Nawrócenie religijne a zmiana paradygmatu
Marek LECHNIAK
Katedra Logiki, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0768-7963
Abstrakt
W artykule analizowany jest problem stosowalności Kuhnowskiego pojęcia paradygmatu i jego rewolucyjnej zmiany do eksplikacji pojęcia nawrócenia religijnego. Dociekania najpierw dotyczą epistemologicznego spojrzenia na wiarę religijną w aspekcie jej uzasadnienia. Wskazano, że zarówno wiara, jak i teoria naukowa nie spełniają wymogów tak zwanej klasycznej definicji wiedzy. W drugiej części następuje charakterystyka wyróżnionych przez Stanisława Judyckiego zasadniczych składników wiary religijnej (przekonanie o istnieniu Boga o określonych cechach, postawa moralna pragnienia dobra i dążenia do dobra, zaufanie do Boga oraz świadomość obecności Boga). W trzeciej części pracy przypomniano pojęcie paradygmatu naukowego i rewolucji naukowej (pojęciowej), by na tym tle poddać analizie prace próbujące stosować te pojęcia z zakresu filozofii nauki w analizie nawrócenia religijnego. Wskazano, że przedstawione propozycje w niewielkim stopniu uchwytują specyfikę nawrócenia religijnego, chociaż pojęcie paradygmatu rzuca jakieś światło na złożoność i centralną pozycję nawrócenia w życiu człowieka.
Słowa kluczowe:
nawrócenie religijne, rewolucja pojęciowa, paradygmat, wiara religijna, Stanisław Judycki, Thomas KuhnBibliografia
Audi, Robert. “Belief, Faith, and Acceptance.” International Journal for Philosophy of Religion 63, no. 1 (2008): 87–102.
Cooper, David E. “Mystery, World and Religion.” In Philosophers and God: At the Frontiers of Faith and Reason. Edited by John Cornwell and Michael McGhee. London and New York: Continuum, 2009.
Cornwell, John, and Michael McGhee, eds. Philosophers and God: At the Frontiers of Faith and Reason. London and New York: Continuum, 2009.
Craig, Edward, ed. The Routledge Encyclopedia of Philosophy. Vol. 3, s.v. “Faith” (by Nicholas Wolterstorff). London: Routledge, 1998.
Drønen, Tomas Sundnes. “Scientific Revolution and Religious Conversion: A Closer Look at Kuhn’s Theory of Paradigm-shift.” Method & Theory in the Study of Religion 18, no. 3 (2006): 232–53.
Edwards, Jonathan. Istotne doznania i inne kazania. Translated by Joanna Sosulska. Toruń: Fundacja Świadome Chrześcijaństwo, 2022.
Gettier, Edmund L. “Is Justified True Belief Knowledge?” Analysis 23, no. 6 (1963): 121–23.
Godfrey-Smith, Peter. Theory and Reality: Introduction to the Philosophy of Science. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2003.
Ingarden, Roman. “Zagadnienia obiektywności spostrzeżenia zewnętrznego (wykłady lwowskie): Wykład XXXII.” In Ingarden, Studia z teorii poznania. Warszawa: PWN, 1995.
Jan Paweł II. Encyklika Fides et ratio. The Holy See. https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091998_fides-et-ratio.html.
Judycki, Stanisław. Epistemologia. Vol. 2. Poznań: Wydawnictwo W drodze, 2020.
Kenny, Anthony. Bóg filozofów. Translated by Ryszard Mordarski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2023.
Kuhn, Thomas S. Struktura rewolucji naukowych. Translated by Helena Ostromęcka et al. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2001.
Le Poidevin, Robin. “Religious Conversion and Loss of Faith: Cases of Personal Paradigm Shift?” Sophia 60 (2021): 551–66.
Lechniak Marek. “Kilka uwag w sprawie pojęcia niewiary religijnej.” Roczniki Filozoficzne 72, no. 2 (2024): 307–28.
Lechniak Marek. Przekonania i zmiana przekonań. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011.
Lechniak, Marek. “The Concept of Conversion in the Light of Some Concepts of Faith.” Roczniki Filozoficzne 71, no. 2 (2023): 209–38.
Lofland, John, and Norman Skonovd. “Conversion Motifs.” Journal for the Scientific Study of Religion 20, no. 4 (1981): 373–85.
Rambo, Lewis. Understanding Religious Conversion, Yale University Press, New Haven 1993.
Ratzinger, Joseph. “Siła wiary a wątpliwość wiary.” In Ratzinger, Opera omnia. Vol. 9, part 1. Wiara w Piśmie i Tradycji: Teologiczna Nauka o Zasadach. Translated by Jarosław Merecki. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018.
Ratzinger, Joseph. “Wiara jako nawrócenie – metanoia.” In Ratzinger, Opera omnia. Vol. 9, part 1. Wiara w Piśmie i Tradycji: Teologiczna Nauka o Zasadach. Translated by Jarosław Merecki. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018.
Soskice, Janet, M. “Love and Reason.” In Philosophers and God: At the Frontiers of Faith and Reason. Edited by John Cornwell and Michael McGhee. London and New York: 2009.
Stump, Eleonore. The God of the Bible and the God of the Philosophers. Milwaukee: Marquette University Press, 2016.
Thagard, Paul. Conceptual Revolutions. Princeton: Princeton University Press, 1992.
Tomasz z Akwinu. Suma teologiczna. Vol. 15. Wiara, nadzieja. Londyn: Veritas, 1966.
Van der Leeuw, Gerardus. Fenomenologia religii. Translated by Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Książka i Wiedza, 1997.
Woleński, Jan. Epistemologia. Warszawa: PWN, 2005.
Wolterstorff, Nicholas. “The Assurance of Faith.” Faith and Philosophy: Journal of the Society of Christian Philosophers 7, no. 4 (1990): 396–417.
Katedra Logiki, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin https://orcid.org/0000-0002-0768-7963
