Parafia św. Piotra w Stevens Point i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893-1920
Abstrakt
Dotąd opis dziejów parafii św. Piotra w Stevens Point w powiecie Portage nad rzeką Wisconsin przedstawił na kilku stronach ks. Wacław Kruszka. Niniejsze opracowanie odwołuje się do informacji zamieszczonych na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893-1920, uzupełniając je czasem wiadomościami z prasy polskiej w Ameryce. Odtwarza ono proces formowania się kolonii polskiej na tym terenie i ukazuje wkład poszczególnych polskich duszpasterzy w zachowanie przez Polaków swojej tożsamości religijnej i narodowej. Początki osiedlania się Polaków w tej miejscowości i okolicy sięgają roku 1860. Wśród rodzin polskich tam osiadłych pełnili posługę duszpasterską kolejno duszpasterze polscy: Jan Polak, Bonawentura Buczyński, Józef Dąbrowski, Antoni Bogacki, January Czarnowski, Wojciech Bukowski, Jozafat Wałuń, Jan J. Zawistowski, Emanuel J. Słowikowski, Antoni Lex, Władysław Grabowski, Zygmunt Woźny, Kwiryn Zieliński, Nikodem Kolasiński, Łukasz Peściński i Stanisław A. Elbert. Dzięki nim organizowano szkołę i parafię. Działalność prowadziły: Towarzystwo Bratniej Pomocy Świętego Piotra, Bractwo św. Józefa, Bractwo Niewiast Różańcowych i Bractwo Dziewic Różańcowych. Poza tym w parafii istniała grupa Stowarzyszenia Polaków w Ameryce. Dzięki staraniom ks. Ł.J. Peścińskiego, polskie siostry ze Zgromadzenia Sióstr św. Franciszka z Asyżu uzyskały pozwolenie od władzy kościelnej na założenie osobnego zgromadzenia polskiego tej samej reguły pw. św. Józefa. W 1915 roku zgromadzenie liczyło 270 sióstr, 69 nowicjuszek i 50 kandydatek. W 1912 roku parafia liczyła 700 rodzin polskich z miasta i okolicznych farm, sięgających w obrębie 10 mil na południowy zachód i 7 mil w kierunku wschodnim.
Słowa kluczowe:
Polacy w Stevens Point, Wis., duszpasterstwo polskie w Stevens Point, księża polscy w USA, szkoła parafialna, ks. Łukasz PeścińskiBibliografia
Źródła
Archiwum Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach-Panewnikach
Akta personalne, Antoni Wałuń, imię zakonne Jozafat, ur. 10.05.1824 r. w Słupnie, diecezja augustowska (sejneńska) (dane przekazane przez o. A. Sitnika OFM).
Opracowania
A Directory of Catholic Churches in Wisconsin, Madison, Wisconsin 1942.
Antigo, Wis., „Wiarus” Winona, Minn., Nr 14, 4 kwietnia 1907, s. 1.
Białas Adam, Kościół i parafia św. Jacka w La Salle, Ills., „Dziennik Chicagoski” Chicago, Ill., Nr 245, 20 października 1905, s. 2.
Bolek Franciszek, Who’s who in Polish America: A biographical directory of Polish-American leaders and distinguished Poles resident in the Americas, New York 1943.
Brożek Andrzej, Polonia amerykańska 1854-1939, Warszawa 1977.
Drobne echa. Maniste (Mich.), „Wiarus” Nr 16, 17 kwietnia 1902, s. 4.
Drobne echa. Stevens Point, „Wiarus” Nr 5, 30 stycznia 1902, s. 4.
Drobne echa. Stevens Point, Wis., „Wiarus” Nr 23, 6 czerwca 1901, s. 4.
Drobne echa. Toledo, O., „Wiarus” Nr 17, 26 kwietnia 1888, s. 7.
Drobne wiadomości, „Ameryka w Toledo i Kuryer Clevelandski” Toledo i Cleveland, Ohio, Nr 54, 6 lipca 1892, s. 1.
Duchniewski Jerzy OFMCap, Udział polskich kapucynów w ewangelizacji Indii, „Roczniki Teologiczne”, 46 (1999) z. 4, s. 33-40.
Dyecezya Green Bay, Wis. Polskie parafie dycezyi, „Dziennik Chicagoski” Nr 257, 25 września 1915, s. 7.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, red. L. Grzebień SJ przy współpracy zespołu jezuitów, Kraków 1996.
Fundatorowie i Dobrodzieje kościoła św. Piotra w roku 1876, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Gadacz Jan Ludwik, Słownik polskich kapucynów, t. II, Ł-Z, Wrocław 1986.
Habdank Dunikowski Emil, Wśród Polonii w Ameryce, Lwów 1893.
Jabłońska-Deptuła Ewa, Gawrysiakowa Janina, Materiały do zaangażowania patriotycznego zakonów męskich w Królestwie Polskim w latach 1861-1864, w: Materiały do atlasu historycznego chrześcijaństwa w Polsce, t. II, cz. 1, Lublin 1976, s. 51-200.
Kolejne zmiany w duszpasterstwie parafii świętego Piotra w Stevens Point, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Kolonia polska w Stevens Point, Wisconsin, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Korespondeneye „Ameryki”, „Ameryka” Toledo Ohio, Nr 52, 27 lipca 1901, s. 5.
Korespondencye Wiarusa. Z Bay City (Mich.), „Wiarus” Nr 2, 11 stycznia 1900, s. 4.
Kościół w Stevens Point, „Dziennik Chicagoski” Nr 264, 16 listopada 1897, s. 1.
Kronika, „Wiadomości Kościelne” Nr 38, Lwów, 20 listopada 1875, s. 374.
Kronika Parafii Polskiej św. Jacka w La Salle, „Dziennik Chicagoski” Nr 171, 12 sierpnia 1912, s. 12.
Krótkie wspomnienie założenia parafii Św. Stanisława Kostki w Bay City, Mich. i przebieg takowej do dziś, „Wiarus” Nr 46, 13 listopada 1902, s. 5.
Kruszka Wacław, Historya polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. II, VII, VIII, IX, X, XIII, Milwaukee, Wis., 1905-1908.
Kuzicki Jerzy, Nieść wiarę i nadzieję na obcej ziemi. Polskie duchowieństwo katolickie w życiu religijnym i polityczno-społecznym Wielkiej Emigracji we Francji (1831-1863), Rzeszów 2014.
Nir Roman, Stulecie Polskiego Seminarium w Orchard Lake w Stanach Zjednoczonych 1885-1985, Orchard Lake, Michigen 1987.
North Creek, Wis., „Wiarus” Nr 26, 29 marca 1918, s. 4.
Notatki ze Stevens Point, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4-5.
Nowy dzwon, „Dziennik Chicagoski” Nr 3, 5 stycznia 1897, s. 1.
Odbudowanie kościoła, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Parafialne zaburzenia w Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 3, 5 stycznia 1898, s. 2.
Parafie polskie w Ameryce, „Ruch Społeczny” Kraków, Nr 23, 1 grudnia 1898.
Peściński Łukasz J., Podziękowanie, „Dziennik Chicagoski” Nr 57, 9 marca 1903, s. 4.
Pierwsze familie polskie w tej okolicy, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Pitoń Jan CM, Księża polscy w Brazylii 1848-1984, w: Zmagania polonijne w Brazylii, t. 4, Owocująca przeszłość, red. T. Dworecki SVD, Warszawa 1987, s. 7-185.
Polacy w Ameryce, „Ameryka” Toledo Ohio, Nr 52, 26 grudnia 1896, s. 4.
Polacy w Ameryce, „Dziennik Chicagoski” Nr 165, 18 lipca 1893, s. 1.
Polacy w Ameryce w roku 1897. (Dokończenie) Lipiec, Grudzień, „Dziennik Chicagoski” Nr 3, 5 stycznia 1898, s. 2.
Polacy w Ameryce. Ze Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 16, 20 stycznia 1902, s. 2.
Polonja w Stevens Point, Wis. urozmaica chwile dziatwie w sierocińcu w Polonia, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 144, 21 czerwca 1921, s. 5.
Polska drukarnia w Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 5.
Polski zakon w Stevens Point, Wis. Do „Dziennika Milwauckiego” piszą ze Stevenspoint, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 164, 15 lipca 1901, s. 2.
Polskie parafie w Diecezji, „Dziennik Chicagoski” Nr 225, 25 września 1915, s. 8.
Polskie parafie w powiecie Portage, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Pomnik dla polskiego misyonarza, „Dziennik Chicagoski” Nr 269, 16 listopada 1899, s. 2.
Poświęcenia klasztoru polskich Sióstr w Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 154, 2 lipca 1903, s. 2.
Poświęcenie kamienia węgielnego, „Dziennik Chicagoski” Nr 163, 19 lipca 1897, s. 2.
Przyczynek do charakterystyki ś.p. ks. Dąbrowskiego, „Dziennik Chicagoski” Nr 41, 18 lutego 1903, s. 2.
Rok 1896 w życiu amerykańskiej Polonii, „Dziennik Chicagoski” Nr 1, 2 stycznia 1897, s. 4.
Schnaider Herbert OFM, Dwudziestopięcioletni Jubileusz Komisaryatu Pułaskiego w Wisconsinie, „Wiarus” 14 sierpnia 1913, s. 2.
Sprawy katolickie, „Ameryka” Toledo, Ohio, Nr 4, 12 października 1889, s. 2.
Srebrny jubileusz Wiel. ks. Ł. J. Peścińskiego, „Dziennik Chicagoski” Nr 150, 28 czerwca 1909, s. 6.
Stevens Point, Wis., „Wiarus” Nr 21, 22 maja 1902, s. 1.
Szteinke Anzelm Janusz OFM, Bracia Mniejsi na rzecz Polonii w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej w XIX i XX wieku, „Przegląd Kalwaryjski”, 13 (2009) s. 135-165.
Szteinke Anzelm Janusz OFM, Reformackie korzenie Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, w: Szkoła Seraficka. 150 lat historii Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, pod red. A. Barciaka i W.J. Sztyka OFM, Katowice Panewniki 2008, s. 9-52.
Szymański Józef, Parafia św. Stanisława Kostki w Chicago i jej duszpasterze w latach 1867-1899 na łamach „Dziennika Chicagoskiego”, „Scripta Historica”, 27(2021) s. 9-40.
Szymański Józef, Polskie parafie w Winonie i ich duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1890-1920, Polish Catholic parishes in Winona and their clergy as presented by the Daily „Dziennik Chicagoski”(1890-1920), w: Emigracja kaszubska w Stanach Zjednoczonych. Historia i dziedzictwo. Kashubian emigration in the United States. History and heritage, red. D. Kalinowski, Słupsk-Wejherowo 2022, s. 161-207
Ś.P. ks. January Czarnowski, „Dziennik Chicagoski” Nr 221, 21 września 1908, s. 8.
Ś. p. ks. Józef Dąbrowski, „Zgoda” Chicago, Ill., Nr 9, 26 lutego 1903, s. 1.
Ś. p. ks. K. Zieliński, „Dziennik Chicagoski” Nr 72, 26 marca 1907, s. 6.
Ś. p. ks. Nikodem Kolasiński, „Ameryka Echo” Toledo, Ohio, Nr 13, 28 marca 1903, s. 8.
Ś. p. ks. Nikodem Kolasiński, „Dziennik Chicagoski” Nr 67, 20 marca 1903, s. 2.
Toledo i okolica, „Ameryka Echo” Toledo, Ohio, Nr 28, 15 lipca 1903, s. 5.
Uwagi, „Głos Polek” Chicago, Ill., Nr 22, 30 maja 1912, s. 8.
Walaszek Adam, Kościół, etniczność, demokratyzacja – parafie polonijne w USA (1854-1930), „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, (2015) z. 1, s. 5-66.
Wiadomości dyecezjalne, „Wiadomości Kościelne” Lwów, Nr 23, 12 listopada 1881, s. 190.
Wiadomości kościelne, „Głos Narodu” Kraków, Nr 98, 28 kwietnia 1895, s. 7.
Wiadomości o polskich kapłanach, „Wiarus” Nr 17, 3 czerwca 1886, s. 8.
Wiadomości o polskich kapłanach, „Wiarus” Nr 19, 17 czerwca 1886, s. 1.
Wiarusi polscy w Stanie Wisconsin, „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Wspomnienie pośmiertne, „Dziennik Chicagoski” Nr 94, 22 kwietnia 1902, s. 1.
Wyjazd na misyę, „Dziennik Chicagoski” Nr 146, 22 czerwca 1901, s. 4.
Z detroickiego seminarium, „Dziennik Chicagoski” Nr 158, 10 lipca 1895, s. 1.
Z Maniste (Mich.), „Wiarus” Nr 17, 24 kwietnia 1902, s. 4.
Z Milwaukee, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 158, 12 lipca 1906, s. 4.
Z niw polskich w Ameryce. Berlin, Wis., „Wiarus” Nr 39, 24 września 1908, s. 1.
Z niw polskich w Ameryce. Princeton, Wis., „Wiarus” Nr 39, 28 września 1899, s. 1.
Z niw polskich w Ameryce. Princeton, Wis., „Wiarus” Nr 52, 23 grudnia 1896, s. 4.
Z niw polskich w Ameryce. Stevens Point, Wis., „Wiarus” Nr 28, 9 lipca 1903, s. 1.
Z okolicy Stevens Point, Wis., „Wiarus” Nr 22, 31 maja 1888, s. 5.
Z osad polskich. Stevens Point, Wis., „Ameryka” Toledo, Ohio, Nr 13, 29 marca 1902, s. 4.
Z polskiej parafii Św. Piotra w Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 266, 9 listopada 1912, s. 4.
Z P.R.N., „Dziennik Chicagoski” Nr 129, 3 czerwca 1916, s. 7.
Z P.R.N., „Dziennik Chicagoski” Nr 213, 12 września 1916, s. 2.
Z Stevens Point, Wis., „Wiarus” Nr 50, 13 grudnia 1888, s. 5.
Z życia Polaków w Ameryce. Z Berlin, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 226, 26 września 1908, s. 5.
Ze Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 130, 4 czerwca 1901, s. 4.
Ze Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 134, 9 czerwca 1903, s. 4.
Ze Stevens Point, Wis., „Dziennik Chicagoski” Nr 308, 31 grudnia 1912, s. 2.
Ze Stevens Point, Wis. i okolicy, „Dziennik Chicagoski” Nr 13, 16 stycznia 1905, s. 2.
Ze Stevens Point, Wis. i okolicy, „Dziennik Chicagoski” Nr 98, 13 kwietnia 1901, s. 4.
Ze Stevens Point, Wis. i okolicy, „Dziennik Chicagoski” Nr 252, 27 października 1902, s. 2
Ze Stevens Point, Wis. (Własna koresp. „Dzien. Chic.”), „Dziennik Chicagoski” Nr 236, 5 października 1912, s. 7.
Ze Stevens Point, Wis. (Własna koresp. „Dzień. Chic.”), „Dziennik Chicagoski” Nr 273, 22 listopada 1909, s. 5.
Ze Stevenspoint, Wis. i okolicy, „Dziennik Chicagoski” Nr 214, 14 września 1903, s. 2.
Ze Stevenspoint, Wis. i okolicy, „Dziennik Chicagoski” Nr 285, 7 grudnia 1903, s. 3.
Ze zjazdu księży w Stevens Point, „Wiarus” Nr 23, 6 czerwca 1912, s. 4.
Zmiany parafialne w Buffalo, „Telegraf” Chicago, Ill., Nr 27, 1 lipca 1892, s. 3.
Zrezygnował, „Dziennik Chicagoski” Nr 75, 31 marca 1897, s. 1.
Uniwersytet Pomorski w Słupsku https://orcid.org/0000-0003-3799-200X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
