Inwentarz księgozbioru biskupa diecezji lubelskiej Mateusza Wojakowskiego (1775-1845) w świetle akt notarialnych
Anna Dymmel
Instytut Historii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-3532-3590
Abstrakt
W artykule zaprezentowany został inwentarz księgozbioru należącego do biskupa diecezji lubelskiej Mateusza Wojakowskiego (1775-1845). Celem artykułu jest rekonstrukcja księgozbioru, tj. udostępnienie edycji inwentarza odbiorcom wraz ze wstępną analizą zawartości biblioteki. Inwentarz księgozbioru znajduje się w księdze notarialnej z 1845 r., wchodzącej w skład zespołu „Akta Serafina Konwickiego notariusza miasta Lublina” przechowywanego w Archiwum Państwowym w Lublinie. W tekście źródłowym zastosowane zostały zasady edycji zgodnie z Instrukcją wydawniczą dla źródeł historycznych od XVI do XIX wieku. Ponadto uzupełniono i wzbogacono dane bibliograficzne, ponieważ źródłowe informacje dotyczące posiadanych przez duchownego egzemplarzy książek były niepełne, gdyż pierwotnie służyły jedynie dla celów spadkowych. Ustalono pełny tytuł, nazwisko autora, miejsce, rok wydania w oparciu o dostępne bibliografie i katalogi biblioteczne. Poczynione ustalenia pozwolą na pełniejszą analizę zawartości domowej biblioteki biskupa. W inwentarzu liczącym 220 pozycji wymieniono łącznie 255 tytułów dzieł w 296 woluminach. Gromadzone książki były przede wszystkim w języku polskim, ponadto po łacinie, w języku francuskim i niemieckim. Domowy księgozbiór duchownego miał uniwersalny charakter. Zawierał książki i czasopisma z różnych dziedzin: ogólne, prawne, o edukacji, filozoficzne, z historii, geografii, słowniki, z nauk przyrodniczych i stosowanych, literaturę piękną. Ważną część stanowiły druki religijne, w tym księgi liturgiczne, kazania, katechizmy, modlitewniki, Biblia, rozmyślania. Inwentarz księgozbioru biskupa Wojakowskie go – postaci wyróżniającej się nie tylko na polu działalności duszpasterskiej, ale i obywatelskiej – nie był dotychczas znany i wykorzystywany w literaturze. Jest to także przykład inwentarza XIX-wiecznego księgozbioru należącego do duchownego.
Słowa kluczowe:
księgozbiór, biskup Mateusz Wojakowski, duchowieństwo, akta notarialne, inwentarz, XIX wiekBibliografia
Bazydło J., Barruel Augustin, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1995, kol. 64.
Bieńkowska B., Inwentarze księgozbiorów prywatnych jako źródło do badań nad dziejami czytelnictwa, „Studia o Książce”,18 (1989) s. 65-75.
Danielewski W., Brewiarz, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułkowski, Lublin 1995, kol. 1064-1071.
Daniluk M., Feller François Xavier, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., Lublin 1989, kol. 112-113.
Dymmel A., Księgozbiory prywatne ziemiaństwa lubelskiego w połowie XIX wieku (w świetle akt notarialnych Serafina Konwickiego), „Res Historica”, 13 (2002) s. 243- 255.
Dymmel A., Wartość lubelskich akt notarialnych jako źródła do badań prywatnych księ-gozbiorów duchowieństwa w pierwszej połowie XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 110 (2018) s. 145-166. https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.09 (Crossref)
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 1-34, Kraków 1870-2000.
Estreicher K., Bibliografia polska XIX. stulecia, t. 1-17, wyd. 2, Kraków 1959-2000.
Gerber R., Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik Biograficzny, Wrocław 1977.
Konieczny M., Rubrycella, w: Encyklopedia katolicka, t. 17, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, kol. 513-514.
Kozińska-Chachaj J., Księgozbiory ziemiańskie na Lubelszczyźnie w XIX i XX w., „Bibliotekarz Lubelski”, 47 (2004) s. 61-74.
Kukulski Z., Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie na tle epoki (1815-1830), Lublin 1939.
Maciukiewicz M., Pontyfikał, w: Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigilewicz, Lublin 2011, kol. 1409-1410.
Modzelewska B., Wójcik W., Fleury Claude, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., Lublin 1989, kol. 324-325.
Nitecki P., Biskupi kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, kol. 487-488.
Olszewski Daniel, Książka religijna na terenie Królestwa Polskiego w XIX wieku, „Rocznik Świętokrzyski”, 16 (1989) s. 147-173.
O[strołęcki] Stanisław, Cmentarz parafialny rzymsko-katolicki w Lublinie, Warszawa 1902.
Pisarzak Marian, Ceremoniał, w: Encyklopedia katolicka, t.3, red. R. Łukaszyk, Lublin 1985, kol. 7-9.
Prejs Roland, Piotrowski Wiator, w: Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigilewicz, Lublin 2011, kol. 704.
Sadurski Ireneusz, Biskup sufragan lubelski Mateusz Maurycy Wojakowski wobec powstania listopadowego, w: Powstanie Listopadowe na Lubelszczyźnie. Wydarzenia, ludzie, źródła, red. A. Barańska, J. Skarbek, Lublin-Oświęcim 2013, s. 54-76.
Sinko Zofia, Z zagadnień recepcji „Sądu Ostatecznego” i „Myśli nocnych” Edwarda Younga, „Pamiętnik Literacki”, 65 (1974) z. 2 s. 93-155.
Skarbek Jan, Udział duchowieństwa lubelskiego w Powstaniu Listopadowym, „Roczniki Humanistyczne”, 17 (1969) z. 2, s. 83-93.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, nakł. Filipa Su-limierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa 1880-1914.
Smoleński S., Abelly Louis, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1985, kol. 13.
Stępniak H., Spotkanie naukowe „Biskup sufragan lubelski Mateusz M. Wojakowski w powstaniu 1830-1831”, 20.11.2012, https://garbow.pl/aktualnosci/n,62428,spotka-nie-naukowe-biskup-sufragan-lubelski-mateusz-m-wojakowski-w-powstaniu-1830-1831.html (dostęp: 01.12.2019).
Stola K., Oficja własne patronów, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, kol. 405-406.
Szady J., Inwentarz księgozbiorów parafialnych z drugiej połowy XVIII wieku – nowa metoda edycji, „Textus et Studia”, 1 (2016) nr 5, s. 78-90, doi:10.19265/TES.2016.01577.
Szczurowski R., Oświecenie i kontroświecenie czasów Królestwa Polskiego. Polemika o. Karola Surowieckiego z ministrem Stanisławem Kostką Potockim, „Folia Historica Cracoviensia” , 23 (2017) nr 2, s. 406-426. (Crossref)
Wasilewski J.K., Poczet biskupów lubelskich, http://www.bu.kul.pl/art_11485. html (dostęp: 01.12.2019).
Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807-1831), Lublin 2012.
Ziółek J., Patriotyczna postawa duchowieństwa w czasie powstania 1830-1831 roku, „Roczniki Humanistyczne”, 28 (1980) z. 2, s. 79-103.
Instytut Historii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0003-3532-3590
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
