The Activity of Zygmunt Sarnecki’s ‘Ars’ Salon in the Context of the Development of the Art Market in Kraków in the Early Twentieth Century
Ewa Skotniczna
The Pontifical University of John Paul II in Krakow , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-2798-2553
Abstract
The issue of the formation of the art market in Poland in historical terms has not yet been widely reflected in art history research. The turn of the 19th and 20th centuries was a period of special flourishing for Kraków as one of the most important cultural centres in the Polish lands under the partitions. The high supply of artworks required the organization of modern forms of sales. Although sales of art objects existed through the activities of second-hand bookshops, bookstores, warehouses, publicly organized auctions, and popular lotteries, there was a lack of professional intermediation that could raise the level of the art market at that time. This gap was filled by the initiative of Zygmunt Sarnecki (1837–1922), a well-known playwright, publicist, and art expert, who in 1904 opened a salon in Kraków called ‘Ars’, which sold sculptures and paintings by Polish artists. The purpose of the article is to describe the activities of this first fully professional art salon in Kraków in relation to the situation of the luxury goods trade at the time. The nature and activities of the company, the process of acquiring works from artists themselves, and its significance for the formation of the art market in Kraków in the early 20th century were reconstructed on the basis of Zygmunt Sarnecki’s hitherto unpublished correspondence with artists and press materials. This topic may inspire more extensive research within the scope of the issues described in the article.
Keywords:
Zygmunt Sarnecki, art salon, art market, Kraków, 20th century, ‘Ars’ salonReferences
Źródła archiwalne
Biblioteka Jagiellońska (BJ)
sygn. BJ Rkp. 6713 III, Korespondencja Zygmunta Sarneckiego, redaktora dziennika „Echo” w Warszawie i dwutygodnika „Świat” w Krakowie, z lat 1885-1916, t. 1, Abgarowicz K. – Frühling Z., k. 5-6, 126, 128-129, 209-210, 264.
sygn. BJ Rkp. 6714 III, Korespondencja Zygmunta Sarneckiego z lat 1885-1916, t. 2, Gall J. – Kowalski Wierusz K., k. 97, 146-147, 346.
Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie (MNK)
sygn. 319 FJ Rkps., k. 9, Korespondencja Feliksa Jasieńskiego, S 1/17, List Zygmunta Sarneckiego do Feliksa Jasieńskiego z dnia 15 kwietnia 1904 r., k. 9.
Źródła publikowane
Ananas. Kalendarz humorystyczny illustrowany męski, damski, cywilny i wojskowy na rok propinacyjny 1889 wydany przez c. k. Dyrekcyą humoru w Krakowie, ze współudziałem redakcyi „Kurjera Krakowskiego”, 5, Kraków 1889.
Ars, „Głos Narodu”, (1904) nr 294, s. 5.
Ars, „Nowa Reforma”, (1904) nr 21, s. 2.
Ars, „Nowa Reforma”, (1904) nr 242, s. 1.
Ars, „Nowa Reforma”, (1904) nr 249, s. 2.
„Głos Narodu”, (1904) nr 300, s. 4.
H. Telesznicka, przy ul. Szewskiej 10. I p., „Głos Narodu”, (1908) nr 141, s. 8.
Krakowska Księga Adresowa na rok 1907, red. J. Knapik, Kraków 1906.
Kronika, „Czas”, (1907) nr 148, s. 2.
Kronika, „Świat”, (1895) s. 22-24.
Największy wybór obrazów i obrazków, „Głos Narodu”, (1906) nr 437, s. 6.
Nie-Apelles [Zygmunt Sarnecki], Wystawa szkiców, „Gazeta Krakowska”, (1882) nr 79, s. 4.
Obrazy olejne i rodzajowe, „Głos Narodu”, (1904) nr 259, s. 9.
Publiczna Hala Licytacyjna, „Nowa Reforma”, (1909) nr 6, s. 5.
Salon Ars, „Czas”, (1910) nr 190, s. 2.
Salon Ars, „Czas”, (1907) nr 148, s. 2.
Salon „Ars”, „Głos Narodu”, (1906) nr 404, s. 1.
Salon „Ars”, „Głos Narodu”, (1909) nr 1, s. 5.
Salon „Ars”, „Nowa Reforma”, (1906) nr 24, s. 2.
Salon „Ars”, „Nowa Reforma”, (1909) nr 223, s. 2.
Salon „Ars” w Krakowie, „Scena i Sztuka”, (1908) nr 38, s. 14.
Salon „Ars” w Krakowie, „Tygodnik Ilustrowany”, (1906) nr 20, s. 391.
Salon artystyczny Biasiona, „Czas”, (1885) nr 27, s. 6.
Salon artystyczny p. Biasiona, „Przegląd Literacko-Artystyczny”, (1885) nr 1 i 2, s. 23.
Salon sztuki „Ars”, „Nowości Ilustrowane”, (1907) nr 37, s. 16.
Sarnecki Zygmunt, Pracownie artystów w Krakowie, przez Zygmunta Sarneckiego. I. Tadeusz Ajdukiewicz, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, (1886) nr 132, s. 141-143.
Sarnecki Zygmunt, Wystawa Pastelistów w Paryżu, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, (1885) nr 85, s. 196-197.
Sgr., Odgłosy tragizmu spółczesnego w sztuce krakowskiej, „Tygodnik Ilustrowany”, (1907) nr 38, s. 776.
Skład obrazów pod firmą S. Schmaus, „Nowa Reforma”, 25 (1906) nr 290, s. 4.
St. Z –i., Korespondencye Gazety Polskiej. Kraków, 8-go stycznia r. 1882, „Gazeta Polska”, (1882) nr 3, s. 2.
Stalugi malarskie, „Czas”, (1910) nr 197, s. 4.
Stalugi malarskie, „Czas”, (1910) nr 205, s. 5.
Statut Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1896.
„Stefana Mikulskiego Wielka Księga Adresowa Stoł. Król. Miasta Krakowa i Król. Woln. Miasta Podgórza”, 4 (1908).
Szeliga Maria, Z Pól Elizejskiech. Malarstwo, „Świat”, (1890) nr 11, s. 248-251.
Świeykowski Emanuel, Pamiętnik Towarzystwa Sztuk Pięknych w Krakowie 1854-1904, Kraków 1905.
W komis. Zakładzie Sprzedaży i Kupna H. Telesznickiej, „Nowa Reforma”, (1904) nr 265, s. 4.
W salonie „Ars”, Kraków, „Świat”, (1907) nr 38, s. 8.
W. Pr., Korespondencje „Kurjera warszawskiego”. Kraków, dnia 20-go października, „Kurjer Warszawski”, 24 października 1904, nr 295, s. 2.
Wiadomości literackie, artystyczne i naukowe, „Czas”, (1882) nr 13, s. 2.
Z. Kutrzeba Kraków, Wiślna 11, „Nowa Reforma”, (1906) nr 82, s. 6.
Ż., Z krakowskiego Kunsthaendlerstwa, „Świat”, (1906) nr 41, s. 9-10.
Opracowania
Bagińska Agnieszka, „Wędrówki po pracowniach” polskich artystów u schyłku XIX wieku, „Pamiętnik Sztuk Pięknych”, (2015) nr 10, s. 171-177.
Bołdok Sławomir, Antykwariaty artystyczne, salony i domy aukcyjne. Historia warszawskiego rynku sztuki w latach 1800-1950, Warszawa 2004.
Dormus Katarzyna, Rozwój form wychowania estetycznego i nauczania rysunku w Krakowie w latach 1850-1914, Warszawa 1998.
Estreicherówna Maria, Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848-63, t. 1, Kraków 1936.
Garlicki Stanisław, Sklepy Krakowa na początku XX wieku, Kraków 2008.
Jaworska Janina, Kłopoty wydawniczo-księgarskie Kazimierza Bartoszewicza, „Przegląd Biblioteczny”, 26 (1958) nr 2-3, s. 181-193.
Konstantynów Dariusz, Od sklepu Hirszla do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Wystawy i handel sztuką współczesną w Warszawie połowy XIX wieku, w: tegoż, Wystawa Krajowa Sztuk Pięknych (1858-1860). Z historii życia artystycznego Warszawy połowy XIX wieku, Warszawa 2012.
Kowalczykówna Janina, Sarnecki Zygmunt, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, red. H. Markiewicz, Warszawa-Kraków 1994, s. 211-213.
Niemira Konrad, Honor bez egzageracji. Magnackie zakupy i świat rzeczy paryskich w XVIII wieku, Warszawa 2022.
Niemira Konrad, Rynek sztuki w Warszawie czasów Stanisława Augusta, „Almanach Warszawy”, (2019) nr 12, s. 11-35.
Niemira Konrad, Sklep Chaudoirów. Przyczynek do badań nad warszawskim rynkiem wyrobów luksusowych w wieku XVIII, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 70 (2022) nr 1, s. 35-49. (Crossref)
Płażewska Magdalena, Warszawski Salon Aleksandra Krywulta (1880-1906), „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie”, (1966) nr 10, s. 297-351.
Pochłódka Anna, Życie kulturalne krakowskich mieszczan przełomu XIX i XX wieku w zapiskach autobiograficznych – zarys problematyki, „Teksty Drugie”, 3 (2008) s. 194-200.
Ryszkiewicz Andrzej, Handel dziełami sztuki w okupowanej Warszawie 1939-1944, w: Kryzysy w sztuce. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Lublin, grudzień 1985, Warszawa 1988, s. 223-233.
Ryszkiewicz Andrzej, Początki handlu obrazami w środowisku warszawskim, Warszawa 1953.
Skotniczna Ewa, Kształtowanie się rynku sztuki w Krakowie w XIX wieku. Wybrane aspekty badawcze, „Kwartalnik Kultury Materialnej”, 72 (2024) nr 2, s. 209-227. (Crossref)
Skotniczna Ewa, Początki profesjonalizacji rynku sztuki na ziemiach polskich w XIX i na początku XX wieku, „Quart”, 54 (2019) nr 4, s. 82-93. (Crossref)
Wojciechowska Barbara, Salon Ars, w: Polskie życie artystyczne w latach 1890-1914, red. A. Wojciechowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, s. 217-218.
Zielińska-Klimkiewicz Zofia, Księgozbiór Bartoszewiczów – przeszłość i teraźniejszość, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”, 8 (1998) s. 63-98.
Zieliński Jerzy, Filokartystyka i „Salon Malarzy Polskich” Henryka Frista, w: A.B. Skotnicki, M. Sosenko, Salon Malarzy Polskich Henryka Frista (1885-1939). Wydawnictwo pocztówek krakowskich, artystycznych i patriotycznych, Kraków 2018, s. 4-6.
Zieliński Jerzy, „Salon Malarzy Polskich” Henryka Frista, w: A.B. Skotnicki, W. Klimczak, Społeczność żydowska w Polsce. Zwyczaje i udział w walce o Niepodległość. Dwa oblicza krakowskich Żydów, Kraków 2006, s. 121-123.
A. Żyga, „Świat”: zarys dziejów pisma (1888-1895), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, 8 (1969) nr 2, s. 184-206.
The Pontifical University of John Paul II in Krakow https://orcid.org/0000-0003-2798-2553
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
