Ewangelickie księgi metrykalne w Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
Tadeusz Ceynowa ks.
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8105-8823
Abstrakt
Księgi metrykalne w polskich archiwach cieszą się dużym zainteresowaniem, zarówno naukowców, genealogów, jak i prywatnych osób. Kilka lat temu do rąk czytelnika trafił artykuł na temat katolickich ksiąg metrykalnych znajdujących się w Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Tym razem czytelnicy będą mogli się zapoznać z ciekawym zbiorem ewangelickich metrykaliów. Po przesiedleniu Niemców po II wojnie światowej z terenów przyznanych Polsce przy ewangelickich parafiach pozostała część wytworzonej tam dokumentacji archiwalnej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami państwowymi zdecydowana część uratowanych archiwaliów, w tym ksiąg metrykalnych, trafiła do archiwów państwowych i nadal jest sukcesywnie przekazywana z Urzędów Stanu Cywilnego. Utworzenie archiwum diecezjalnego w Koszalinie przy pomocy Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i gwarancje dane przez bp. Mariana Gołębiewskiego, że niemieckie dziedzictwo Pomorza tam przechowywane będzie dostępne dla wszystkich zainteresowanych, zobligowało pracowników tej instytucji do przejęcia z parafii zachowanej dokumentacji zarówno katolickiej, jak i ewangelickiej. Niniejszy artykuł ma za zadanie przedstawienie zachowanych 117 ksiąg metrykalnych z 27 wspólnot ewangelickich (Prowincja Pomorze, Prusy Zachodnie i Marchia Graniczna Poznań-Prusy Zachodnie) funkcjonujących przed 1945 rokiem na terenie obecnej diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej.
Słowa kluczowe:
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej, księgi metrykalne, Kościół ewangelicki, PomorzeBibliografia
Źródła
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
Budowa archiwum, Pismo abpa J. Degenhardta z 11 marca 1998 r.
Budowa archiwum, Pismo bpa M. Gołębiewskiego do Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej z 26 lutego 1998 r.
Pismo D. Albrechta z 27 lutego 1998 r.
Pismo Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej z 13 grudnia 1999 r.
Pismo G. Friedricha z 5 marca 1998 r.
Pismo R. Scheller z 27 lutego 1998 r. (Crossref)
Opracowania
Bär Max, Die Kirchenbücher der Provinz Westpreußen, hg. von der Provinzial-Kommission zur Verwaltung der westpreußischen Provinzialmuseen, Heft 13, Danzig 1908.
Bąk Ludwik, Dzieje szkoły średniej w Wałczu, Inowrocław 1998.
Bąk Ludwik, Ziemia wałecka w dobie reformacji i kontrreformacji w XVI-XVIII w., Piła 1999.
Bończa-Bystrzycki Lech, Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Świdwinie do roku 1945, Świdwin-Koszalin 2019.
Boras Zygmunt, Walczak Robert, Wędzki Andrzej, Historia powiatu wałeckiego w zarysie, Poznań 1961.
Chodyński Stanisław, Metryki kościelne, w: Encyklopedja kościelna, t. 14, red. M. Nowodworski, Warszawa 1881, s. 224-231.
Deutsches Kirchliches Adreβbuch. Ein Führer durch die Deutsche Evangelische Kirche und die deutschen evangelischen Kirchen und Gemeinden auβerhalb der Reichsgrenze. Unter Mitarbeit der kirchlichen Behörden, Berlin-Steglitz 1937.
Die Evangelischen Geistlichen Pommerns von der Reformation bis zur Gegenwart, Teil 2, Der Regierungsbezirk Köslin. Die reformierten Gemeinden Pommerns. Die Generalsuperintendenten, Hg. E. Müller, Stettin 1912.
Dobrowolski Kazimierz, Znaczenie metryk kościelnych do badań naukowych, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego”, (1920) t. 5, s. 90-110.
Gemeindelexikon für das Königreich Preußen auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 2. Dezember 1895 und anderer amtlicher Quellen, H. 4, Provinz Pommern, Berlin 1898.
Gemeindelexikon für den Freistaat Preuβen, Bd. 4, Provinz Pommern. Nach dem endgültigen Ergebnis der Volkszählung vom 16. Juni 1925 und anderen amtlichen Quellen unter Zugrundelegung des Gebietsstandes vom 1. Oktober 1932, Berlin 1932.
Grzelak Jerzy, Spis ksiąg metrykalnych i ich duplikatów w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, „Szczeciński Informator Archiwalny”, (1992) nr 7, s. 53-141.
Hruszkowa Czesława, Księgi metrykalne i akta stanu cywilnego w Archiwum Państwowym w Poznaniu, „Archeion”, (1970) t. 54, s. 59-78.
Kotecki Radosław, Rejestracja metrykalna wiernych w świetle potrydenckiego ustawodawstwa Kościoła katolickiego, „Nasza Przeszłość”, (2009) t. 112, s. 135-179. (Crossref)
Krajewska Hanna, Wstęp, w: Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce, oprac. A. Laszuk, Warszawa 2003, s. III-IV.
Krośko Barbara, Świeckie i wyznaniowe księgi stanu cywilnego w Archiwum Państwowym w Koszalinie, „Archeion”, (1989) t. 86, s. 63-79.
Kufel Robert Romuald, Kancelaria, registratura i archiwum parafialne na ziemiach polskich od XII do początku XXI wieku, Zielona Góra 2005.
Kufel Robert Romuald, Mykietów Bogusław, Metrykalia w zasobie Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze, Zielona Góra 2024.
Kumor Bolesław, Dzieje diecezji krakowskiej od roku 1795, t. 2, Kraków 1999.
Kumor Bolesław, Jakim celom służyły księgi parafialne, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 7 (1975) s. 299-304.
Kumor Bolesław, Księgi „Status animarum” na ziemiach polskich (do r. 1918), „Przeszłość Demograficzna Polski”, 1 (1967) s. 89-109.
Kumor Bolesław, Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych, „Kwartalnik Historii
Kultury Materialnej”, 14 (1966) z. 1, s. 65-75.
Kumor Bolesław, Przepisy państwowe i kościelne dotyczące metryk kościelnych w zaborze austriackim (1800-1918), „Przeszłość Demograficzna Polski”, 7 (1975) s. 93-107.
Kumor Bolesław, Przepisy prawne w sprawie chrztu dzieci w XVI-XVIII w., „Przeszłość Demograficzna Polski”, 9 (1976) s. 41-56.
Kurpas Józef, Początki ksiąg metrykalnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 2 (1961) z. 1-2, s. 5-42. (Crossref)
Kwiatkowska Wiesława, Kancelaria Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Prusach Zachodnich w latach 1817-1920 i pozostałe po niej akta, Toruń 2006.
Moskal Tomasz, Historia ksiąg metrykalnych Kościoła katolickiego na ziemiach polskich, „Archiwariusz. Biuletyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu”, (2005) t. 1, s. 55-83.
Nowacki Józef, Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, t. 2, Poznań 1964.
Nowak Łukasz, Parafia ewangelicka w Trzciance i jej księgi metrykalne do 1945 roku, „Gdański Rocznik Ewangelicki”, 15 (2021) s. 122-147 (Crossref)
Pommersche Kirchenbücher und Personenstandsregister, Bd. 3, Trauregister Kolberg III, Hg. S. Sienell, J. Radmer, Greifswald 2013.
Protokolle der pommerschen Kirchenvisitationen 1535-1539, Heft 1, Hg. H. Heyden, Köln-Graz 1961.
Protokolle der pommerschen Kirchenvisitationen 1540-1555, Heft 1, Hg. H. Heyden, Köln-Graz 1963.
Rohwerder Max, Historia residentiae Valcensis Societatis Jesu ab Anno Domini 1618, Köln-Graz 1967.
Wehrmann Martin, Die Kirchenbücher in Pommern, „Baltische Studien”, 42 (1892) s. 201-280.
Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej https://orcid.org/0000-0002-8105-8823
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
