The Fate of the Record Books of the Military Parish in Kraków during World War II
Czesław Chrząszcz ks.
Library and Diocesan Archives in Bielsko-Biała , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-9836-021X
Abstract
In the Habsburg monarchy, field pastors were required to keep accurate record books. These ledgers recorded important facts of soldiers’ religious life: marriages, births of children and deaths of military personnel. For the state, this was important information, which is why the rules for keeping these books had become gradually clarified. A large number of record books of the military units comprising this great operational union have been collected in Kraków, since 1869 the headquarters of the imperial–royal 1st Army Corps. In 1918, the books passed into the ownership of the reborn Polish state. In the interwar period, they were kept in the chancellery of the Kraków military parish. Gradually, more volumes were added, in which the metric facts of soldiers of the Kraków District of 5th Corps of the Polish Army were recorded. The purpose of this article is to outline the fate of the books of the Kraków field ministry during World War II. In 1939, in the face of Nazi Germany’s aggression against Poland, most of them were moved to the building of the Metropolitan Curia in Kraków. In 1942, the German occupation authorities confiscated them. Currently, the older part of these archives is kept at the Österreichisches Staatsarchiv in Vienna. Their identification is possible on the basis of poorly known lists that were compiled in 1937 and 1942.
Keywords:
Krakow, Vienna, Habsburg monarchy, Galicia, Poland, military pastoral, metric books, Krakow Metropolitan Curia, Genealogical Office (Sippenstelle), Rev. Antoni Hodys, Hans Joachim BujaReferences
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMK)
bez sygn. Akta Metrykalne 1942-1945.
bez sygn. Indeks 1942 et 1943, sprawa nr 3324.
bez sygn. Metrykalne 1939.
bez sygn. Metrykalne 1940.
bez sygn. Protokół 1942 [„Dziennik Podawczy Kurii Metropolitalnej w Krakowie”].
bez sygn. Protokół 1943 [„Dziennik Podawczy Kurii Metropolitalnej w Krakowie”], sprawa nr 451.
sygn. APA 161, Parafia Wszystkich Świętych w Krakowie.
sygn. APA 161, Parafia Wszystkich Świętych w Krakowie.
Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK)
sygn. PGK 503 Parafia Garnizonowa w Krakowie: PGK 503/34, PGK 503/111, PGK 503/115, PGK 503/160, PGK 503/12/309-311, PGK 503/27.
Archiwum Instytutu Pileckiego (AIP)
sygn. IP/Arch/7/1/292, Bundesarchiv. Niederschrift einer Tonbandaufnahme über Sippenstelle und Urkundenbeschaffungsstelle bei der Regierung des Generalgouvernements von Buja Hans-Joachim, 12 VII 1959.
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego (AUJ)
sygn. WT II 252, Teczka Personalna Ks. Antoniego Hodysa. Österreichisches Staatsarchiv. Kriergsarchiv (AT-OeSta/KA)
sygn. AB 02143, Militärmatriken, Traungsbuch des k. u k. Infanerieregiments Nr. 56 t. IX.
sygn. TerrBefehle 1, 1 Korps Krakau 1880-1914.
Wydawnictwa źródłowe
Bielik Emerich, Geschichte der k. u. k. Militärseelsorge und des Apostolischen Feldvikariats über Auftrag Seiner Bischöflichen Gnaden Hochwürdigsten Herrn Apostolischen Felds-Vicars Dr. Coloman Belopotoczny, Wien 1901.
Buja Hans-Joachim, Die Sippenstelle in der Regierung des Generalgouvernements und das sippenkundliche Quellenmaterial, „Familie, Sippe, Volk”, 7 (1941) z. 8, s. 74-78.
Elenchus Venerabilis Cleri Archidioeceseos Cracoviensis pro anno Domini 1939, Kraków 1939.
Hodys Antoni, Kościół Garnizonowy pod wezwaniem św. Agnieszki w Krakowie (mps.).
Hodys Antoni, Wojskowy kościół św. Agnieszki w Krakowie, „Rozkaz Wewnętrzny Biskupa Polowego Wojsk Polskich. Skorowidz 1936”, 1 (1936) s. 208-214.
Prowadzenie metryk śmierci osób wojskowych, „Dziennik Rozkazów Wojskowych”, 3 (1920) nr 1, s. 8-9.
Randt Erich, Die Archive des Generalgouverments, „Die Burg. Vierteljahresschrift des Instituts für Deutsche Ostarbeit Krakau. Körperschaft des Öffentlichen Rechts”, 2 (1941) z. 2, s. 51-91.
„Rocznik Diecezji Śląskiej (Katowickiej)”, (b.m.) 1938.
Statut Duszpasterstwa Wojskowego w Wojsku Polskiem, zatwierdzony przez Stolicę Apostolską dekretem Nuncjusza Apostolskiego w Polsce dnia 27 lutego 1926, „Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej”, 9 (1926) nr 124, poz. 714.
Tymczasowa instrukcja dla duszpasterzy polowych wojsk polskich, Warszawa 1920.
Uzyskanie tytułu naukowego, „Rozkaz Wewnętrzny Biskupa Polowego Wojsk Polskich. Skorowidz 1936”, 1 (1936) s. 19.
Opracowania
Die Entwicklung des archivalischen Besitzstandes, w: Publikationen des Österreichischen Staatsarchivs Herausgegeben von der Generaldirektion. II. Serie: Inventare Österrreichischer Archive. VIII. Inventar des Kriegsarchivs Wien. Vervaßt von den Beamten des Kriegsarchivs, Bd. I, Wien 1953, s. 1-16.
Daniluk Jan, Powstanie i działalność niemieckiej placówki archiwalnej wojsk lądowych w Gdańsku-Oliwie (1939-1945), „Dzieje Najnowsze”, 44 (2012) nr 2, s. 33-49.
Domnanich Renate, Die Militärmatriken und andere Bestände des Kriegsarchivs als Quellen der Genealogischen Forschung, „Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs”, 49 (2001) s. 97-107.
Egger Rainer, Archivalien des Kriegsarchivs Wien über die Familie Papst Johannes Pauls II, „Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs”, 32 (1979) s. 263-266.
Gaul Jerzy, Polonika w Austriackim Archiwum Państwowym. Polonica im Österreichischen Staatsarchiv, Warszawa 2003.
Geyer Rudolf, Handbuch der Wienner Matriken. Ein Hilfswerk für Matrikenführer und Familienforscher, „Jahrbuch des Österreichischen Instituts für Genealogie, Familienrecht und Wappenkunde”, 1-2 (1928-1929) s. 1-324.
Grzybowski Jerzy, Ukraińcy w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie podczas II wojny światowej (zarys problemu), „Studia Ucrainica Varsoviensia”, 4 (2016) s. 509-523.
Kanclerz Krzysztof, Duszpasterstwo więźniów w Lublińcu w latach międzywojennych, „Ziemia Lubliniecka”. Magazyn społeczno-kulturalny, 18 (2017) z. 1, s. 12-13.
Kanclerz Krzysztof, Parafia wojskowa w Lublińcu w latach 1922-1939, „Ziemia Lubliniecka”. Magazyn społeczno-kulturalny, 14 (2013) nr 1, s. 8-9.
Kinzl Karl, Darstellung der historischen Grundlagen der Militärmatriken-Führung in der österreichisch-ungarischen Armee, w: Publikationen des Österreichischen Staatsarchivs Herausgegeben von der Generaldirektion II Serie: Inventare Österrreichischer Archive. VIII. Inventar des Kriegsarchivs Wien. Vervaßt von den Beamten des Kriegsarchivs, Bd. II, Wien 1953, s. 126-128.
Lehr Stefan, Pewna prawie zapomniana „akcja na Wschodzie”. Niemieccy archiwiści w Generalnym Gubernatorstwie i Komisariacie Rzeszy Ukraina, Warszawa 2014.
Matuszak Tomasz, Kształtowanie zasobu archiwalnego w Polsce w latach 1918-1939, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”, 12 (2011) s. 95-109.
Nir Roman, Działalność Koła Księży Kapelanów Wojsk Polskich II wojny światowej w Ameryce i Kanadzie w latach 1949-1958, „Rocznik Kolbuszowski” 20 (2020) s. 179-229.
Płoski Tadeusz, Duszpasterstwo wojskowe w Polsce w świetle stosunków państwo – Kościół, „Studia Warmińskie”, 37 (2000) s. 579-596.
Odziemkowski Janusz, Spychała Bolesław, Duszpasterstwo wojskowe w drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1987.
Rehm Gerhard, Die andere Seite der Medaille – Der Archivar Dr. Walther Föhl im Dritten Reich, „Heimatbuch Kreis Viersen”, 68 (2017) s. 11-46.
Roman Wanda Krystyna, Centralne Archiwum Wojskowe 1918-1998. Tradycje, historia, współczesność służby archiwalnej Wojska Polskiego, Toruń 2009.
Taferner Karl, Die Militärmatriken im Kriegsarchiv Wien 1633-1938. Eine Bestandsübersicht, „Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs”, 49 (2001) s. 91-95.
Tepperberg Christoph, Das Militarmatrikelwesen in Österreich, „Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs“, 49 (2001) s. 59-90.
Siwicki Piotr, Duszpasterstwo greckokatolickie w Wojsku Polskim 1918-2003, w: Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, red. J. Ziółek, A. Barańska, W. Matwiejczyk, D. Nawrot, E.M. Ziółek, Lublin 2004, s. 382-408.
Wysocki Wiesław Jan, Biogramy kapelanów wrześniowych, w: Kapelani wrześniowi. Służba duszpasterska w Wojsku Polskim w 1939 r. Dokumenty, relacje, opracowania, red. W.J. Wysocki, Warszawa 2001, s. 561-656.
Żak Andrzej Czesław, Duszpasterstwo wojskowe w armii austriackiej i w legionach Józefa Piłsudskiego w czasie I wojny światowej, w: Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, red. J. Ziółek, A. Barańska, W. Matwiejczyk, D. Nawrot, E.M. Ziółek, Lublin 2004, s. 299-319.
Netografia
Österreichisches Staatsarchiv Wien, https://www.archiinformationssystem.at/detail.aspx (dostęp: 14.11.2023).
Library and Diocesan Archives in Bielsko-Biała https://orcid.org/0000-0002-9836-021X
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
