Salezjanin, wychowawca, artysta – życie i działalność koadiutora Jana Kajzera (1892-1976)
Waldemar Witold Żurek ks.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5602-5077
Abstrakt
Artykuł przedstawia sylwetkę Jana Kajzera (1892-1976), salezjanina, wychowawcy i autora wielu projektów z zakresu sztuki użytkowej, wieloletniego nauczyciela i dyrektora szkoły zawodowej w Zakładzie Salezjańskim im. Księdza Bosko w Oświęcimiu. Kierował tamtejszą placówką dydaktyczną w trudnych latach. Szkolnictwo salezjańskie w Polsce osiągnęło największy rozwój w roku szkolnym 1947/48, po czym do 1963 r. następowała stopniowa likwidacja i upaństwowienie 20 szkół salezjańskich w kraju. Jan Kajzer był autorem wielu projektów mebli – głównie kościelnych, tkanin i prac malarskich, które zaskarbiły mu uznanie w środowisku sztuki. Prywatnie odznaczał się wielką pobożnością, kierując się wzorem założyciela ks. Jana Bosko. Artykuł niniejszy dowodzi, że koadiutor Jan Kajzer może być postrzegany jako wybitny przedstawiciel zgromadzenia salezjanów w Polsce, obok kard. Augusta Hlonda, abp. Antoniego Baraniaka czy koadiutorów: Klemensa Hlonda i Szymona Szmergalskiego.
Słowa kluczowe:
Jan Kajzer, historia Zgromadzenia Salezjańskiego, salezjanie, Zakład Salezjański im. Ks. Bosko w Oświęcimiu, wychowanie salezjańskieBibliografia
Braido P., Prevenire non reprimere. Il sistema educativo di don Bosco, Roma 1999.
Janneau G., Encyklopedia sztuki dekoracyjnej, Warszawa 1978. Jastrzębowski Wojciech, w: Nowa encyklopedia powszechna PWN, tom 3: I-Ł, Warszawa 1995, s. 154.
Kintopf Lucjan, w: Nowa encyklopedia powszechna PWN, tom 3: I-Ł, Warszawa 1995, s. 356.
Kostrzyńska-Miłosz A., Koadiutor Jan Kajzer współtwórca polskiego stylu art deco, „Seminare”, 35 (2014) nr 1, s. 171-179.
Kowol P., Działalność dydaktyczna i pedagogiczna Jana Kajzera (1892-1976), Lublin 1989 [mps KUL].
Melbechowska-Luty A., Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 2005.
Niewęgłowski J. SDB, Wychowawczo-społeczna działalność salezjanów w Polsce w latach 1898-1989, Warszawa 2011.
Personel salezjański i wychowankowie Zakładu im. Księdza Bosko w Oświęcimiu 1898- 1917, oprac. i wyd. Waldemar Witold Żurek SDB, Lublin 2014.
Pietrzykowski J., Towarzystwo Salezjańskie w Polsce w warunkach okupacji 1939-1945, Warszawa 2015.
Ptaszkowski J., Rzecz o dobrej sławie Oświęcimia. Karty z historii Zakładu Księdza Bosko, Kraków 1998.
Salezjańskie szkoły rzemieślnicze w Oświęcimiu 1914-1971. Kronika, oprac. i wyd. W.W. Żurek SDB, Lublin 2018.
Stachowiak J.B., Pro Ecclesia et Pontifice, Za Zasługi dla Kościoła i Pontyfikatu, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, Lublin 2012, kol. 409.
Świda A. SDB, Jan Kajzer (1892-1976) wychowawca z powołania, w: Chrześcijanie, t. 12, red. Bohdan Bejze, Warszawa 1984, s. 260-292.
Świda A., Salezjańskie szkolnictwo w Polsce (zarys), w: 75 lat działalności salezjanów w Polsce, red. Remigiusz Popowski, Stanisław Wilk, Marian Lewko, Łódź–Kraków 1974, s. 37-59.
Tichy Karol Józef, w: Wielka encyklopedia powszechna PWN, tom 11, Warszawa 1968, s. 524.
Żurek W. SDB, Salezjańskie szkolnictwo ponadpodstawowe w Polsce 1900-1963. Rozwój i organizacja, Lublin 1996.
Żurek W.W., Szkoły salezjańskie w Oświęcimiu na tle salezjańskiego szkolnictwa średniego ogólnokształcącego i zawodowego na ziemiach polskich, Lublin 2010.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-5602-5077
