‘I. A. N. Other, Declare an Oath by the God Almighty, to Our Most Illustrious Tsar and Lord…’ – Religious Aspect in The Millitary Code of Peter I of 1716
Paweł Krokosz
The Pontifical University of John Paul II in Krakow , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-9555-3801
Abstract
In 1716, the years-long legislative work on a single comprehensive organizational and penal legal regulation designed for the Russian army came to an end, crowned with the title The Military Code of Peter I of 1716. Tsar Peter I may have had reason to be satisfied, for his soldiers received a very clear document, divided into three books combined with one another, which very clearly regulated all issues related to the organization of service and daily soldier life in the camp or garrison. It should be noted that the Petrine regulation, like other such European legislation at the time, despite its very clear military purpose, was constructed with reference to fundamental aspects of the Christian religion, and in legal matters, in addition to soldiers, it also applied to the civilian population. Nevertheless, all soldiers, both officers and privates, were required to take an oath in God’s name, to serve the tsar faithfully and sacrificially (even sacrificing their own lives). Breaking the oath, as well as committing other offences, was punishable by the appropriate sanctions set forth in the Military articles with a brief commentary, which is the military penal code, contained in the first part of Book II of the code (in the second part of this book, namely the Brief presentation of trials or cases, the mode of trial held in a court-martial was described, where the proceedings were also held in relation to the sphere of religion). According to the lawmaker’s assumptions, soldiers should live an honest and pious life on a daily basis in accordance with the prevailing norms of the Christian religion, with oversight left to officers and Orthodox, as well as Protestant, clergy serving in the ranks of the army. Thus, criminal sanctions, enshrined in 209 articles, were imposed on all, both soldiers and civilians, committing any violation of state law and God’s law. Equally important were the provisions of Book I, where issues related to the organization of the pastoral service and the responsibilities of the clergy located in the various regiments of the tsarist army were covered. It is noteworthy that the assumptions set forth in The Military Code of Peter I of 1716 regarding the organization of the army and the training of soldiers, despite their repeated modifications, survived throughout the 18th century and were used in the military regulations introduced by Peter I’s successors. Much longer, as until the mid-19th century, Peter’s military penal code, the Military articles with a brief commentary, remained in force.
Keywords:
Peter I, military code, military legislation, Russian army in the 18th century, military clergy, religion, Eastern OrthodoxyReferences
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD), Warszawa
Archiwum Radziwiłłów, dz. VII, sygn. 711.
Archiwum Narodowe w Krakowie (ANK), Kraków
Archiwum Sanguszków, sygn. 29/637: Archiwum Podhoreckie II, 38-39.
Rossiiskaia gosudarstvennaia biblioteka, Otdel rukopisei (RGB, OR), Moskva
f. 409, Petr I (1672–1725), kn. 1, spr. 1.
f. 173. IV, Moskovskaia dukhovnaia akademiia, spr. 105.
f. 256, Sobranie rukopisnykh knig N.P. Rumiantseva, nr 13: Artikuli voinskie i drugiia stat’i, sostavliavshiia ruchnuiu knigu ofitsera v tsarstvovanie Petra Velikogo.
Rossiiskii gosudarstvennyi arkhiv drevnikh aktov (RGADA), Moskva
f. 9, Kabinet Petra I i ego prodolzhenie, dz. I, op. 2, kn. 37.
Źródła drukowane
Artykuły woyskowe, y rotha przysięgi, Na które Nayiaśnieyszemu y naypot e znieyszemu Krolowi Imći Polskiemu, Fryderykowi Augustowi, Panu Naszemu Miłosciwemu, y Prześwietniey Rzeczypospolitey Polskiey, wszyscy wobec, w Służbę zaćiągnieni Żołnierze y Officyerowie przysiąc y one dotrzymać powinni, w: S. Brodowski, Corpus Juris Militaris Polonicum […], Elbląg 1753, s. 450-455.
Chapelle Julius Richart de la, Een Militarisch Exercitiæ Book, Eller Regementz Spegell aff ett Infanterie […], Stockholm 1669.
Fronsberger Leonhardt, Kriegßbuch. Ander Theyl. Von Wagenburgk umb die Veldleger […], t. 2, Franckfurt am Mayn 1573.
Instruktsii i Artikuly voennye, pri tom zhe i kratkaia primechaniia. Napechatany poveleniem Tsarskogo Velichestva. V Sanktpiterburkhe, Leta Gospodnia, 1714. Dekabria v 22 den’, [Sankt-Peterburg 1714].
Kodeks wojskowy Piotra I z 1716 roku, oprac., tłum. i przygotowali do druku P. Krokosz i K. Łopatecki, Kraków-Oświęcim 2016.
Kniga Ustav voinskii o dolzhnosti generalov, felt marshalov, i vsego generaliteita, i protchikh chinov, kotorye pri voiske nadlezhat bvt’, i o inykh voinskikh delakh, i povedeniiakh, chto kazhdomu chinit’ dolzhno. Kupno pri sem Artikul voinskii. I s protsessom nadlezhashchim k sudiashchym. I eksertsitsieiu o tseremoniakh i dolzhnostiakh voinskim liudiam nadlezhashchikh. Napechatatasia poveleniem Tsarskogo Velichestva v anktpiterburgskoi tipografii, leta gospodnia 1719, oktiabria v 29 den’, [Sankt-Peterburg 1719].
Kniga Ustav voinskii o dolzhnosti generalov, felt marshalov, i vsego generaliteita, i protchikh chinov, kotorye pri voiske nadlezhat bvt’, i o inykh voinskikh delakh, i povedeniiakh, chto kazhdomu chinit’ dolzhno. Napechatatasia poveleniem Tsarskogo Velichestva. V Sanktpiterburkhe leta Gospodnia 1716. Iulua v 19 den’, [Sankt-Peterburg 1716].
Kniga Ustav voinskii o dolzhnosti generalov, felt marshalov, i vsego generaliteita, i protchikh chinov, kotorye pri voiske nadlezhat bvt’, i o inykh voinskikh delakh, i povedeniiakh, chto kazhdomu chinit’ dolzhno. Napechatatasia poveleniem Tsarskogo Velichestva. V Sanktpiterburkhe leta Gospodnia 1717. Dekabria v 15 den’, [Sankt-Peterburg 1717].
Kratkoe izobrazhenie protsessov ili sudebnykh tiazheb, protiv rimskikh, tsesarskikh i saksonskikh prav, uchrezhdennoe ot Ernsta Fridrikha Krompena oberauditora. V Sankt Piterburkhe, Leta 1712 iiulia 7, [Sankt-Peterburg 1712].
Krigz-Articlar Som aff dem Stormechtigste Konung och Herre Herr Carl den XI. Sweriges, Giötes och Wändes Konung […], Stockholm 1683.
[Mikhailov Onisim], Ustav ratnykh, pushechnykh i drugikh del, kasaiushchikhsia do voinskoi nauki, sostoiashchii v 663 ukazakh, ili stat’iakh, v gosudarstvovanie tsarei i velikikh kniazei Vasiliia Ioannovicha Shuiskogo i Mikhaila Feodorovicha vseia Rusi samoderzhtsev, v 1607 i 1621 godekh vybran iz inostrannykh voennykh knig Onisimom Mikhailovym, napechatan s rukopisi, naidennoi v 1775 godu v Masterskoi i Oruzheinoi palate v Moskve, izd. V. Ruban, cz. 2, Sankt-Peterburg 1781.
Polevoe ugolovnoe ulozhenie dlia Bol’shoi deistvuiushchei armii, w: Obrazovanie voennosudnoi chasti pri Bol’shoi deistvuiushchei armii. Obrazovanie voennogo suda pri Bol’shoi deistvuiushchei armii i ustav polevogo sudoproizvodstva, Sankt-Peterburg 1812, s. 1-24.
Polnoe sobranie zakonov Rossiiskoi imperii, t. 32, Sankt-Peterburg 1830.
Pososhkov Ivan, Rosiianin proshedshego veka, ili predlozhenie Ivana Pososhkova, podannoe boiarinu Feodoru Alekseevichu Golovinu 1701 goda, Moskva 1793.
Russische kriegs-articul, mit beygefügten kurtzen anmerckungen, w: Corpus Iuris Militaris Novissimum, oder neuestes Kriegs-Recht […], t. 2, Leipzig 1724, szp. 813-874.
Schwedisches Kriegs-Recht, Oder Articuls-Brieff, Des Durchleuchtigsten, Grossmächtigsten Fürstens und Herrns, Herrns Gustav Adolffs, der Reiche Schweden, Gothen und Wenden König […], Strassburg 1644.
Ustav prezhnikh let, w: Sbornik voenno-istoricheskikh materialov, t. 9, Petr Velikii. Voennye zakony i instruktsii (izdannye do 1715 goda), sost. A.Z. Myshlaevskii, Sankt-Peterburg 1894, s. 1-45.
Ustav voinskii o dolzhnosti generalov-fel’dmarshalov i i vsego generaliteta i protchikh chinov […], Moskva 1804.
Voennye ustavy Petra Velikogo, pod red. N.L. Rubinshteina, vstup. ct. i komment. P.P. Epifanova, Moskva 1946.
Weyde Adam, Regulamin wojskowy z 1698 roku, oprac. i przygotowali do druku K. Łopatecki i P. Krokosz, tłum. P. Krokosz, Białystok 2022.
Opracowania
Andreev Adrian N., Protestanty v sostave rossiiskogo vysshego chinovnichestva pri Petre I, „Novyi istoricheskii vestnik”, 3 (2016) s. 8-23.
Anners Erik, Den karolinska militärstrffätten och Peter den stores krigsartiklar, Uppsala 1961.
Baiov Aleksei, Kurs istorii russkogo voennogo iskusstva, t. 1, Ot nachala Rusi do Petra Velikogo, Sankt-Peterburg 1909.
Baiov Aleksei, Russkaia armiia v Tsarstvovanie Imperatora Aleksandra I. Ustavy, instruktsii i nastavleniia, „Zhurnal Imperatorskogo Russkogo Voennogo Istoricheskogo Obshchestva”, 2 (1913) s. 66-75.
Barsov Timofei Vasilʹevich, Ob upravlenii russkim voennym dukhovenstvom, Sankt-Peterburg 1879.
Benda Vladimir Nikolaevich, «Prisiaga na vernost’…» kak iz sredstv formiroavniia traditsiii russkoi armii i patriotizma v Rossii XVIII veka, „Vestnik Cheliabinskogo gosudarstvennogo universiteta”, 12 (2009) nr 31, s. 62-65.
Chernikov Siergiej Vasilʹevich, Evoliutsiia vysshego komandovaniia rossiiskoi armii i flota pervoi chetverti XVIII veka, „Cahiers du monde russe”, 50 (2009) nr 1, s. 699-735. (Crossref)
Grabar Vladimir Emmanuilovich, The History of the International Law in Russia, 1647-1917, Oxford 1990.
Grigor’ev Oleg Viacheslavovich, Artikul voinskii i «Kratkoe izobrazhenie protsessov i sudebnykh tiazheb» kak osnova otpravleniia pravosudiia v russkoi armii v XVIII v., „Istoricheskaia i sotsial’no-obrazovatel’naia mysl”, 1 (2018) s. 28-39.
Koefoed Nina, Militær sædelighedslovgivning i samspil med det civile samfund i 1700-tallet, „Temp – Tidsskrift for historie”, 4 (2012) s. 124-142.
Kotkov Viacheslav, Kotkova Iuliia, Voennoe dukhovenstvo Rossii, Sankt-Peterburg 2005.
Krokosz Paweł, Aspekt religijny w strukturach rosyjskich siłach zbrojnych za panowania Piotra I, „Ukrayina v Tsentral’no-Skhidniy Yevropi”, 15 (2015) s. 210-236.
Krokosz Paweł, Łopatecki Karol, Okoliczności uchwalenia rosyjskich «Artykułów wojskowych z krótkim komentarem», w: Verus amicus rara avis est. Studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka, red. A. Lityński, A. Matan, M. Mikołajczyk, D. Nawrot, G. Nancka, Katowice 2020, s. 367-398.
Lobin Aleksei Nikolaevich, «Voinskie knigi» 1607-1620 gg.: Opyt zaimstvovaniia evropeiskoi voenno-teoreticheskoi nauki, w: Smutnoe vremia v Rossii: Konflikt i dialog kul’tur. Materialy nauchnoi konferentsii Sankt-Peterburg, 12-14 oktiabria 2012 g., red. A.I. Filiushkin, Sankt-Peterburg 2012, s. 163-168.
Łopatecki Karol, Artykuły wojskowe jako źródło poznania religijności żołnierzy epoki wczesnonowożytnej, w: Religijność. Wymiar prywatny i publiczny, pod red. W. Szymborskiego i P.F. Nowakowskiego, Kraków 2007, s. 245-259.
Łopatecki Karol, „Disciplina militaris” w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012.
Łopatecki Karol, Koncepcja Boga – Pana Historii wśród żołnierzy Rzeczypospolitej na przełomie XVI i XVII wieku, w: Religia wobec historii, historia wobec religii, red. E. Przybył, Kraków 2006, s. 360-370.
Łopatecki Karol, Religijność żołnierzy w świetle artykułów wojskowych – założenia metodologiczne, „Orientalia Christiana Cracoviensia”, 6 (2014) s. 81-94. (Crossref)
Mel’nikova Lubov’ Vladimirovna, Mesto i rol’ voennogo dukhovenstva v russkoi armii v 1812 g., w: Otechestvennaia voina 1812 goda. Istochniki. Pamiatniki. Problemy.
Materialy VIII Vserossiiskoi nauchnoi konferentsii. Borodino, 6-7 sentiabria 1999 g., sost. A.V. Gor’unov, Mozhaisk 2000, s. 161-171.
Moniuszko Adam, O problematyce przysięgi w dawnym prawie polskim, „Kwartalnik Historyczny”, 2 (2019) s. 315-336. (Crossref)
Nazarov Vladislav Dmitrievich, O datirovke „Ustava ratnykh i pushechnykh del”, w: Voprosy voennoi istorii Rossii. XVIII i pervaia polovina XIX vekov, redkoll. I.V. Bestuzhev, L.S. Gaponenko, E.I. Indova, Iu.R. Klokman, Moskva 1969, s. 216-221.
Olsson Henrik A., Laguppfattningen i Sverige under 1600 – och det tidiga 1700-talet, „Karolinska Förbundets Årsbok”, (1968) s. 7-42.
Olsson Johanna, Straffrätten i 1685, 1798 och 1868 års krigsartiklar, „Tidskrift i sjöväsendet”, 4 (1987) s. 255-261.
Oparina Tat’iana Anatol’evna, Inozemtsy v Rossii XVI-XVII vv., Moskva 2007.
Rusakovskiy Oleg Vladimirovich, «Imena sostavam, kotorye sgozhaiutsia k ogennym khitrostiam » v sostave «Voinskoi knigi» Mikhaila Iur’eva i Ivana Fomina (1607). Rannyi opyt sostavleniia estestvenno-nauchnogo indeksa v russkoi knizhnosti, w: Perevodchiki i perevody v Rossii kontsa XVI – nachala XVIII stoletiia. Materialy mezhdunarodnoi nauchnoi konferentsii Moskva, 29-30 sentiabria 2021 g., t. 2, red. D.V. Liseitsev, S.M. Shamin, Moskva 2021, s. 147-155.
Rusakovskiy Oleg Vladimirovich, «Voinskie knigi» 1607/1620 g. i ikh nemetskii original: popytka sopostavleniia, „Drevniaia Rus’. Voprosy medevistiki”, 3 (2018) s. 53-63.
Sarkamo Ville, Honour, Masculinity and Corporality in the Officer Corps of Early Eighteenth-Century Sweden, „Sjuttonhundratal: Nordic Yearbook for Eighteenth Century Studies”, (2010) s. 32-49. (Crossref)
Shcherbinin Pavel Petrovich, Zhizn’ rossiiskoi soldatki v XVIII-XIX vv., „Voprosy istorii”, 1 (2005) s. 79-92.
Shcherbinin Pavel Petrovich, Zhenshchiny v russkoi armii v XVIII-XIX vv., w: Voenno-istoricheskaia antropologiia. Ezhegodnik 2005/2006. Aktual’nye problemy izucheniia, red. E.S. Seniavskaia, Moskva 2006, s. 359-366.
Smolich Igor Kornil’evich, Istoriia Russkoi Tserkvi 1700-1917, kn. 18, cz. 2, Moskva 1996.
Vasil’ev Aleksei Valentinovich, Reorganizatsiia voennogo dukhovenstva v khode voennoi reformy imperatora Pavla I, „Vesngik RUDN”, 20 (2021) nr 3, s. 426-436. (Crossref)
Vasil’ev Aleksei Valentinovich, Shliakhtunov Andrei, Voennoe dukhovenstvo v Rossii nakanune XVIII stoletiia, „Vestnik Ekatirinskogo instituta”, 1 (2021) s. 102-110.
Wołoszyn Adam, Oficerowie wyznania ewangelickiego ze Śląska w armii szwedzkiej podczas wielkiej wojny północnej (1700-1721). Prolegomena, „Zapiski Historyczne”, 4 (2019) s. 179-209. (Crossref)
Zeziulinskii Nikolai, Inozemtsy v russkoi armii pri tsariakh Mikhaile Fedoroviche, Aleksee Mikhailoviche i Petre I Plekseeviche, „Zhurnal imperatorskogo russkogo voenno-istoricheskogo obshchestva”, 2 (1913) s. 75-80; 3 (1913) s. 118-127.
The Pontifical University of John Paul II in Krakow https://orcid.org/0000-0001-9555-3801
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
