de notices descriptives de sceaux, w: Folia Caesaraugustana. 1. Diplomatica et Sigillografica, Tavaux preliminaires de la Commission Internacionale de Diplomatique et de la Commission Internationale de Sigillographie pour une normalisation internationale des éditions de documents et un Vocabulaire intenational de la Diplomatique et de la Sigillograpie, Zaragoza 1984, s. 95-109.
Prokop Krzysztof R., Biskupi pomocniczy w diecezjach polskich w dobie przedtrydenckiej (2. poł. XIII – 1. poł. XVI w.), Kraków 2002.
Prokop Krzysztof R., Rzymskokatoliccy biskupi ordynariusze diecezji na ziemiach ruskich dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów (do czasów I wojny światowej). Baków, Chełm (Krasnystaw), Halicz, Kamieniec Podolski, Kijów, Lwów, Łuck, Przemyśl, Żytomierz, Warszawa-Drohiczyn 2014.
Prokop Krzysztof R., Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 86 (2006) s. 287-329. (Crossref)
Rutkowski Henryk, Granice administracji kościelnej, w: Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 5, Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 1 (Mapa) i 2 (Komentarz), red. H. Rutkowski, Warszawa 1998, s. 30-41.
Ryś Jan, Komisja Edukacji Narodowej 1773-1794. Akademia Krakowska, Szkoła Główna Krakowska, Warszawa 2018.
Salina Anna, Polityka książąt mazowieckich wobec władz Kościoła od początku XIV w. do 1526 roku, Poznań 2011.
Słomski Michał, Urzędnicy i personel zamku arcybiskupów gnieźnieńskich w Łowiczu (XIV w. – 1531 r.), Warszawa 2017.
Słownik historyczno-geograficzny Księstwa Łowickiego, oprac. J. Warężak, cz. 2, z. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961; cz. 2, z. 2, Łódź-Wrocław 1967.
Słownik historyczno-geograficzny ziemi liwskiej w średniowieczu, oprac. M. Piber-Zbieranowska, A. Salina, przy współpracy E. Kowalczyk-Heyman, Warszawa 2017.
Smagacz Arkadiusz, Giuseppe Garampi (1725-1792). Prefekt Tajnego Archiwum Watykańskiego i nuncjusz apostolski w Polsce, w: Nuncjatura Apostolska w Rzeczypospolitej, red. T. Chynczewska-Hennel, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012, s. 401-414.
Szymborski Wiktor, Odpusty w Polsce średniowiecznej, Kraków 2011.
Tołłoczko Władysław, Brygidki grodzieńskie (studium historyczno-kulturalne), „Dwutygodnik Diecezjalny Wileński”, (1914) s. 16-25; 1 (1915) s. 5-9.
Umiński Józef, Archidiakonat Czerski, wyd. Witold Malej, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 35 (1951) nr 7-8, s. 213-220.
Urzędnicy Prus Królewskich XV-XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, Wrocław 1990.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 2, Województwo trockie XIV-XVIII wiek, red. A. Rachuba, Warszawa 2009.
Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński, H. Żerek-Kleszcz, Kórnik 1993.
Wanysacker Dries, Cardinal Giuseppe Garampi (1725-1792). An Enlighted Ultramontane, Bruxelles 1995.
Wieteska Józef, Katalog prałatów i kanoników prymasowskiej kapituły łowickiej od 1433 do 1970 r., Warszawa 1971.
Wiśniewski Jan, Dekanat radomski, Radom 1911.
Wysocki Jan, Biskupstwo warszawskie. Erekcja diecezji w świetle stosunków politycznych i kościelnych na ziemiach polskich końca XVIII i początku XIX stulecia, „Nasza Przeszłość”, 35 (1971) s. 69-113.
Wysocki Jan, Erekcja Arcybiskupstwa i Metropolii Warszawskiej na tle stosunków politycznych i kościelnych w Królestwie Polskim, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, 50 (1968) s. 239-249.
Zabraniak Sławomir, Dekanat szadkowski i jego dziekani w latach 1660-1753, „Biuletyn Szadkowski”, 13 (2013) s. 45-64. (Crossref)
Netografia
Dokumenty pergaminowe i papierowe, oprac. F.P. Dąbrowski, https://archiwum.mkw.pl/wp-content/uploads/2023/03/Dokumenty-pergaminowe-i-papierowe.pdf (dostęp: 27.11.2024).
Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części, https://www.gov.pl/web/mswia/wykaz-urzedowych-nazw-miejscowosci-i-ich-czesci (dostęp: 27.11.2024).
Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej https://orcid.org/0000-0001-6969-9970
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk https://orcid.org/0000-0002-1491-3543
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-9183-7417
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.






