Poza metafizyką jednoznaczności i wieloznaczności. Wokół on tologii Gilles’a Deleuze’a

Szymon WRÓBEL

Abstrakt

Główne pytanie, jakie stawia autor artykułu, dotyczy nie tyle możliwości metafi zyki
dwudziestym pierwszym wieku, ile sposobu jej realizacji. Jaka metafi zyka możliwa
jest w kulturze postmetafi zycznej i postfundamentalnej? Autor odpowiada na to
pytanie, porównując ontologią wieloznaczności Martina Heideggera z onto
logia jednoznaczności Gilles’a Deleuze’a. Paradygmat sformułowany przez De
leuze’a wydaje się przeciwieństwem paradygmatu Heideggerowskiego. Deleuze,
uznając fi lozofi czną wagę myśli Heideggera, postrzega własną twórczość jako
swego rodzaju refutację ontologii wieloznaczności. W ontologii Heideggera
bycie poprzedza różnicę, w ontologii Deleuze’a – różnica poprzedza bycie.
Chociaż wiele łączy Heideggera i Deleuze’a, dzieli ich program radykalnej
filozofi i immanencji. Według Heideggera byt jest wieloznaczny w tym sensie, byt jest jednoznaczny, zjednoczony w produkcji różnic. W rezultacie hiper
polityczna ontologia Deleuze’a przeciwstawia się odpolitycznionej ontologii
Heideggera. Autor artykułu stara się zbadać możliwości wyjścia poza te dwie
propozycje, testując między innymi fi lozofi ę Giorgia Agambena i Alaina Badiou
oraz Claude’a Leforta. Wszystkie one okazują się reakcyjne wobec paradyg
matu ontologii jednoznaczności i ontologicznie ograniczone. Prezentowany
artykuł jest ostatecznie, mimo wielu krytycznych argumentów, obroną ontologii
jednoznaczności jako najbardziej obiecującego programu ontologicznego.