‘A considerable treasure of valuable mementoes’. An outline of the history of the Archives of the Polish Province of Dominicans in Krakow
Marcin Sanak
Wydział Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0167-1968
Abstract
In the Middle Ages, brothers preachers held archival material in trunks and manuscripts of the deceased monks in monastic libraries. The term ‘archivio communi provinciae’ (‘a common provincial archive’) appeared for the first time in the records of the general chapter of the Dominicans in Venice in 1592. The subsequent chapters recommended storing privileges, bulls and trial files in safe places, registering sources for the history of the province and producing inventories of movables and immovables, whose duplicates were to be held in the central provincial archive. Finally, provincial archives were legally established at the general chapter in Rome in 1756. In the 18th century, the Archive of the Polish Province was held in the library of the Krakow monastery dedicated to St Trinity; due to the beatification plans of the Sandomierz martyrs, the general of the order directed that this archive should be catalogued. In the first half of the next century, it was held in a separate room, and thanks to that, it survived the fire of the monastery in 1850. In the following decades the archive was stored in the library again; at the turn of the 20th century, Brother Kazimierz Jucewicz looked after it, and in the second decade of the 20th century, Father Jacek Woroniecki was responsible for arranging and describing it. In 1926, a post of provincial archivist was established, and it was taken up by the following fathers respectively: Fabian Madura, Zygmunt Ogarek, Andrzej Gmurowski, Robert Świętochowski and Efrem Gliński. In 1937, the archive was transferred to a separate room. The fact that a large number of materials from the liquidated monasteries in the South-Eastern Borderlands were placed in Krakow contributed to establishing the Archive of the Polish Dominican Province in its present shape in 1947. After that year, the office of the provincial archivist was held by the following fathers: Robert Świętochowski, Paweł Kielar, Zygmunt Bruno Mazur and Jan Andrzej Spież. Since 2009 Father Ireneusz Wysokiński has been in charge of the archive.
Keywords:
Archive of the Polish Dominican Province, archive, Dominicans, Polish Dominican Province, Dominicans monastery in Kraków, KrakówReferences
m, [Bibljoteki klasztorne w Krakowie], „Przegląd Biblijograficzno-Archeologiczny”, 1 (1881) s. 110-111.
Abraham W., Sprawozdanie z poszukiwań w archiwach i bibljotekach rzymskich do dziejów Polski w wiekach średnich za lata 1899-1913, w: Archiwum Komisji Historycznej, serja 2, t. 1, Kraków 1923 (Wydawnictwa Komisji Historycznej Polskiej Akademji Umiejętności, serja 2, nr 78), s. 1-188.
Barącz S., Klasztór i kościół Dominikanów w Krakowie, Poznań 1888.
Brzozecki S., Historiografia dominikańska w czasach nowożytnych (XVII-XIX w.), „Kościół w Polsce. Dzieje i kultura”, 6 (2007) s. 15-24.
Dudík B., Archive im Königreiche Galizien und Lodomerien. Im Auftrage des hohen Staatsministeriums beschrieben und durchforscht, Wien 1868 (Archiv für österreichische Geschichte, t. 39).
Fijałek J., Wstęp, w: Zbiór formuł Zakonu Dominikańskiego Prowincji Polskiej 1338-1411 = (Dictamina litterarum O. P. Provinciae Polonae), przedłożył do druku J. Woroniecki, poprzedził wstępem i wydał J. Fijałek, Kraków 1938 (Archiwum Komisji Historycznej, t. 12, cz. 2), s. 219-256.
Gałuszka T., Świętochowski (Świętochowski-Sapek) Walery, w: Polski słownik biograficzny, t. 51, red. A. Romanowski, Warszawa-Kraków 2016-2017, s. 513-514.
Gałuszka T., W przededniu powstania Studium Generale. Nowe badania nad czternastowiecznym zachowanym księgozbiorem dominikanów krakowskich, „Przegląd Tomistyczny”, 16 (2010) s. 25-42.
Gołąb S., Nasz nowy przeor, „Dominik nad Dolinką. Pismo parafii św. Dominika w Warszawie”, (2004) nr 46, s. 4-5.
Grünhagen C., Bericht über eine archivalische Reise nach Krakau (Pfingsten 1868), „Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens”, 9 (1868) s. 129 143.
Habuda M., Płaszczyńska-Herman Katarzyna, Kaczmarek Janusz, Biblioteka Kolegium Filozoficzno-Teologicznego oo. Dominikanów w Krakowie, „Tytuł Ujednolicony. Wokół katalogu centralnego NUKAT”, (2013) nr 11, s. 3-7.
Kalinowska K., Jacek Woroniecki o społeczeństwie i państwie, Lublin 2005.
Kamiński A., Zarys dziejów Archiwum Państwowego w Krakowie (1792) 1878-1952, Kraków 2012 (Biblioteka Krakowska, nr 156).
Katalog mikrofilmów muzycznych, II, oprac. M. Prokopowicz, Warszawa 1962 (Biblioteka Narodowa, Katalog mikrofilmów, nr 9).
Katalog rękopisów bibliotecznych ze zbiorów Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie, cz. 1, oprac. A. Markiewicz, Kraków 2013 (Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie, t. 12).
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 3: Kościoły i klasztory Śródmieścia, 2. [1] Tekst, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1978.
Kosiński J.A., Doskonały książkołap. Wizyta Tadeusza Czackiego w bibliotece dominikanów krakowskich, „Roczniki Biblioteczne”, (1960) nr 1/2, s. 223-229.
Kuźmina D., Habuda Małgorzata, Biblioteka oo. Dominikanów w Krakowie, w: Kraków-Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, t. 10, red. H. Kosętka, G. Wrona, G. Nieć, Kraków 2011, s. 389-399.
Litewka A., Inwentarz zespołu akt Gidle. Klasztor ojców dominikanów z lat (1479) 1615-1998, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 99 (2013) s. 111-191.
Madura Roman Fabian, Polonika w Archiwum Głównym Zakonu OO. Dominikanów w Rzymie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 37 (1978) s. 297-307.
Matwijów M., Walka o lwowskie dobra kultury w latach 1945-1948, Wrocław 1996.
Mazur Z., Dominikanie we Lwowie (1939-1946), „Tygodnik Powszechny”, (1990) nr 38, s. 4-5.
Mazur Z., Gąsiorowski S., Inwentarz archiwum klasztoru Dominikanów w Żółkwi, APPD, w: J.T. Petrus, Kościoły i klasztory w Żółkwi, Kraków 1994 (Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 2), s. 155-163.
Mazur Z., Gliński Efrem Kazimierz Felicjan, w: Słownik polskich teologów katolickich:, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 447-449.
Mazur Z., Gmurowski A.F., w: Słownik polskich teologów katolickich:, t. 5, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 454-456.
Mazur Z., Kielar P.W., w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 6, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 64-67.
Mazur Z., Ogarek Zygmunt Julian Jan, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 6, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 577-578.
Mazur Z., Słowo wstępne, w: K. Mrowiec, Katalog muzykaliów gidelskich. Rękopisy muzyczne kapeli klasztoru gidelskiego przechowywane w Archiwum Prowincji Polskiej OO. Dominikanów w Krakowie, Kraków 1986, s. 5-6.
Mazur Z., Świętochowski-Sapek Robert Walery, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 7, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, s. 297-302.
Miławicki M., Dominikański gazda na Wiktorówkach. O. Paweł Kielar i duszpasterstwo tatrzańskie w latach 1958-1967, w: Komunistyczny aparat represji wobec Polskiej Prowincji Dominikanów, red. M. Miławicki, M. Wenklar, Kraków 2015 (Kościół w okowach), s. 330-396.
Mrowiec K., Katalog muzykaliów gidelskich. Rękopisy muzyczne kapeli klasztoru gidelskiego przechowywane w Archiwum Prowincji Polskiej OO. Dominikanów w Krakowie, Kraków 1986.
Müller W., Kopiariusze konwentów dominikańskich w Archiwum OO. Dominikanów w Krakowie [komunikat], „Sprawozdania z Czynności Wydawniczej i Posiedzeń Naukowych oraz Kronika Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, (1961) nr 11, s. 98-101.
Pietrzkiewicz I., Biblioteki mendykantów krakowskich w okresie średniowiecza – stan i perspektywy badań, w: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, red. K. Ożóg, T. Gałuszka, A. Zajchowska, Kraków 2008 (Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie, t. 4), s. 133-147.
Puciłowski J., Portrety imienne i bezimienne. Polscy dominikanie a bezpieka 1945-1989, Kraków 2017.
Spież J.A., Madura Fabian Roman, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 8, red. J. Mandziuk, Warszawa 1995, s. 356-357.
Szczygieł F., Informacje o zbiorze materiałów archiwalnych o. Jacka Woronieckiego OP, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 6 (1959) z. 1-2, s. 89-98.
Szymborski W., Krakowscy dominikanie i ich wkład w rozwój historiografii polskiej, w: Krakowskie środowisko historyczne XV-XX w. Ludzie – idee – dzieła, red. T. Gąsowski, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 305-338.
Szymborski W., Ze Lwowa poprzez Włochy, Austrię do odrodzonej Polski – sylwetka i dorobek naukowy O. Romana Fabiana Madury, „Res Gestae”, 4 (2017) s. 96-121.
Świętochowski R., Biblioteka oo. Dominikanów w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 33 (1976) s. 299-311.
Świętochowski R., Chruszczewski A., Polonia Dominicana apud extraneos, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, t. 2, red. J. Kłoczowski, Warszawa 1975, s. 467-572.
Świętochowski R., Nowowiejski Felicjan, w: Polski słownik biograficzny, t. 23, red. E. Rostworowski, Wrocław 1978, s. 401.
Świętochowski R., Ogarek Julian Jan Zygmunt, w: Polski słownik biograficzny, t. 23, red. E. Rostworowski, Wrocław 1978, s. 588-589.
Świętochowski R., Źródła do dziejów nowożytnych Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” (1970) nr 19, s. 84-91.
Wichrowicz C.J., Mazur Bruno Zygmunt, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 9, red. J. Mandziuk, Warszawa 2006, s. 405-406.
Włodek Z., Inventaire des manuscrits médiévaux latins, philosophiques et théologiques de la Bibliothèque des Pères Dominicains de Cracovie, „Mediaevalia Philosophica Polonorum”, 14 (1970) s. 155-186.
Woroniecki J., Gmurowski Andrzej Florian, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, red. W. Konopczyński, Wrocław 1959-1960, s. 137.
Wysokiński I., Kraków – Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów, w: Rękopisy w zbiorach kościelnych, oprac. T. Makowski, Warszawa 2014, s. 112-115.
Zawadzka K., Ze źródeł i stanu badań dotyczących dawnych klasztornych bibliotek dominikanów w polskich prowincjach, „Nasza Przeszłość”, 39 (1973) s. 213-228.
Zdanek M., Szkoły i studia dominikanów krakowskich w średniowieczu, Warszawa 2005.
Wydział Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-0167-1968
