XVII- i XVIII-wieczne procesjonały z Archiwum Opactwa Cystersów w Krakowie-Mogile w kontekście typologii źródeł
Michał Jędrzejski ks.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1741-7470
Abstrakt
Archiwum Opactwa Cystersów w Krakowie-Mogile kryje wiele cennych rękopisów muzyczno-liturgicznych, do których należy pięć XVII- i XVIII-wiecznych procesjonałów, czyli ksiąg służących do wykonywania śpiewu podczas procesji, o sygnaturach: ms. 709, ms. 710, ms. 747, ms. 754, ms. 811. Celem artykułu jest przedstawienie ich zawartości, poprzedzone analizą notacji muzycznej, w kontekście typologii źródeł, czyli definiowania procesjonału jako księgi muzyczno-liturgicznej. Przytoczono zatem różne definicje procesjonału, aby następnie zweryfikować przystawalność do nich procesjonałów mogilskich. Repertuar został przedstawiony w tabelach według podziału: de tempore, proprium de sanctis, commune sanctorum, commune Beatae Mariae Virginis, votivae, pro defunctis. Podano przeznaczenie, gatunek i incipit śpiewów, zaznaczając obecność w poszczególnych źródłach. Wykazano, że procesjonały z Mogiły odznaczają się dużym bogactwem repertuaru, obejmującym cały rok liturgiczny i różne gatunki monodii liturgicznej. Fakt ten potwierdza słuszność szerokiej, opisowej definicji procesjonału i ukazuje perspektywę kolejnych badań w celu szczegółowego przedstawienia cysterskiej tradycji procesyjnej w Mogile.
Słowa kluczowe:
procesjonały, cystersi, Kraków-Mogiła, XVII i XVIII wiekInstytucje wspierające:
Publikacja dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” nr projektu NPRH/ DN/SP/0162/2023/12, kwota dofinansowania 1 026 984,70 zł, całkowita wartość projektu 1 026 984,70 zł.Bibliografia
Źródła
Archiwum Opactwa Cystersów w Krakowie-Mogile
Processionale Cisterciense, ms. 709.
Processionale Cisterciense, ms. 710.
Processionale Cisterciense, ms. 754.
Processionale Ordinis Cisterciensis, ms. 747.
Processionale Ordinis Cisterciense, ms. 811.
Opracowania
Grabiec Dominika, Dominikańskie procesje różańcowe i tradycja śpiewanych różańców na ziemiach polskich w świetle procesjonału PL-Kd 75L oraz innych źródeł XVIII i początku XIX wieku, „Muzyka”, 67 (2022) nr 3, s. 52-77. (Crossref)
Hiley David, Chorał Kościoła zachodniego, Kraków 2019.
Jasiewicz Jan, Processionale cisterciense – S II 56 z Archiwum Diecezjalnego w Oliwie, „Studia Gdańskie”, 24 (2009) s. 235-251.
Katalog Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, opr. K. Kaczmarczyk, G. Kowalski, Kraków 1919.
Konieczny Mariusz, Procesjonał, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, kol. 430-431.
Krzewska Elżbieta, Skrzyniarz Ryszard, Rozwój kultu św. Józefa w Polsce a siedemnastowieczna fundacja kościoła parafialnego pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny w Bielinach, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 116 (2021) s. 185-201. (Crossref)
Maciejewski Tadeusz, Elementy systemu menzuralnego w monodii chorałowej XIII-XVI wieku, w: Notae musicae artis. Notacja muzyczna w źródłach polskich XI-XVI wieku, red. E. Witkowska-Zaremba, Kraków 1999, s. 283-347.
Misiurek Jerzy, Kult św. Józefa i jego wartości duchowe, „Kaliskie Studia Teologiczne”, 1 (2002) s. 369-381.
Paćkowski Piotr, Śpiewy procesyjne Proprium de Sanctis w Processionale Andrzeja Piotrkowczyka z 1621 r. Studium źródłoznawczo-muzykologiczne, Lublin 2007 (mps pracy doktorskiej, Archiwum Uniwersyteckie KUL).
Pawlak Ireneusz, Metodologia badań nad monodią liturgiczną, „Studia Nauk Teologicznych”, 2 (2007) s. 353-362. (Crossref)
Pikulik Jerzy, Polskie graduały średniowieczne, Warszawa 2001.
Rękopisy i druki muzyczne z XVIII wieku w zbiorach Archiwum Opactwa Cystersów w Krakowie-Mogile. Katalog tematyczny, opr. J. Byczkowska-Sztaba, Warszawa 2013.
Szendrei Janka, Notacja liniowa w polskich źródłach chorałowych XII-XVI wieku, w: Notae musicae artis. Notacja muzyczna w źródłach polskich XI-XVI wieku, red. E. Witkowska-Zaremba, Kraków 1999, s. 187-281.
Wiśniewski Piotr, A Nineteenth-Century Processional from the Archive of the Bonifratres in Cracow (Kraków). A Contribution to Research into Latin Monody, „Roczniki Humanistyczne”, 68 (2020) z. 12, s. 73-86. (Crossref)
Wiśniewski Piotr, Processionale z klasztoru OO. Karmelitów w Oborach, „Liturgia Sacra”, 22 (2016) nr 1, s. 165-175.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0003-1741-7470
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
