Library of armenian archbishop Józef Teodorowicz: its fate during world war II and in the postwar years
Tomasz Krzyżowski
Polska Akademia Umiejętności w Krakowie , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-7193-5661
Abstract
Archbishop Jozef Teodorowicz (1864–1938), Ordinary of the Armenian Archdiocese of Lviv, was a respected preacher, author of theological works and a patriot active in many areas of religious and social life in Poland. The hierarch amassed an impressive private library of several thousand volumes in Polish, Latin, German, French and other languages. The collection of old prints, including rare Armenian-language publications and manuscripts, was of particular value. The book collection constituted a workshop for the ambitious priest, preacher and writer, and later archbishop, as well as shaped his views on socio-political issues. The archbishop successively expanded and complemented the library's resources throughout his life, keeping abreast of the book and antiquarian market both in Poland and abroad. The subject matter of the book collection varied. The largest group included religious publications, primarily representing various branches of theology: biblical studies, theology of spirituality, dogmatic theology, moral theology, liturgy, apologetics, and canon law. Several hundred works were devoted to the life of Jesus Christ, Mariology and hagiography. Interestingly, the authors of the theological works (mostly biblical commentaries) included representatives of various factions of Protestantism, Orthodox Christians and rabbis. J. Teodorowicz’s library also contained many publications of fiction by both Polish and foreign authors, as well as philosophical treatises, studies of Church history and general history, political science, culture, and art history. The book collection also included many works on psychology and the education and formation of youth. During World War II, the library of Archbishop J. Teodorowicz was fragmented and dispersed. Part of the collection was destroyed by Soviet soldiers quartered in the archbishop’s palace in Lviv, and the surviving books were deposited in 1940 at the Lviv branch of the Library of the Academy of Sciences of the Ukrainian Soviet Socialist Republic (the former Ossoliński National Institute). Fragments of the preserved book collection are currently in several institutions in Ukraine and Poland.
Keywords:
Józef Teodorowicz, Armenians, libraries, Armenian Church, LvivReferences
Źródła
Archiwum Abpa Eugeniusza Baziaka w Krakowie
Akta personalne księży, t. 29, Teodorowicz Józef.
Archiwum Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich w Warszawie (AFKiDOP)
Spuścizna Abp. Józefa Teodorowicza. Korespondencja: t. 114, t. 132, t. 133, t. 135, t. 140.
Archiwum Prowincji Franciszkanów-Reformatów w Krakowie
bez sygn., Relacje na temat ks. Dionizego Kajetanowicza zebrane przez o. Modesta Pasiecznika OFM.
Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Oddział Zbiorów Specjalnych
rps 1946/III-1, Spuścizna prof. Eugeniusza Słuszkiewicza.
Centralne Państwowe Historyczne Archiwum Ukrainy we Lwowie
fond 475, opis 1, Ormiański Konsystorz Metropolitalny.
sprawa 52, Osobowa sprawa metropolity Teodorowicza J[ózefa]; 1882-1937.
sprawa 317, Korespondencja z lwowskimi wydawnictwami w sprawie prenumeraty czasopism; 1903-1933.
Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Oddział Rękopisów (LNNBUL)
fond 9, sprawa 1613, [Józef] Teodorowicz. Materiały [z] osobistego archiwum.
fond 9, sprawa 3063, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/1, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/2, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/3, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/4, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/5, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/6, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/7, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/8, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
fond 9, sprawa 3079/9, Katalog biblioteki arcybiskupa Józefa Teodorowicza.
Źródła drukowane
Le Saint Siège et la situation religieuse en Pologne et dans les pays Baltes: 1939-1945, Première partie: 1939-1941, éd. par P. Blet [et al.], Città del Vaticano 1967.
Lvivska natsionalna naukova biblioteka Ukrainy imeni V. Stefanyka: peremishchennia i vtraty fondiv, t. 1. 1939-1945: zbirnyk dokumentiv i materialiv, nauk. red. G. Svarnyk, Lviv 2010.
Lvivska natsionalna naukova biblioteka Ukrainy imeni V. Stefanyka: peremishchennia i vtraty fondiv, t. 2. 1946 – berezen 1953: zbirnyk dokumentiv i materialiv, nauk. red. G. Svarnyk, Lviv 2019.
Teodorowicz Józef, Herold Chrystusa na tle epoki, Poznań 1937.
Teodorowicz Józef, Konnersreuth im Lichte der Mystik und Psychologie, Salzburg 1936.
Teodorowicz Józef, Mystical Phenomena in the Life of Theresa Neumann, London 1940.
Teodorowicz Józef, Od Betlejem do Nazaretu, Poznań 1932.
Teodorowicz Józef, Od Jahwy do Mesjasza, Poznań 1936.
Teodorowicz Józef, Zjawiska mistyczne i ich tłumaczenia (Konnersreuth), Poznań 1933.
Wspomnienia ks. Prof. Piotra Stacha, [oprac. J. Trela], Ujanowice [2006].
Opracowania
Biblioteki na wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej. Informator, oprac. U. Paszkiewicz [et al.], Poznań 1998.
Dzoban Oleksandr, Biblioteka mitropolita Andreja Szeptickogo u Lvovi, „Zapiski Lvivskoj naukovoj biblioteki im. V. Stefanyka”, 9/10 (2002), s. 141-151.
Grzebień Ludwik, Teodorowicz Józef Teofil, w: Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, t. 7, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 307-311.
Haiuk Iryna, Iliustrovana entsyklopediia virmenskoi kultury v Ukraini z katalohizovanym dodatkom pereliku pamiatok virmenskoi kultury v muzeiakh ta zapovidnykakh, t. 1, Lviv 2012.
Król-Mazur Renata, Teodorowicz Józef Teofil, w: Polski słownik biograficzny, t. 53, red. A. Romanowski, Warszawa-Kraków 2020, s. 162-171.
Krzyżowski Tomasz, Archidiecezja lwowska obrządku ormiańskokatolickiego w latach 1902-1938, Kraków 2020. (Crossref)
Krzyżowski Tomasz, Starodruki z kolekcji arcybiskupa Józefa Teodorowicza [w druku].
Krzyżowski Tomasz, Źródła archiwalne do dziejów Kościoła ormiańskokatolickiego we współczesnych zbiorach lwowskich archiwów, bibliotek i muzeów, „Lehahayer. Czasopismo Poświęcone Dziejom Ormian Polskich”, 3 (2015) s. 95-114.
Lechicki Czesław, Kościół ormiański w Polsce. (Zarys historyczny), Lwów 1928.
Mańkowski Tadeusz, Lwowskie ormiańskie starodruki, w: Biblioteki Lwowa XVI-XVII stulecia, Lwów 1940, mps w Archiwum Lwowskiej Narodowej Naukowej Biblioteki Ukrainy im. Wasyla Stefanyka we Lwowie (opis 1, sprawa 2b).
Matwijów Maciej, Walka o lwowskie dobra kultury w latach 1945-1948, Wrocław 1996.
Matwijów Maciej, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich w latach 1939-1946, Wrocław 2003.
Paszkiewicz Urszula, Cathalogus cathalogorum, t. 1. Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej od XVI wieku do 1939 roku. Spis scalony, poprawiony i uzupełniony, Warszawa 2015.
Polska Akademia Umiejętności w Krakowie https://orcid.org/0000-0001-7193-5661
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
