The rich ornamentation of the Bernardine Library and the Royal Hall. Reconstruction and new decoration of part of the rooms of the Bydgoszcz City Library from 1934–1937
Abstract
The collection of the Bydgoszcz City Library has, since 1907, included books from the Bernardine Monastery. In the 1930s, the director Witold Bełza decided to create a room inside the library reminiscent of a medieval scriptorium, where priceless works were supposed to be stored. The project involved: Jerzy Rupniewski, a painter, Wiktor Zabielski, an architect, Edward Kwiatkowski, a stained glass artist, Anastazy Czarnecki, a carpenter, as well as local craft guilds and private funders. The work lasted from 1934 to 1936. At the same time, lawyer and collector Kazimierz Kierski donated a collection of documents and manuscripts to the resources of the Bydgoszcz City Library. With these in mind, the so-called ‘Royal Hall’ was created adjacent to the Bernardine Library, with the same team of designers working on its decoration. It was opened to readers and visitors in 1937. The two interiors, which fortunately survived World War II, remain original reminders of a time when the city sought its pre-partition history, inscribing its own identity in the history of the Second Republic.
Keywords:
interwar period, Bydgoszcz, Bernardine Library, Royal Hall, Bydgoszcz City Library, Witold Bełza, Jerzy RupniewskiReferences
Źródła archiwalne
Biblioteka Główna UMK w Toruniu:
sygn. 1267/1/III, s. 33, Rękopisy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Edward Kwiatkowski, Droga do sztuki pomorskiego witrażysty (rękopis), Toruń 1955.
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy:
Akta Zarządu Miejskiego w Bydgoszczy, Sprawozdania Roczne, 1920-1925.
Akta Zarządu Miejskiego w Bydgoszczy, Sprawozdania Roczne, 1935-1939.
Archiwum WiMBPB, Biblioteka Bernardyńska. Demontaż i zabezpieczenie, 1984.
Materiały Działu Administracji, Renowacja wystroju wnętrz i wyposażenia Sali Królewskiej i Bernardyńskiej, 1993.
Zbiory Specjalne, Bernardyna. Projekty dekoracyjne do Sali Bernardyńskiej, sygn. 982(2), 1937.
Zbiory Specjalne, Biblioteka Bernardynów, sygn. DżS XVI, l.20.
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy:
Kartoteka Meldunkowa Miasta Bydgoszczy: Czarnecki Anastazy.
Kartoteka Meldunkowa Miasta Bydgoszczy: Zabielski Wiktor.
Dokumentacja konserwatorska
Kujawsko-Pomorski Konserwator Zabytków w Toruniu/delegatura w Bydgoszczy Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy, Stary Rynek 24, Karta Ewidencyjna Zabytku Architektury i Budownictwa, oprac. E. Sekuła-Tauer, 1995.
Budynek Sądu, ob. biblioteka, ul. Długa 41, Karta Ewidencyjna Zabytku Architektury i Budownictwa, oprac. A. Klugowska, 2001.
Prasa
Bełza Witold, Kroniki bydgoskie. O bydgoskiej bibliotece pobernardyńskiej, „Kurjer Warszawski”, nr 11, 11 stycznia 1932, s. 7-8.
Bełza Witold, Kroniki Bydgoskie. Pomnik przeszłości Bydgoszczy. Bibljoteka Bernardyńska, „Kurjer Warszawski”, nr 110, 22 kwietnia 1936, s. 8.
Brandowski Teodor, Wskrzeszone dzieło Bernardynów bydgoskich. Dzieje i losy cennego księgozbioru z XVI wieku t.zw. „Bibliotheca Bernardina”, „Dziennik Bydgoski”, nr 81, 5 kwietnia 1936, s. 15.
Kowalkowski Zygfryd, Sanktuarium wiedzy Bernardynów bydgoskich. Wśród białych kruków nowootwartej biblioteki, „Express Poranny”, nr 95, 4 kwietnia 1938, s. 5.
Biblioteka sprzed 400 lat. Wznowienie księgozbioru Bernardynów Bydgoskich w Bibliotece Miejskiej w Bydgoszczy, „Kurier Bydgoski”, nr 149, 28 czerwca 1936, s. 11.
W piątek przybył do Bydgoszczy pan wojewoda pomorski, „Dziennik Bydgoski”, nr 46, 25 lutego 1936, s. 8.
Wizyta J. E. Kardynała Hlonda w celi bernardyńskiej, „Dziennik Bydgoski”, nr 154, 5 lipca 1936, s. 11.
Opracowania
Bydgoski słownik biograficzny, red. J. Kutta, t. I-II, Bydgoszcz 1994-1995.
Eis Justyna, Kazimierz Kierski i jego kolekcja, „Bibliotekarz Kujawsko-Pomorski”, (1996) nr 1, s. 44-55.
Frycz Jerzy, Wspomnienie pośmiertne: Edward Kwiatkowski (1904-1971), „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, 6 (1977) z. 77, s. 11-13.
Kierski Kazimierz, Autografy i pieczęcie królewskie, „Przegląd Bydgoski”, (1937) z. 3/4, s. 137-138.
Klein Jan, ks., Bibljoteka Bernardynów w Bydgoszczy, w: Na dziesięciolecie Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy, red. W. Bełza i T. Brandowski, Bydgoszcz 1931, s. 66-74.
Kronika Bernardynów Bydgoskich, wyd. ks. K. Kantak, „Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, 33 (1907) s. 1-333.
Kutta Janusz, Społeczeństwo Bydgoszczy w latach 1920-1939, w: Historia Bydgoszczy, t. II, cz. 1 (1920-1939), red. M. Biskup, Bydgoszcz 1999, s. 177-231.
Malewski Zygmunt, Bibliotheca Bernardina, „Przegląd Bydgoski”, (1936) z. 3-4, s. 53-66.
Mincer Franciszek, Biblioteka bernardynów bydgoskich i jej ofiarodawcy, „Kronika Bydgoska”, 11 (1989) [druk 1991] s. 221-236.
Ociepa Jolanta, Katalog inkunabułów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1999.
Pokorzyńska Elżbieta, Z dziejów introligatorni Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr. W. Bełzy w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013.
Polski słownik biograficzny, t. XXXIII, red. H. Markiewicz, Wrocław-Kraków 1991-1992.
Rył Jadwiga, Losy Biblioteki Bernardynów w Bydgoszczy po kasacie klasztoru w świetle odnalezionych dokumentów, „Studia Gnesnensia”, 7 (1982-1983) [druk 1983] s. 337-348.
Sarnowska Klara, Bibliotheca Bernardina, w: Z życia i pracy bydgoskiej książnicy. Księga pamiątkowa Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy 1903-1963, red. J. Wiśniowski, Bydgoszcz 1965, s. 69-80.
Sójkowska Danuta, Roman Stobiecki – bydgoski kolekcjoner, „Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu”, (2000) z. 5, s. 48-59.
Sudziński Ryszard, Uwarunkowania i czynniki rozwoju Bydgoszczy w II Rzeczypospolitej (1920-1939), w: Historia Bydgoszczy, t. II, cz. 1 (1920-1939), red. M. Biskup, Bydgoszcz 1999, s. 25-46.
Szmańda Edward, Rozwój i stan bydgoskiej Biblioteki Bernardyńskiej, „Kronika Bydgoska”, 6 (1974-1975) [druk 1982] s. 211-224.
Szmańda Edward, Nowe badania nad Bartłomiejem z Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, 7 (1976-1979) [druk 1986] s. 268-284.
Wysocka Agnieszka, Z dziejów bydgoskich witraży – realizacje Edwarda Kwiatkowskiego, „Kronika Bydgoska”, 38 (2017) s. 263-273.
Zimna-Kawecka Karolina, Działalność konserwatorska na terenie Bydgoszczy w latach 1920-1939, „Kronika Bydgoska”, 28 (2006) [druk 2007] s. 151-201.
Kazimierz Wielki University https://orcid.org/0000-0002-9795-952X
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
