Forgotten sources on the capture of Zamość in 1809 (Memoirs of Fr Herman Łabowski, a Basilian monk from Zamość, and a thanksgiving sermon by Rev. Onufry Skotnicki, the prelate of Zamość)
Ewa M. Ziółek
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0167-5491
Abstract
The article presents two little-known sources relating to the history of Zamość and the Polish-Austrian war. The main one is the memoir of Basilian Father Herman Łabowski, superior of the Basilian monastery in Zamość. It essentially covers less than three months of 1809, from May to July. The only capture of the fortress in its history by the Polish army took place at that time, followed by the constitution of the provisional authorities of Western Galicia and two celebrations – thanksgiving for the victory and the oaths of the Polish authorities. In his memoirs, Fr H. Łabowski included the content of a sermon by the prelate of Zamość, Rev. Onufry Skotnicki, delivered at a thanksgiving celebration on 28 May 1809. That content remained unknown, although there are indications that it may have been printed. Consequently, the edited source actually consists of two texts by two authors. With this edition they are restored to historiography.
Keywords:
Basilian monks in Zamość, Polish-Austrian war in 1809, capture of Zamość in 1809References
Źródła
Archiwum Główne Akt Dawnych
Archiwum Zamoyskich, sygn. 82, Księstwo Warszawskie, ks.1.
Archiwum Państwowe w Lublinie
Chełmski Konsystorz Grekokatolicki, sygn. 683.
Klasztory grekokatolickie województwa lubelskiego, Klasztor Bazylianów w Chełmie, sygn. 35/111/2/9.
Kolegiata Zamojska, Wezwanie kapituły zamojskiej do przysięgi na wierność Napoleonowi, sygn. 35/105/0/2/439.
Archiwum SS. Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo w Warszawie; Kroniczka Zgromadzenia i Opis Domów Sióstr Miłosierdzia Prowincji Warszawskiej od 1651 roku.
Teczka Zamość i Szczebrzeszyn.
Biblioteka Jagiellońska:
rkps 6835 II, Zdobycie Zamościa w 1809 r. opisane przez ks. Łabowskiego.
Źródła drukowane
Feduszka Jacek, Przyłączenie Zamościa do Księstwa Warszawskiego w 1809 r. Wybór tekstów źródłowych i opracowań z XIX i początków XX wieku, Zamość 2009.
„Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego”, nr 58 (1809).
Opracowania
Ajewski Konrad, Stanisława Kostki Zamoyskiego życie i działalność 1775-1856, Warszawa 2010.
[red.] Ciechanowski Ferdynand, w: Polski słownik biograficzny, t. 4, red. W. Konopczyński, Kraków 1938, s. 32-33.
Czubaty Jarosław, Księstwo Warszawskie (1807-1815), Warszawa 2011 (Crossref)
Ćwik Władysław, Zmiana charakteru miasta w XIX wieku: Zamość miastem „narodowym”, w: Zamość i Zamojszczyzna w dziejach i kulturze polskiej, red. K. Myśliński, Zamość 1969, s. 218-226.
Feduszka Jacek, Twierdza zamojska w Księstwie Warszawskim (1809-1813), „Roczniki Humanistyczne”, 55 (2007) z. 2, s. 207-243.
Kładoczny Józef, Dzieje prowincji bazyliańskiej w Królestwie Polskim 1810-1864, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, 16 (1936) s. 301-308.
Kołbuk Witold, Bazylianie w Królestwie Polskim w latach 1817-1872, „Roczniki Humanistyczne”, 31 (1983) z. 2, s. 153-185.
Krzos Kazimierz, Z księciem Józefem w Galicji w 1809 r. Rząd Centralny Obojga Galicji, Warszawa 1967.
Kukiel Marian, Czartoryski Konstanty Adam, w: Polski słownik biograficzny, t. 4, red. W. Konopczyński, Kraków 1938, s. 285-287.
Lorens Beata, Bazylianie prowincji koronnej w latach 1743-1780, Rzeszów 2014.
Manteufflowa Maria, Grzymała Wincenty, w: Polski słownik biograficzny, t. 9, red. K. Lepszy, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960-1961, s. 118-119.
Mencel Tadeusz, Galicja Zachodnia 1795-1809. Studium z dziejów ziem polskich zaboru austriackiego po III rozbiorze, Lublin 1976.
Pachoński Jan, Hauke Maurycy, w: Polski słownik biograficzny, t. 9, red. K. Lepszy, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960-1961, s. 307-309.
Pachoński Jan, Oficerowie Legionów Polskich, t. II, Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807, Kraków 2003.
Pawłowski Bronisław, Wojna polsko-austriacka 1809 r., Warszawa 1999.
Stetsyk Yuriy, Vasylians’ke chernetstvo Peremyshl’s’koyi yeparkhiyi (druha polovyna XVIII st.): slovnyk biohram, Zhovkva 2015.
Stopniak Franciszek, Dzieje kapituły zamojskiej, Lublin 1962.
Ujma Magdalena, Monaster bazylianów w Werchracie w świetle dokumentów sporządzonych przed jego kasatą w 1808 roku, „Przegląd Nauk Historycznych”, 18 (2019) nr 2, s. 152-173. (Crossref)
Wiśniewski Stanisław, W dobie wojen napoleońskich, w: Zamość. Z przeszłości twierdzy i miasta, red. A. Koprukowniak, A.A. Witusik, Lublin 1980, s. 109-163.
Ziółek Ewa M., Historia Polski jako element propagandy politycznej w kazaniach okresu Księstwa Warszawskiego (wybrane przykłady), w: Stientia et Fidelitate. Księga Pamiątkowa Ewy i Czesława Deptułów Profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. T. Panfil, Lublin 2013, s. 403-428.
Ziółek Ewa M., Między tronem i ołtarzem. Kościół i państwo w Księstwie Warszawskim, Lublin 2012.
Ziółek Ewa M., Przeniesienie Sióstr Miłosierdzia z Zamościa do Szczebrzeszyna w 1812 roku (czyli o potrzebie studiowania źródeł), w: Narrata de fontibus hausta. Studia nad problematyką kościelną, polityczną i archiwistyczną ofiarowane Janowi Skarbkowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. A. Barańska, W. Matwiejczyk, Lublin 2010, s. 317-326.
Żywczyński Mieczysław, Koźmian Józef Szczepan, w: Polski słownik biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 55-56.
Netografia
https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=565292 (dostęp: 22.02.2023).
https://tmzl.labowa.edu.pl/aktualnosci/2021/11/10/brat-paulin-bazyli-labowski-1793-1866/ (dostęp: 22.02.2023).
https://tmzl.labowa.edu.pl/aktualnosci/2021/11/23/benedyktyn-brat-jakub-stefan-labowski-1778-1833/ (dostęp: 22.02.2023).
Zdobycie Zamościa w 1809 r., oprac. E. Lisiecka, http://przewodnicyzamosc.pl/archiwa/14990 (dostęp: 22.02.2023).
The John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0003-0167-5491
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
