The Parish Registers from the 19th Century. A Comparative Study in the Light of the Codicology and Textual Studies
Abstract
The paper, involving a codicological and textological analysis, attempts to identify specific features of the Polish and Russian administrative language in the entries of the registers of baptisms, marriages and burials from Busko-Zdrój in the 19th century. The aim of the research is also to answer the question how the parish registers were constructed and what functions they had. Furthermore there are examined the differences in the texts of the entries in the particular registers. The author focuses on the structure and characteristics of different entries in the diverse parochial registers. The research area defined in such a manner is based on the outlining of structure and the function of the parish registers and their notes in the context of the church administrative office‘s functioning as well as of the circumstances of day-to-day life of the town inhabitants.
Keywords:
parish register, text linguistics, codicology, church office, religious archivesReferences
Quellen
Akta Urodzonych od 1864 do 1869 r., Archiv des Pfarramtes der römisch-katholischen Kirche Mariä Unbefleckte Empfängnis in Busko-Zdrój.
Akta Urodzonych od 1869 do 1878 r., Archiv des Pfarramtes der römisch-katholischen Kirche Mariä Unbefleckte Empfängnis in Busko-Zdrój.
Akta Zaślubionych od 1868 do 1882 r., Archiv des Pfarramtes der römisch-katholischen Kirche Mariä Unbefleckte Empfängnis in Busko-Zdrój.
Akta Zmarłych od 1867 do 1878 r., Archiv des Pfarramtes der römisch-katholischen Kirche
Mariä Unbefleckte Empfängnis in Busko-Zdrój.
Personenstandsgesetz vom 19. Februar 2007 (BGBl. I S. 122), https://www.gesetze-im-internet.de/pstg/BJNR012210007.html (Zugriff: 16.08.2023).
Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, Dz. U. 2014 poz. 1741, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001741/U/D20141-741Lj.pdf (Zugriff: 16.08.2023).
Literaturverzeichnis
Franz Eckhart G., Einführung in die Archivkunde, Darmstadt 1993.
Grodecki Roman, Dzieje klasztoru premonstrateńskiego w Busku w wiekach średnich, Kraków 1913.
Hartmann Josef, Allgemeine Entwicklung des Amtsbuchwesens, in: Die archivalischen Quellen. Mit einer Einführung in die Historischen Hilfswissenschaften, F. Beck, E. Henning (Hrsg.), Köln–Weimar–Wien 2004, S. 40-53.
Hrynicki Wojciech, Organizacja rejestracji stanu cywilnego w Polsce w ujęciu historycznym, „Ius Novum”, 10 (4) (2016) S. 358-374.
Ivanova Vera Fedorovna, Sovremennyj russkij âzyk, Moskva 1976.
Jurecki Michał, Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków 2007.
Kalina Dariusz, Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Busku-Zdroju, in: Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Busku-Zdroju. Praca zbiorowa, D. Kalina (Hrsg.), Busko-Zdrój 2014, S. 49-86.
Kretzschmar Robert, Amtsbücher, „Südwestdeutsche Archivalienkunde”, https://www.leobw.de/themenmodul/sudwestdeutsche-archivalienkunde/archivaliengattungen/amtsbucher (Zugriff: 12.08.2023).
Olejniczak Adam, Radwański Zbigniew, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009.
Owsiński Piotr A., Adnotacja w parafialnym Liber Natorum (1864-1869) jako rodzaj tekstu. Studium tekstologiczno-kodykologiczne, „tekst i dyskurs – text und diskurs”, 15 (2021) S. 539-560. (Crossref)
Owsiński Piotr A., Adnotacja w rosyjskim «Liber Copulatorum» (1868-1882) jako rodzaj tekstu w świetle analizy tekstologiczno-kodykologicznej, „Acta Neophilologica”, 1 (XXIV) (2022) S. 17-38. (Crossref)
Owsiński Piotr A., Der Sterbebucheintrag als Textsorte. Versuch einer textlinguistischen Analyse anhand von Einträgen in einem Liber Defunctorum aus dem 19. Jahrhundert, „Studia Linguistica”, 42 (2023) S. 75-93. (Crossref)
Owsiński Piotr A., Mordań Michał, Zapisʹ v russkoâzyčnoj metričeskoj knige XIX veka «O rodivšihsâ» v aspekte tekstologičeskih i kodikologičeskih issledovanij, „Slavia Orientalis”, 70 (4) (2021) S. 851-872.
Owsiński Piotr A., Tekstologiczno-kodykologiczne studium przypadku polskojęzycznej metryki zgonu w Liber Mortuorum (1867-1878) jako rodzaju tekstu, „Białostockie Archiwum Językowe”, 22 (2022) S. 249-271. (Crossref)
Pätzold Stefan, Zwischen archivischer Praxis und kulturgeschichtlichem Paradigma. Jüngere Ansätze der Amtsbuchforschung, in: Amtsbücher als Quellen der landesgeschichtlichen Forschung (Westfälische Quellen und Archivpublikationen, Bd. 27, W. Reininghaus, M. Stumpf (Hrsg.), Münster 2012, S. 9-39.
Richter Gregor, Lagerbücher- oder Urbarlehre. Hilfswissenschaftliche Grundzüge nach württembergischen Quellen, Stuttgart 1979.
Smykała Marta, Kontrastywna lingwistyka tekstu w Polsce i Niemczech, in: Lingwistyka tekstu w Polsce i w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy, Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachur, M. Smykała (Hrsg.), Wrocław 2009, S. 277-296.
Szkutnik Piotr, [Recenzja]: Prawne kształtowanie się instytucji rejestracji stanu cywilnego na ziemiach polskich do roku 1986, Ewelina Tarkowska, Wydawnictwo Prymat, Białystok 2015, ss. 181, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 112 (2019) S. 519-528. (Crossref)
Sztandera Grzegorz, Akta metrykalne parafii Korczew, „Biuletyn Szadkowski”, 15 (2015) S. 225-235. (Crossref)
Szymański Józef, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2012.
Transliteration nach PN-ISO 9:2000, https://centrum.nukat.edu.pl/images/files/instrukcje_procedury/transliteracja/NUKAT_PN_ISO_9_pelna_tabela.pdf (Zugriff: 14.08.2023).
Wawrzyniak Zdzisław, Testwissenschaft als Transdisziplin, in: Perspektiven der polnischen Germanistik in Sprach- und Literaturwissenschaft. Festschrift für Olga Dobi janka-Witczakowa zum 80. Geburtstag, A. Dębski, K. Lipiński (Hrsg.), Kraków 2004, S. 325-331.
Waluś Justyna, Księgi metrykalne Pomorza Zachodniego, „Colloquia Theologica Ottoniana”, 1 (2010) S. 141-168.
Wiktorowicz Józef, Zur Textsortenklassifikation in der deutschen Kanzleisprache in Krakau, in: Krakauer Kanzleisprache. Forschungsperspektiven und Analysemethoden, J. Wiktorowicz (Hrsg.), Warszawa 2011, S. 127-137.
Tarkowska Ewelina, Prawne kształtowanie się instytucji rejestracji stanu cywilnego na ziemiach polskich do roku 1986, Białystok 2015.
Jagiellonian University in Kraków
PIOTR A. OWSIŃSKI is an Assistant Professor affiliated with the Institute of Germanic Philology at the Jagiellonian-University in Cracow. His research interests include the history of the German language, historical grammar of German, graphemics of MHG and ENHG, historical phonology and morphology, sociolinguistics, ethnolinguistics, jargon, loan words, translation, onomastics and linguistic pictures of the world. His publications include: Graphematische Untersuchungen zur ostdeutschen Apostelgeschichte aus dem 14. Jahrhundert (2017) and Geschichte des Deutschen für jedermann. Wissenschaftliche Materialien und Lehrmittel zur Einführung in die Geschichte der deutschen Sprache (2019); and as co-author: Auf den Spuren der Deutschen in Mittel- und Osteuropa. Sławomira Kaleta-Wojtasik in memoriam (2017), Facetten der Sprachwissenschaft. Bausteine zur diachronen und synchronen Linguistik (2019), Das sprachliche Handeln in den kleinen Kanzleien. Akten der 10. Tagung des Internationalen Arbeitskreises Kanzleisprachenforschung, Warschau, 9. bis 10. September 2019 (2021), Betrachtungen zur diachronen und synchronen Linguistik (2022).
E-Mail: piotr.owsinski[at]uj.edu.pl
https://orcid.org/0000-0001-7862-3345
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
