Inwentarz ruchomości z 1862 r. ks. Andrzeja Chylińskiego proboszcza parafii Męka w dekanacie sieradzkim
Piotr Szkutnik
Katedra Historii Historiografii i Nauk Pomocniczych Historii Instytutu Historii Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego, 90-219 Łódź ul. Kamińskiego 27a. , PolskaAbstrakt
Ksiądz Andrzej Chyliński był proboszczem parafii we wsi Męka pod Sieradzem, gdzie mieszkał razem z matką oraz zapewne ze służbą. Spisany po jego śmierci w 1862 r. inwentarz dzieli ruchomości na dwa tytuły, nie wyróżniając kategorii surowcowych. Ruchomości wymienione w spisie posiadały funkcje kancelaryjne, wypoczynkowe, garderobiane, kulinarne, spiżarniane i gospodarcze. Mobiliów związanych z alkierzem było najwięcej. Mienie proboszcza z Męki liczyło łącznie 393, a po pominięciu ruchomości gospodarskich 366 sztuk zamieszczonych na 141 pozycjach inwentarza. Porównanie majątku osobistego plebana z Męki wykazuje znaczną przewagę ilościową w większości rodzajów ruchomości w stosunku do liczby rzeczy okolicznego dziekana z początku XIX wieku (łącznie 129 sztuk) oraz inwentarzy plebanów staropolskich (108 sztuk). Odwrotną zależność można zaobserwować porównując mobilia A. Chylińskiego z ruchomościami zamożnego miejskiego rzemieślnika z Zamościa z połowy XIX wieku (599 sztuk). Pleban z Męki posiadał też nieco mniej srebrnych łyżek niż porównywane zbiorowości. Najdroższe ruchomości w inwentarzu z 1862 r. stanowiły 15% sztuk rzeczy, a najtańsze 6% wszystkich. Rzeczy drogich było zatem ponad dwa razy więcej niż tanich. Przedmioty określone jako „stare” stanowiły 13% ogółu.
Słowa kluczowe:
inwentarze rzeczy, ruchomości, historia Kościoła, Męka, XIX w.Bibliografia
Brzeska A., Inwentarze wypraw ślubnych kobiet z rodu Jagiellonów jako źródło do poznania wyposażenia wnętrz dworskich, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 56 (2008) nr 1, s. 3-18.
Chodyński A.R., Obyczajowość polska w świetle inwentarzy Czapskich z XVIII w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 51 (2003) nr 2, s. 277-291.
Danowska E., O rzeczach doczesnych księdza kanonika. Inwentarz pośmiertny Michała hrabiego Ankwicza z 1786 r., „Nasza Przeszłość”, 110 (2008) s. 107-128.
Doroszewski W., Słownik języka polskiego, t. 1-11, Warszawa 1958-1969 [wersja elektroniczna].
Główka D., Majątek osobisty duchowieństwa katolickiego w Koronie w XVII i XVIII wieku, Warszawa 2004.
Ihnatowicz I., Biernat A., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003.
Jakubowski W., Ordery i medale Rosji, Toruń 1993.
Klonder A., Główka D., Inwentarze mienia w badaniach kultury Europy od średniowiecza po nowożytność, „ Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 51 (2003) nr 2, s. 157-176.
Kujawski W., Kościelne dzieje Sieradza, Włocławek1998.
Kujawski W., Diecezja kujawsko-kaliska. Opracowanie historyczno-źródłoznawcze, Włocławek 2011.
Kujawski W., Parafie diecezji włocławskiej. Okres kujawsko-kaliski 1818–1925. Dla upamiętnienia 90. rocznicy powstania Towarzystwa Teologicznego we Włocławku, Włocławek 2018.
Lewalski K., Inwentarz mienia – źródło do badań nad majątkiem osobistym duchowieństwa parafialnego w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 65 (2017) nr 2, s. 257-266, https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/63963?id=63963.
Mazur E., Wykorzystanie inwentarzy w badaniach nad kulturą XIX wieku na ziemiach polskich, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 51 (2003) nr 2, s. 177-182.
Moczulska A., Inwentarze, protokoły licytacji, intercyzy i testamenty zawarte w aktach notarialnych z obszaru Królestwa Polskiego w XIX wieku, „Studia Źródłoznawcze”, 22 (1977) s. 217-224.
Mohrmann Ruth-E., Pośmiertne inwentarze mienia – krytyka źródła, problemy badawcze, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 53 (2005) nr 2, s. 137-146.
Piątkowski S., Niektóre elementy wyposażenia plebanii we wsi i miasteczku północnej Małopolski w pierwszej połowie XIX wieku, „Studia Sandomierskie”, 9 (2002) s. 343-354.
Szkutnik P., Siedziby dziekanów dekanatu brzeźnickiego w diecezji kujawsko-kaliskiej w XIX w.,„Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 59 (2011) nr 2, s. 167-181.
Szkutnik P., Testament mieszczanki szadkowskiej Doroty Czygańskiej z Lipińskich z 1693r., „Biuletyn Szadkowski”, 14 (2014) s. 97-112, http://biuletynszadkowski.geo.uni.lodz.pl/uploads/art/2014/7%20Piotr%20%20Szkutnik.pdf.
Szkutnik P., Utensylia w kancelarii dziekana brzeźnickiego w pierwszej połowie XIX w, „Archiwista Polski”,19 (2014) nr 3, s. 23-30.
Szkutnik P., Ksiądz Michał Mieczko Żdzenicki (1744-1814) proboszcz i dziekan szadkowski, „Przegląd Nauk Historycznych”, 14 (2015) nr 1, s. 173-191, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Przeglad_Nauk_Historycznych/Przeglad_Nauk_Historycznych-r2015-t14-n1/Przeglad_Nauk_Historycznych-r2015-t14-n1-s173-191/Przeglad_Nauk_Historycznych-r2015-t14-n1-s173-191.pdf.
Szkutnik P., [rec.] Duchowni na plebanii i w drodze. Konteksty codzienności i interpretacje historyczne, red. K. Lewalski, A. Łysiak-Łątkowska, Gdańsk 2015, „Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne”, 110 (2018) s. 507-517.
Szykuła A., Dwory ziemiańskie i garderoba ziemianek Zamojszczyzny na podstawie inwentarzy notarialnych z lat 1835–1876, „ Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 56 (2008) nr 1, s. 19–29.
Katedra Historii Historiografii i Nauk Pomocniczych Historii Instytutu Historii Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego, 90-219 Łódź ul. Kamińskiego 27a.
adiunkt w Instytucie Historii
