To Abide by “the Dignity of Human Reason”: The Literary Mission of Reconciling Reason and Faith in Selected Works of Fr. Jan Siemieński
Maria BERKAN-JABŁOŃSKA
Zakład Literatury i Tradycji Romantyzmu, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź, Poland , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-7137-6094
Abstract
The article discusses two forgotten works written on the turn of the 1870s and 1880s by Fr. Jan Siemieński, a priest and friend of many representatives of the Polish intelligentsia. Listy do Pani Apatii, która stała się Progresją [Letters to Mrs. Apatia Who Became Progresja] (1879) and Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi [Letters to Mrs. Postępowska and Her Replies] (1881) were conceived as an apologetic project whose aim was to convince part of the secularized Galician elites to reflect on the forms of socio-religious life and on the obligations Christians have in the modernizing world. The basis for the article is provided by a reconstruction of the most important issues constituting the program of moral and mental renewal, which Siemieński presented in the form of twenty-five letters exchanged by the protagonist and her neighbour, Bróg, who assumes the role of a mentor. Hermeneutic analysis allows to gain insight into the mentality of the era and the internal dynamics of Polish religious thought at that time. The author, by recalling the figure of Jan Siemieński, opens the field for further research both on his work and on the use of literature and the press in the process of transformation of the Catholic Church in Galicia during the pontificate of Pope Leo XIII.
Keywords:
Jan Siemieński, apologetics, ultramontanists, religious life in the 19th century, Galicia, literary life of KrakowReferences
Augustyn. “O prawdziwej wierze.” In tenże, Dialogi filozoficzne. Translated by Jerzy Ptaszyński, Edited by Karol Tarnowski. Kraków: Znak, Kraków 1999.
Deharbe, Joseph T.J., Katechizm rzymsko-katolicki dla doroślejszej młodzieży. Translated by Edward Likowski. Poznań: Księgarnia J. K. Żupańskiego, 1864. Polona, https://polona.pl/preview/16d86a3e-be5b-4014-87d8-5b01d5163823.
Salezy, Franciszek. Filotea: Droga do życia pobożnego. Based on the translation by X. A. J. [rev. Aleksandera Jełowicki]. Warszawa: W drukarni Czerwińskiego i Spółki, 1872. Polona, https://polona.pl/item-view/0b0c6118-8f32-4bb0-89a0-1dfea38b22e6?page=4.
Golian, Zygmunt. “Katolicyzm i ultramontanizm.” Unia, no. 32 (1869): 2.
Golian, Zygmunt. “Katolicyzm i ultramontanizm.” Unia, no. 38 (1869): 2.
Golian, Zygmunt. “Katolicyzm i ultramontanizm.” Unia, no. 41 (1869): 2.
Golian, Zygmunt. “Katolicyzm i ultramontanizm.” Unia, no. 1 (1870): 2.
Kaleta, Andrzej. “Stanowisko władz kościelnych wobec ruchu ludowego w Galicji na przykładzie społecznej i wydawniczej działalności księdza Stanisława Stojałowskiego.” Toruńskie Studia Bibliologiczne 6, no. 2(11) (2013): 121–34. https://apcz.umk.pl/TSB/article/download/TSB.2013.025/2639/9375.
Korespondencja i papiery ks. Jana Siemieńskiego. Biblioteka Narodowa. Reference numer BN Rkp. 7857 (Dokumenty osobiste Jana Siemieńskiego, n.d.).
Korespondencja J. I. Kraszewskiego. Seria III: Listy z lat 1863-1887. T. 71, S (Sabiński–Siewicz). Biblioteka Jagiellońska. Reference number BJ Rkp. 6531 IV, k. 429-512. https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/863030.
Korespondencja ks. dr prof. Stefana Pawlickiego z lat 1862-1916. T. 5, Rački–Świeykowski. Biblioteka Jagiellońska. Reference numer BJ Rkp. 8699 III t. 5, k. 216-228. https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=643834.
Kracik, Jan, and Grzegorz Ryś. Dziesięć wieków diecezji krakowskiej. Kraków: Wydawnictwo Św. Stanisława, 1998.
Kremer, Józef. Podróż do Włoch. Vol. 6. Kościoły i muzea Rzymu. Warszawa: Salomon Lewental, 1880.
Lesiak-Przybył, Bożena. “Wielka wojna w ‘Dzienniku’ Aleksandry Czechówny (część V: 5 stycznia-2 listopada 1918 r.).” Krakowski Rocznik Archiwalny, no. 24 (2018): 151–98.
Niemiec, Bronisław. Udział duchowieństwa katolickiego w rozwoju kultury religijnej, moralnej i narodowej na ziemiach polskich pod zaborem austriackim w XIX i na początku XX wieku. Kraków: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Regina Poloniae, 2004.
“Nieomylność Papieża.” Tygodnik Soborowy, no. 10 (1870): 1–7.
Obrusznik-Partyka, Maria. Józef Ignacy Kraszewski w świetle korespondencji z Władysławem Bełzą. Piotrków Trybunalski: Piotrkowskie Bractwo Akademickie im. Zygmunta I Starego, 2016.
Olszewski, Daniel. “Kościół katolicki a ruch ludowy na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku.” In Wieś polska wobec wyzwań, przełomów i zagrożeń (XIX i XX wiek). Vol. 2. Edited by Marek Przeniosło and Stanisław Wiech. Kielce: Wszechnica Świętokrzyska w Kielcach, 2005.
Pawlicki, Stefan, Mózg i dusza. Kraków: Wydaw. Dzieł Katolickich Władysława Miłkowskiego, 1874.
Pecci, Joachim. Kościół i cywilizacja. Edited by Arkadiusz Modrzejewski. Translated by Walerian Kalinka. Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, 2010.
Polski słownik biograficzny, s.v. “Siemieński Jan Nepomucen Antoni.” Vol. 37. Edited by Henryk Markiewicz. Warszawa and KrakówL Polska Akademia Nauk and Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla, 1996-1997.
Siemieński, Jan. Codzienne krótkie rozmyślania (dla inteligencji). Kraków: self-published, printed by Romana Łakociński, 1899.
Siemieński, Jan. Biskup Dupanloup i jego dzieło “O wychowaniu.” Kraków: Redakcja “Przeglądu Polskiego”, 1879.
Siemieński, Jan. Dialog między rozumem i sercem Polski. Poznań: Księgarnia J. K. Żupańskiego, 1893.
Siemieński, Jan. “Do matki Polki (Naśladowanie Mickiewicz w 50 lat później).” In Siemieński, Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi. (Dalszy ciąg listów do Pani Apatii). Seria 2. W dodatku: Obrona Filozofii i inne pisma w “Echu” niedrukowane. Kraków: self-published, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1881.
Siemieński, Jan. Ewunia (Henryetta Ewa z hr. Ankwiczów, 10 voto Sołtykowa, 20 voto hr. Kuczkowska): 1810-1879. Szkic na podstawie dzienników, albumów i innych papierów pośmiertnych. Lwów: self-published, printed by Gubrynowicz i Schmidt, 1888.
Siemieński, Jan. Kwestie sporne w życiorysie Adama Mickiewicza. Lwów: self-published, printed by Gubrynowicz i Schmidt, 1889.
Siemieński, Jan. Listy do Pani Apatii, która stała się Progresją i jej odpowiedzi: ofiarowane J.I. Kraszewskiemu. Seria 1. Kraków: Wydawnictwo „Echa”, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1879.
Siemieński, Jan. “Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi: (Dalszy ciąg listów do Pani Apatii); Seria 2.” In Siemieński, Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi: (Dalszy ciąg listów do Pani Apatii); Seria 2. W dodatku: Obrona Filozofii i inne pisma w „Echu” niedrukowane. Kraków: self-published, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1881.
Siemieński, Jan. Literacka uroczystość Dziadów. Rok 1. Poznań: Wojciech Simon, 1880.
Siemieński, Jan. “Mowa ks. J. S. napisana na pogrzeb ucznia klasy VIII, który w imieniu młodzieży szkolnej krakowskiej witał J. I. Kraszewskiego w gimnazjum św. Anny.” In Siemieński Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi. (Dalszy ciąg listów do Pani Apatii). Seria 2. W dodatku: Obrona Filozofii i inne pisma w “Echu” niedrukowane. Kraków: self-published, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1881.
Siemieński, Jan. “Mowa miana na ogólnym zebraniu Towarzystwa św. Salomei w Sali Radnej Krakowskiej, dnia 15 grudnia 1878 r.” In Siemieński, Listy do Pani Apatii, która stała się Progresją i jej odpowiedzi: ofiarowane J.I. Kraszewskiemu. Seria 1. Kraków: Wydawnictwo “Echa”, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1879.
Siemieński, Jan. “Obrona Filozofii.” In Siemieński Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi. (Dalszy ciąg listów do Pani Apatii). Seria 2. W dodatku: Obrona Filozofii i inne pisma w “Echu” niedrukowane. Kraków: self-published, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1881.
Siemieński, Jan. “Rozmowa Prezesa i Księdza.” In Siemieński Listy do Pani Postępowskiej i jej odpowiedzi. (Dalszy ciąg listów do Pani Apatii). Seria 2. W dodatku: Obrona Filozofii i inne pisma w “Echu” niedrukowane. Kraków: self-published, printed by W. L. Anczyc i Sp., 1881.
Sołga, Przemysław. “Przyczyny i okoliczności zatargu ks. Stanisława Stojałowskiego z polskim Kościołem hierarchicznym.” Teologia i Człowiek, no. 1(49) (2020): 155–76. https://apcz.umk.pl/TiCz/article/view/TiCz.2020.008/26032.
Struś, Józef. “Wartości humanistyczne w ascetyce św. Franciszka Salezego.” Seminare: Poszukiwania naukowe, no. 3 (1978): 159–76.
Szczurowski, Rafał. “Ultramontanizm w Galicji w latach 1860-1870.” Nasza Przeszłość: Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, no. 89 (1989): 201–43. https://ojs.academicon.pl/np/article/view/7536.
Szujski, Józef. “Kilka słów z powodu broszury X. Z. G. pt. Moderantyzm.” Przegląd Polski 5, no. 4 (1871): 309–21.
Wnęk, Jan. “Biskup Feliks Dupanloup w pedagogice polskiej.” Nasza Przeszłość: Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, no. 115-116 (2011): 575–87.
Zakład Literatury i Tradycji Romantyzmu, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź, Poland https://orcid.org/0000-0002-7137-6094
