ABMK

Zarys dziejów parafii Popkowice do początków XVII wieku

Jacek Chachaj

Instytut Historii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-2268-9692


Abstrakt

Artykuł jest próbą syntetycznego omówienia najwcześniejszego okresu dziejów parafii Popkowice, od momentu jej powstania, do początków XVII wieku. W oparciu o przekazy źródłowe weryfikuje on poglądy występujące w dotychczasowej literaturze dotyczącej poruszanego tematu. W tekście dokładniej przeanalizowano okoliczności powstania parafii popkowickiej, postawiono hipotezy dotyczące jej wcześniejszej przynależności parafialnej, omówiono jej dzieje w XV i XVI stuleciu, a także upadek w czasie reformacji i odnowienie w 1. połowie XVII wieku. W ostatniej części artykułu przedstawiono przynależność parafii Popkowice do jednostek administracji kościelnej oraz zestawiono możliwie kompletną na obecnym etapie badań listę plebanów popkowickich w omawianym okresie.

Słowa kluczowe:

parafia Popkowice, kościół św. Maurycego w Zawichoście, scholasteria kapituły sandomierskiej, rozwój sieci parafialnej w archidiakonacie zawichojskim



Atlas Historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, Seria A, Nr 3: Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, opr. S. Wojciechowski, Warszawa 1966.

Biskup Marian, Radliński Gotard (Gotard z Radlina) h. Tarnawa (ok. 1430?-zm. 1480), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986, s. 704-706.

Chachaj Jacek, Bliżej schizmatyków niż Krakowa. Archidiakonat lubelski w XV i XVI wieku, Lublin 2012.

Chachaj Jacek, Najstarsze kościoły lubelskie, w: Ziemia – Człowiek – Sztuka. Interdyscyplinarne studia nad ziemią. Archeologia, historia, kultura, sztuka, red. U. Mazurczak, Lublin 2015, s. 375-412.

Dobosz Józef, Monarchia i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002.

Dobroć Rafał, Pierwsze wieki parafi i pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kraśniku, Lublin 2015 (mps Archiwum KUL).

Dzieje Lubelszczyzny, t. 3: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, opr. S. Kuraś, Warszawa 1983.

Graff Tomasz, Piotr Wysz, Piotr z Radolina, w: Encyklopedia Katolicka, t. 15, Lublin 2011, kol. 689-690.

Grocholski Henryk, Sieć parafialna archidiakonatu archidiakonatu zawichojskiego do końca XVI w., Lublin 1956 (mps Archiwum KUL).

Grychowski August, Na marginesie notatki autobiograficznej Biernata z Lublina, „Pamiętnik Literacki”, 52/4 (1961) s. 519-521.

Guldon Zenon, Muszyńska Jadwiga, Mikołaj Rej. Poglądy ekonomiczne i działalność gospodarcza, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, pod red. W. Kowalskiego, Kielce 2005, s. 159-175.

Hemperek Piotr, Oficjalat okręgowy w Lublinie XV-XVIII w. Studium z dziejów organizacji i kompetencji sądownictwa kościelnego, Lublin 1974.

Herbarz Polski ks. Kaspra Niesieckiego S.J. powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopisów, dowodów urzędowych, wyd. J. N. Bobrowicz, t. 2, Lipsk 1839.

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 8: Województwo lubelskie, pod red. R. Brykowskiego, E. Rowińskiej i Z. Winiarz, z. 9: Powiat kraśnicki, inwentaryzację przeprowadziły I. Galicka i E. Rowińska, Warszawa 1961.

Kossowski Aleksander, Protestantyzm w Lublinie i Lubelskiem w XVI-XVII w., Lublin 1933.

Krakowiak Kazimierz, Krótka historia parafii Św. Trójcy w Popkowicach (http://xoomer.virgilio.it/mpelak/dokumenty/histparpopko.htm, (dostęp 16.03.2017).

Kurzydym Agnieszka, Uposażenie prałatów kapituły sandomierskiej w XV-XVI wieku,

Lublin 1996 (mps Archiwum KUL).

Kurzydym Agnieszka, Uposażenie ziemskie i nieruchomości prałatów kapituły kolegiackiej w Sandomierzu w XV-XVI w., „Roczniki Humanistyczne”, 45 (1997) z. 2, s. 19-37.

Litak Stanisław, Powstanie organizacji parafialnej a rozwój osadnictwa w ziemi łukowskiej XII-XVI w., „Roczniki Humanistyczne”, 48 (2000) z. 2 (specjalny), s. 283-307.

Nitecki Piotr, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.

Paulowa Stanisława, Materiały do biografii Mikołaja Reja w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Lublinie, „Archeion”, 53 (1970) s. 83-98.

Perzanowski Zbigniew, Michał z Bogumiłowic, określany także z Chmielowa i z Czyżowa, w: Polski Słownik Biografi czny, t. 20, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 619-620.

Poniewozik Leszek, Prałaci i kanonicy sandomierscy w okresie średniowiecza, Toruń 2004.

[Red.], Rey (Rej) Mikołaj z Nagłowic h. Oksza (1505-1569), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s. 196-203.

Sochacka Anna, Jan z Czyżowa namiestnik Władysława Warneńczyka. Kariera rodziny Półkozów w średniowieczu, Lublin 1993.

Sochacka Anna, Własność ziemska w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987.

Sułowski Zygmunt, Przedlokacyjny Lublin w świetle źródeł pisanych, w: Dzieje Lublina. Próba syntezy, t. 1, red [ ] Lublin 1965, s. 30-42.

Szafran Przemysław, Rozwój średniowiecznej sieci parafi alnej w Lubelskiem, Lublin 1958.

Szczygieł Ryszard, Lokacja miasta na prawie niemieckim i jego dzieje w czasach jagiellońskich, w: Dzieje Urzędowa, red. R. Szczygieł, M. Surdacki, Urzędów 2011, s. 55-100.

Szymański Józef, Kanonikat świecki w Małopolsce od końca XI do połowy XIII wieku, Lublin 1995.

Trawkowski Stanisław, Piotr z Radolina, zwany Wyszem, h. Laski (zm. 1414), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 26, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 422-428.

Urban Wacław, Rey (Rej) Krzysztof z Nagłowic h. Oksza (zm. 1625), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 31, Wrocław 1988-1989, s. 193-194.

Urzędnicy województwa lubelskiego XVI-XVIII wieku. Spisy, opr. W. Kłaczewski, W. Urban, pod red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1991.

Wadowski Jan Ambroży, Kościoły lubelskie, Kraków 1907.

Wadowski Jan Ambroży, Kościoły w Lublinie i diecezji lubelskiej, rękopis w Bibliotece Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, sygn. 2375, t. I.

Wiśniowski Eugeniusz, Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004.

Wnuk Anna, Dzieje parafii Popkowice. 600 lat historii, Urzędów 2004.

Wnuk Anna Urszula, Jerzy Szornel herbu Dołęga z Popkowic, sędzia ziemski lubelski i jego testament, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”, 4 (2012) s. 151-175.

Wroniszewski Jan, Nobiles Sandomirienses. Rody Dębnów, Janinów, Grzymałów, Doliwów i Powałów, Kraków 2013.

Żabiński Zbigniew, Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Łódź-Gdańsk 1981.

Pobierz

Opublikowane
2018-12-09


Chachaj, J. (2018). Zarys dziejów parafii Popkowice do początków XVII wieku. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 110, 93–118. https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.06

Jacek Chachaj 
Instytut Historii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

dr hab. historii; profesor w Instytucie Historii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

https://orcid.org/0000-0002-2268-9692